(Αναγεννησιακή γκραβούρα του 16ου αιώνος)
Διαβάζοντας πριν κάποιες μέρες, ένα αρθράκι που ανάρτησε κάποιος ανώνυμος στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης του FaceBook, με φωτογραφία -κολάζ που απεικόνιζε τον έναν εκλείποντα γέροντα του Αγίου Όρους και η λεζάντα από κάτω που εξιστορούσε ένα «γεγονός» ενός σεισμού που φέρεται να είχε πλήξει την Μονή Ξηροποτάμου στα 1267 μ.Χ, κυριολεκτικά ένοιωσα σαν ένας έφηβος μαθητής Λυκείου που ο καθηγητής του τον…συνέλαβε αδιάβαστο.
Ο σεισμός – όπως περιγράφει το γεγονός η λεζάντα της φωτογραφίας – έλαβε χώρα κατά τρόπο υπερφυσικό (θαύμα) την ώρα που υπήρχε συλλείτουργο μεταξύ Ορθοδόξων και Παπικών ιερέων για να ενωθούν οι δύο εκκλησίες σε μία, πράγμα που προσέβαλλε τον ίδιο τον Θεό και προκάλεσε την Οργή Του λόγω της …θρασύτητας των αιρετικών Παπικών αλλά και των Ορθοδόξων που πλανήθηκαν.
Ομολογώ ότι αιφνιδιάστηκα από την είδηση αυτή, διότι είναι ζήτημα που εμπίπτει της αρμοδιότητας μου ως καθηγητού Μεσαιωνικής Ιστορίας, αλλά όσο κι αν έψαξα σε όποια πηγή είχα διαθέσιμη και με την αμέριστη βοήθεια που είχα από το προσωπικό της Εθνικής Βιβλιοθήκης, δεν βρήκα απολύτως καμμιά πληροφορία ή έστω νύξη για το συμβάν που αναφέρεται στο άρθρο.
Όμως, την μαρτυρία αυτή – σύμφωνα με τον χρήστη του FaceBook – φέρεται να επικαλείται ένας άγιος άνθρωπος, o μακαριστός πλέον γέροντας Εφραίμ Σεραγιώτης, προηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου, Δικαίος της Σκήτης Αγίου Ανδρέου και Μεγάλου Αντωνίου και πνευματικό παιδί του αγιασμένου γέροντα Εφραίμ Φιλοθεϊτη-Αριζονίτη.
Ο ίδιος μάλιστα ο γέροντας, φέρεται να μας πληροφορεί πως …το γεγονός αυτό, πολλοί το αγνοούν! Και πιο συγκεκριμένα, ο Εφραίμ φέρεται να λέει στους παρευρισκόμενους πιστούς σε μια συγκέντρωση, ότι:
Σε καμμιά περίπτωση δεν αμφισβητώ άγιο άνθρωπο και μάλιστα του βεληνεκούς του εν λόγω γέροντα. Από την άλλη μεριά όμως, τη μεριά δηλαδή του ιστορικού ερευνητή, είναι υποχρέωση του να επιβεβαιώσει το «άγνωστο» για πολλούς γεγονός αυτό με απτά στοιχεία, που να αποδεικνύουν το ίδιο το συμβάν και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συνέβη.
Εν πρώτοις, είναι πραγματικά απορίας άξιον, το πώς οι μοναχοί του Αγίου Όρους, οι οποίοι και ασχολήθηκαν με την Ιστορία της Αθωνικής Κοινότητας και των εκπληκτικών Μοναστηριών που χτίσθηκαν εκεί πριν σχεδόν 1500 χρόνια (αν προσθέσει κανείς φυσικά και την περίοδο 330μ.Χ – όπου ο Μ. Κων/νος έχτισε κάποιες εκκλησίες εκεί – μέχρι και την επισημοποίηση της περιοχής ως αποκλειστικά Μοναστική Κοινότητα με χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Βασιλείου Α’ Μακεδόνος το 885μ.Χ.) να μην συμπεριλάβουν στις χρονογραφίες τους ένα τόσο σημαντικής ιστορικής αξίας γεγονός. Αλλά δεν είναι μόνο οι μοναχοί. Την ιστορία αυτή, δεν την αναφέρει ΚΑΝΕΙΣ από τους χρονογράφους-ιστορικούς της εποχής, όπως θα εξηγήσω παρακάτω, ούτε καν οι μεταγενέστεροι αυτών.
Από την άλλη, αισθάνομαι την υποχρέωση να υπογραμμίσω ότι ειδικά στην Ιστορία της χιλιόχρονης και πλέον Ανατολικής ελληνικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δεν εξέλειπαν διόλου οι φάσεις που έχουν χαρακτηριστεί…υπερφυσικές, όπως π.χ το θαύμα της Μεγαλόχαρης στην πολιορκία της Κων/πόλης από τους Αβάρους (τουρκικής καταγωγής λαού) και τους συμμάχους τους Σασσανίδες Πέρσες το 626 μ.Χ. όπου κινδύνευσε η αυτοκρατορία με κατάρρευση, λόγω του ότι η ενέργεια αυτή ήταν κάτι σαν…πισώπλατη μαχαιριά από τους Πέρσες του Χοσρόη, που κυνηγούσε ο αυτοκράτορας Ηράκλειος με τις εκστρατείες του στη Μέση Ανατολή.
Πιο συγκεκριμένα, οι Άβαροι και οι σύμμαχοι τους, κατέρρευσαν εν μέσω του πιο κρίσιμου σημείου της μάχης και ενώ ήσαν αυτοί που είχαν το πάνω χέρι.
Και κατέρρευσαν, διότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή, μια “περίεργη” καλοκαιρινή καταιγίδα ξέσπασε, με δυνατούς ανέμους, που παρέσυραν όλους όσους είχαν καταφέρει να ανέβουν στα τείχη και διευκόλυνε παράλληλα και τα στιβαρά ελληνικά πλοία να εμβολίζουν και να βυθίζουν τα αντίστοιχα αβαροπερσικά.
Ήταν πράγματι ένα γεγονός ακατάληπτο της λογικής, αλλά λίγοι μεταγενέστεροι ιστορικοί – κυρίως της Δύσης – το αντελήφθησαν ως τέτοιο.
Μάλιστα, όπως διηγείται ο χρονικογράφος της εποχής, μοναχός Θεοφύλακτος Σιμοκάτης (“Οικουμενική Ιστορία” 7ος Άι. μ.Χ), κάποιοι που ευρίσκονταν στα τείχη εκείνη την ώρα, είχαν δει μια μαυροφορεμένη γυναίκα να περπατά με μεγάλες δρασκελιές πάνω στις πολεμίστρες και να δείχνει προς τον νότο και δυτικά. Ο Πατριάρχης (Σέργιος) έκλαψε και κατάλαβε πως επρόκειτο για την ίδια την Παναγία, της οποίας η εικόνα λιτανεύονταν από τον ίδιο επί τρείς μέρες, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας.
«Μόνην γαρ οίμαι την Τεκούσαν ασπόρως τα τόξα τείναι και βαλείν την ασπίδα, και ταις αδήλοις συμπλοκαίς μεμιγμένην βάλλειν, τιτρώσκειν, αντιπέμπειν το ξίφος, ανατρέπειν τε και καλύπτειν τα σκάφη δούναί τε πάσι τον βυθόν κατοικίαν», έγραφε ο Γεώργιος Πισίδης, ποιητής και υμνογράφος του 7ου αιώνα και που είχε παραβρεθεί στα γεγονότα ως αυτόπτης μάρτυρας.
«Τη του θεού δυνάμει και συνεργία και ταις πρεσβείαις της αχράντου και θεομήτορος παρθένου ηττήθησαν» σημείωνε ένας άλλος μεγάλος μεταγενέστερος του γεγονότος αυτού, ο Θεοφάνης ο Ομολογητής (9ος Αι. μ.Χ).
Έτσι προέκυψε και αυτό το υπέροχο αριστούργημα που ονομάζεται “Ακάθιστος Ύμνος” και που λατρεύει να ακούει πάντα η ίδια η Μεγαλόχαρη.
Υπήρχαν κι άλλα “θεοσημεία” σε αυτήν την εκπληκτικά υπέροχη περίοδο του μεσαιωνικού Ελληνισμού (330μ.Χ – 1453μ.Χ), για τα οποία υπόσχομαι να κάνω ένα ειδικό αφιέρωμα και που επιβεβαιώνουν όχι μόνο την θεωρία μου περί “Κράτους του Θεού επί της Γης”, αλλά και διατρανώνουν το …υπερφυσικό τόσο της δημιουργίας αυτού του κράτους επί βασιλείας Μ.Κων/νου, όσο και για την…ακατανόητη – για πολλούς συναδέλφους Ιστορικούς και ερευνητές – πτώση του.
Οπότε, ως τέτοιο γεγονός θα έπρεπε να καταγραφεί το φερόμενο ως συμβάν του 1267μ.Χ. που ανάρτησε ο χρήστης του facebook τις προάλλες …σοκαρισμένος(!) και που ψάχνω από τότε ενδελεχώς να το διασταυρώσω ιστορικά, διότι αφορά μια από τις πλέον πολυτάραχες περιόδους του Ελληνικού Ρωμαϊκού Κράτους.
Ποιά ήταν η κατάσταση τότε;
Και ποιά σημασία θα είχε ένα τέτοιο ιστορικό γεγονός που φέρεται να ομολόγησε ο μακαριστός γέροντας Εφραίμ;
Θα τα δούμε πιο κάτω.
Ο Μιχάηλ Η΄ Παλαιολόγος και … οι Δυτικοί
Το «γεγονός» που αναφέρει ο χρήστης του facebook, αναφέρεται σε μία από τις πλέον ταραχώδεις περιόδους της Αυτοκρατορίας, όπου βασίλευε ο Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος, ιδρυτής της δυναστείας των Παλαιολόγων, μιας δυναστείας βασιλέων που έμελλε να ήταν η τελευταία.
Η Πόλη λοιπόν είχε ήδη ανακτηθεί από την κατοχή των Φράγκων – μέγα γεγονός παγκόσμιας σημασίας – από τον Μιχάηλ με τη βοήθεια του κατεπάνω* Αλεξίου Στρατηγόπουλου στα 1261, αλλά τα προβλήματα που υπήρχαν μετά την απίστευτη σε μέγεθος βαρβαρότητα των Φράγκων δυτικών στο να καταληστεύσουν τα πάντα, ήταν δυσθεώρητα. Το πλήγμα που υπέστη η ελληνική αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, ήταν ολέθριο και επηρέασε τόσο τον ελλαδικό τότε χώρο (κυρίως Ελλάδα, Μικρά Ασία) όσο ακόμη και την εξέλιξη της πολιτισμένης και χριστιανικής ανθρωπότητας.
Ο Μιχαήλ, ήταν ένας από τους πλέον – κατά την άποψη μου – ικανούς ηγήτορες της δυναστείας των Παλαιολόγων και η βασιλεία του ήταν κεντραρισμένη πάνω στην ενδυνάμωση της ρημαγμένης αυτοκρατορίας. Αλλά με πάρα πολλά και σημαντικά λάθη, που οφείλονται στον δύστροπο και αλαζονικό χαρακτήρα του.
Παρ’ ότι εξαίρετος διπλωμάτης, είχε μια διπλωματική αδυναμία (την ίδια ακριβώς αδυναμία εκφράζουν και σήμερα οι ελληνόφωνοι πολιτικοί ταγοί του Ψευτορωμαίϊκου) στην εξωτερική του πολιτική, που φάνηκε να ήταν μοιραία για την αυτοκρατορία όχι μόνο για την περίοδο της βασιλείας του, αλλά και για τους υπόλοιπους δύο αιώνες μέχρι το οριστικό της τέλος. Κι αυτή δεν ήταν άλλη από την…έμμονη ιδέα του μονόδρομου της ενώσεως των δύο εκκλησιών, της παπικής και της Ορθόδοξης και το φοβικό σύνδρομο των κινδύνων εξ ανατολών (Σελτζούκοι) και εκ δυσμών (Φράγκοι).
Στην ανάκτηση της Πόλης, δεν συνέβαλε μόνο ο ίδιος. Τον δρόμο είχε ανοίξει ο άλλος μεγάλος αυτοκράτορας και Άγιος της Ορθοδοξίας, ο γνωστός σε όλους μας Ιωάννης Γ’ Δούκας Βατάτζης (ο ξακουστός «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς») και ολοκλήρωσε ο κατεπάνω στρατηγός Αλέξιος Στρατηγόπουλος.
Ο Μιχαήλ, βρήκε σχεδόν ανοικτό τον δρόμο προς την ανάκτηση της Κων/πολης, επειδή ήδη το λατινικό φραγκικό βασίλειο ήταν σχεδόν ετοιμόρροπο, μιας και οι Φράγκοι ηγέτες του οίκου του Κουτερναί που το διηύθυναν ήταν λίαν επιεικώς, ανίκανοι.
Μπήκε μέσα λοιπόν με τον στρατό του μετά και την μυστική αποστολή μια μικρής ομάδας στρατιωτών που είχε οργανώσει ο ίδιος υπό την αρχηγία του Αλέξιου Στρατηγόπουλου ο οποίος είχε ήδη μπεί στη Πόλη μέσω ενός μικρού περάσματος και είχε ήδη ανατρέψει τον Βαλδουΐνο τον Β’ (η αποστολή αυτή είχε ως στόχο την προετοιμασία για την ανάκτηση της πόλης και κράτησε περίπου 2 μήνες), βρήκε την βόρεια πύλη ανοικτή και στέφθηκε αυτοκράτορας με το έτσι θέλω (είχε τη δύναμη του στρατού μαζί του), παραγκωνίζοντας τον νόμιμο διάδοχο του θρόνου, ανήλικο Ιωάννη Δ’ Λάσκαρη Βατάτζη.
Σημειώνω πως οι Φράγκοι, μπροστά στην παρουσία του Στρατηγόπουλου και των στρατιωτών του, στην κυριολεξία πανικοβλήθηκαν νομίζοντας πως οι Έλληνες είχαν μπεί στη πόλη με μεγάλο στρατό.
Ο Φράγκος ψευτοαυτοκράτορας Βαλδουΐνος ο Β’ Κουτερναί, έτρεχε με συνοδεία του στο λιμάνι να σωθεί, έχοντας αφήσει ήδη σκήπτρο και στέμμα στη κρεββατοκάμαρα του στο παλάτι των Βλαχερνών, ενώ οι λοιποί στρατιώτες διασκορπίστηκαν στην πεδιάδα έξω από τα βόρεια τείχη και άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι επιβιβάστηκαν σε βενετσιάνικα εμπορικά και διέφυγαν του κινδύνου.
Για την ιστορία, σημειώνω πως ο Βαλδουΐνος πέθανε 12 χρόνια αργότερα στην Νεάπολη της Ιταλίας και συγκεκριμένα το 1273.
Ο Μιχαήλ, είχε στρατιωτικές και διοικητικές ικανότητες τέτοιες, που συνέτριψε με ευκολία θα έλεγε κανείς, τις συμμαχικές δυνάμεις των Φράγκων που είχαν ως σκοπό την επανακατάληψη της Πόλης στην περιοχή της σημερινής Καστοριάς (Βορίλλα Λόγγο τον ονομάζουν τόσο Γ. Παχυμέρης, όσο και Γ. Ακροπολίτης, αμφότεροι μεγάλοι ιστορικοί και χρονογράφοι της εποχής) και που αποτελούνταν από τους στρατούς των Μιχαήλ Β’ Αγγέλου (Έλληνα Δεσπότη της Ηπείρου και άκρως φιλοδυτικό), του Γουλιέλμου Βιλλαρδουίνου (Πρίγκηπα της Αχαΐας) και – κυρίως – από του Μάνφρεντ Χόχενστάουφεν, βασιλιά της Σικελίας.
Όμως, τόσο το Βατικανό υπό την ηγεσία του Πάπα Ουρβανού του Δ’, όσο και οι υπόλοιποι δυτικοί ηγεμόνες, ιδίως ο εκπεσών ψευτοαυτοκράτορας Βαλδουΐνος, δεν χώνεψαν εύκολα τον τρόπο με τον οποίο χάθηκε η Κωνσταντινούπολη, γεγονός που σήμανε με τη σειρά του και την πιθανή για τους Δυτικούς, αναζωπύρωση του «εξ ανατολών κινδύνου», λόγω της ανάνηψης της «εχθρικής» προς αυτούς αυτοκρατορίας των Ελλήνων Ρωμαίων.
Από την άλλη μεριά, εκτός των Δυτικών που σχεδίαζαν το πώς θα ανακαταλάβουν την Κων/πολη, υπήρχαν και οι εκκλησιαστικές έριδες που είχε να αντιμετωπίσει με πρωταγωνιστή όλων αυτών των ερίδων, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αρσένιο Αυτωρειανό, ο οποίος μάλιστα τον είχε αφορίσει κι όλας, επειδή ο Μιχαήλ δεν είχε μόνο παραγκωνίσει τον νόμιμο διάδοχο του θρόνου Ιωάννη Λάσκαρη Βατάτζη, αλλά είχε προχωρήσει και σε τύφλωση του. Ο Πατριάρχης Αρσένιος, φανατικός ανθενωτικός, στηλίτευε κάθε τρείς και λίγο όλες τις προσπάθειες του Μιχαήλ για επανένωση των Εκκλησιών, επειδή γνώριζε και ο ίδιος πως οι δυτικοί δεν είχαν καλούς σκοπούς, ακόμη κι αν οι δύο εκκλησίες ενώνονταν. Και είχε απόλυτο δίκαιο σ’ αυτό.
H σύγκρουση αυτή Πατριάρχη-Αυτοκράτορα, ονομάστηκε «Αρσενιατικό Σχίσμα» και ήταν μαχαίρι στα πλευρά της πρόσφατa ανανήψασας Αυτοκρατορίας.
Παρ’ όλα αυτά όμως, η Θεία Χάρις που ήθελε να δώσει στην Αυτοκρατορία μια δεύτερη ευκαιρία για να ξεφύγει από τις δαγκάνες του αιρετικού Παπισμού, ευνοούσε…σκανδαλωδώς θα έλεγα, την βασιλεία του Μιχαήλ.
Ο εκπεσών Φράγκος ψευτοαυτοκράτορας Βαλδουΐνος είχε έλθει σε επαφή με τον ξάδερφο του, τον περίφημο Κάρολο τον Α’ Ανδεγαυό, βασιλιά της Σικελίας (διάδοχος του ηττημένου Μάνφρεντ Χόχενστάουφεν) και ζήτησε τη βοήθεια του στο να ανακαταληφθεί η χαμένη Πόλη. Στο μεταξύ, είχε προηγηθεί η διαπραγμάτευση του 1262 μ.Χ. με τους Φράγκους για την επιστροφή στην αυτοκρατορία περιοχές της Πελοποννήσου (ανάμεσα σε αυτές και ο Μυστράς) που υπάγονταν στο φραγκικό Πριγκηπάτο της Αχαΐας , σε αντάλλαγμα την απελευθέρωση του έκπτωτου πρίγκηπα της Αχαΐας Γουλιέλμου Βιλλαρδουΐνου που κρατούσε ο Μιχαήλ φυλακισμένο.
Οι ηττημένοι δυτικοί όμως, με την συνεπικουρία του Πάπα Ουρβανού του Δ’, σχεδίαζαν ακόμη μια Σταυροφορία, αυτή τη φορά για την ανακατάληψη της Κων/πόλης υπό τους Κάρολο Ανδεγαυό, τον Βιλλαρδουΐνο και άλλους Φράγκους ηγεμόνες και ο Μιχαήλ προσπαθούσε να διαπραγματευτεί εκ νέου την ένωση των εκκλησιών μήπως και προλάβει το κακό.
Ο Κάρολος Ανδεγαυός όμως, που είχε και την απόλυτη υποστήριξη του Πάπα επειδή είχε πετάξει έξω από τη Σικελία τους Γερμανούς του Χόχενστάουφεν, το είχε πάρει σοβαρά το θέμα της …Σταυροφορίας καταλαμβάνοντας εκ νέου την Κέρκυρα και το Δυρράχιο και δεν τον σταμάτησε ούτε ο μετέπειτα θάνατος του Πάπα Ουρβανού που τον στήριζε. Τον Αύγουστο δε του 1270, σε μια εποχή όπου δεν υπήρχε Πάπας, λόγω της διαφωνίας των καρδιναλίων να εκλέξουν νέο Ποντίφικα και να αναπληρώσουν το κενό που είχε αφήσει ο αποθανών Κλήμης ο Δ’, διάδοχος του Ουρβανού του Δ’ (η εποχή αυτή ονομάστηκε Εποχή της Μεσοβασιλείας*) και αυτό τον βόλευε τα μάλα γιατί δεν λογοδοτούσε σε κανέναν, κατατροπώνει τους Σαρακηνούς σε μια σύντομη εκστρατεία του στην Τύνιδα και εφοδιασμένος με στρατό και πολεμοφόδια, ήταν έτοιμος για την τελική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη.
Αλλά…η Θεία Χάρις όμως είχε…άλλη γνώμη και σχέδιο και έδειξε τις προθέσεις της τον Νοέμβριο του ιδίου έτους, μέσω μιας τρομακτικής ισχύος ανέλπιστη καταιγίδα, πραγματικό θεοσημείο, που καταστρέφει ολοσχερώς όλο τον στόλο του Ανδεγαυού στο Τράπανι της Σικελίας, ανατρέποντας συνάμα και τις…όποιες επιδιώξεις του εναντίον της Θεοφύλακτης Πόλης.
Όμως, ακόμη και αυτό το «θεοσημείο», δεν έβαλε μυαλό στον Αυτοκράτορα Μιχαήλ, ο οποίος ναί μεν το θεώρησε ως μια ακόμη παρέμβαση της ίδιας της Αρχιστρατήγου Παναγίας, αλλά …προχώρησε τις προσπάθειες του για επανένωση των εκκλησιών, πιστεύοντας ότι μόνο έτσι θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η ηρεμία στο κράτος και ο λεγόμενος «κίνδυνος εκ δυσμών». Πόσο τραγικό λάθος είχε…
Για την ιστορία, το μόνο που κατάφερε ο Μιχαήλ, ήταν να υπογραφεί το πρωτόκολλο ενώσεως στη σύνοδο της Λυών της Φραγκίας με τους Δυτικούς υπό τον Πάπα Γρηγόριο τον Ι’ τον Ευλογημένο, εν μέσω πολλαπλών υποχωρήσεων και…εξευτελισμών από πλευράς Ορθοδόξων αλλά …χωρίς αντίκρυσμα. Διότι ο μόνος που τυπικά είχε υποταχθεί στους Δυτικούς, ήταν ο ίδιος και ο γιός του, ο Ανδρόνικος που τον διαδέχτηκε κι όλας.
Με το που έφτασε μάλιστα το νέο στο Άγιο Όρος, άπαντες οι μοναχοί το υποδέχτηκαν με τρομερή οργή και αναθέματα εναντίον του Αυτοκράτορα, ενώ ο Πατριάρχης Ιωσήφ ο Α’ (ο οποίος όπως ανέφερα πιο πάνω, είχε διαδεχτεί τον εξορισμένο από τον Μιχαήλ, Αρσένιο Αυτορειανό από το 1267) είχε από πρίν προειδοποιήσει τον Αυτοκράτορα ότι δεν επρόκειτο να γίνει δεκτή σε καμμιά περίπτωση οποιαδήποτε προσπάθεια Ένωσης με τους Παπικούς και όταν έφτασε το νέο της συμφωνίας, ο Ιωσήφ παραιτήθηκε από τον πατριαρχικό θρόνο και αποσύρθηκε σε μοναστήρι.
Ο Ιωάννης ΙΑ’ Βέκιος που τον διαδέχτηκε, μπορεί να ήταν μεν Ενωτικός, αλλά όταν άρχισαν οι ετοιμασίες για την εφαρμογή των αποφάσεων της συνόδου δηλαδή λειτουργικές συνήθειες, άμφια ιερέων, γλώσσα θρησκευτική (Λατινικά αντί για Ελληνικά) άρχισε να αντιδρά με αποτέλεσμα να παραιτηθεί το 1279, αλλά ο Μιχαήλ τον έπεισε να επιστρέψει στη θέση του.
Η ξεροκεφαλιά όμως του Μιχαήλ, ειδικά πάνω σε αυτό το υψίστης σημασίας ζήτημα, του στοίχισε πολύ ακριβά και αμαύρωσε την υστεροφημία του. Αυτό που τον στιγμάτισε περισσότερο, ήταν η ακατανόμαστη ενέργεια του στο να επιτεθεί τελικά – αφού δεν τα είχε βρεί στο μεταξύ με τους μοναχούς – με στρατό στο Άγιο Όρος για να…καταστείλει την «ανταρσία» τους ενάντια στις αποφάσεις που είχε πάρει ο ίδιος και να κατασφάξει τους ανθενωτικού μοναχούς, πυρπολώντας και τις μονές τους, υπήρξε μοιραία για την υστεροφημία του.
Ο γιός του και διάδοχος του, Ανδρόνικος ο Β’ Παλαιολόγος, κατήγγειλε την Ένωση της Λυών ως ψευδή (ήταν μια καθαρά πολιτική κίνηση επειδή είχε εμπεδώσει την απόλυτη δυσαρέσκεια του λαού για την Ένωση και δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς), καθαίρεσε τον Βέκκιο και τον εξόρισε στην Προύσα.
Το τέλος του Μιχαήλ, παρά το γεγονός ότι είχε κατατροπώσει εκ νεόυ τον …αδιόρθωτο Ανδεγαυό στη μάχη του Βερατίου το 1281 και με τις εξελίξεις του Σικελικού Εσπερινού** είχε εξασφαλίσει για μεγάλο χρονικό διάστημα την ειρήνη με τη Δύση, ήταν να ταφεί μόνος και έρημος, δίχως τις τιμές που συνόδευαν κάθε νεκρό αυτοκράτορα και φορτωμένος με τις κατάρες και τα αναθέματα ιερέων και μοναχών.
Στην κηδεία του, δεν εψάλλη νεκρώσιμη ακολουθία και στον τάφο του γράφτηκε η επιγραφή «Λατινόφρων».
Tα Fake News του FaceBook και ο κίνδυνος της αληθινής παραπληροφόρησης
Η μακροσκελής εξιστόρηση τόσο των σημαντικότερων γεγονότων της
περιόδου 1261-1281 όσον αφορά τον πόλεμο μεταξύ των Ανθενωτικών ιερέων,
μοναχών και Πατριαρχών και των Ενωτικών που εκπροσωπούσε ο ίδιος ο
αυτοκράτορας,όσο και τις συνέπειες τους, είχε έναν και μόνο λόγο
ύπαρξης:
Στο να
αποδειχθεί εμμέσως ότι η ανάρτηση που έκανε ο χρήστης του Facebook με
την επίμαχη φώτο του γέροντα Εφραίμ και του υποτιθέμενου ιστορικού
γεγονότος του 1267, υπήρξε προϊόν παραπληροφόρησης και ως τέτοιο πρέπει άμεσα να εξαφανιστεί.
Το δυστύχημα όμως είναι ότι δεν σταμάτησε στο Facebook η ανάρτηση αυτή. Αναπαράχθηκε δυστυχώς και σε πολλά ιστολόγια, ανάμεσα σε αυτά και το ιστολόγιο της Τρικλοποδιάς με τίτλο «ΣΟΚ στο Άγιον Όρος !!! τους πλάκωσε ο ναός σε παπικό συλλείτουργο», από τον σχολιογράφο ΒAS-4, o οποίος μάλιστα με χαρακτήρισε εκτός των άλλων και…αιρετικό(!) επειδή ασφαλώς ΔΕΝ του άρεσε η αποκατάσταση της αλήθειας.
Ωστόσο, σεισμός και μάλιστα ισχυρότατος, υπήρξε όντως, αλλά… τρία χρόνια αργότερα από το χρονικό σημείο που υποστηρίζει η φώτο κολάζ του facebook, δηλαδή το 1270, όπως επισημαίνουν τόσο ο Ακροπολίτης, όσο και ο Παχυμέρης.
Και όχι φυσικά στο Άγιο Όρος, αλλά πολύ μακρύτερα και συγκεκριμένα στο Δυρράχιο της βορείου Ηπείρου και που επέφερε πολύ μεγάλη καταστροφή.
Έπεσαν ακόμη και τα τείχη, ενώ άλλαξε και η μορφολογία της ακτής.
Ενδεχομένως λοιπόν, να έγινε και αισθητός και στο Άγιο Όρος, αλλά όχι ασφαλώς με τη σφοδρότητα αυτή. Και φυσικά, καμμιά εκκλησία δεν έπεσε, ούτε συλλείτουργο υπήρξε με παπικούς και Ορθοδόξους. Ο μόνος λόγος που το ανέφεραν οι δύο χρονογράφοι, ήταν ότι η πόλη είχε μείνει ανοχύρωτη και εξ αιτίας αυτού, ο Ανδεγαυός και οι Φράγκοι την κατέλαβαν πανεύκολα.
Τους πετσόκοψε όμως αργότερα ο Μιχαήλ στη μάχη του Βερατίου.
Εγώ πιστεύω πως τόσο ο χρήστης του Facebook, όσο και όσοι άλλοι αναπαρήγαγαν την επίμαχη αναρτηση, ίσως κατόπιν παρορμητισμού και ζηλωτισμού λόγω των εξελίξεων στους καιρούς μας με τους Παπικούς να προωθούν τον Οικουμενισμό και να αποδέχονται, ακόμα και να ευλογούν τους ομοφυλόφιλους υποστηρίζοντας τα φρικτά νομοσχέδια που τους νομιμοποιούν στην δυτική κοινωνία, παρασύρθηκαν χωρίς να το θέλουν, σε ολέθριο σφάλμα.
Δεν χρειαζόμαστε όλοι εμείς που αντιστεκόμαστε στον Παπισμό και τις επιδιώξεις του, ψευδείς και ανυπόστατες ειδήσεις και μάλιστα να τις βάζουμε στο στόμα Αγίων ανθρώπων που έφυγαν απ τη ζωή και δεν μπορούν να αμυνθούν και να πούν το παραμικρό. ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΙΣΤΗ ΥΒΡΙ ΚΑΙ ΑΜΑΡΤΙΑ.
Ωστόσο, άλλος λίγο, άλλος πολύ, όλοι μας πέφτουμε σε παρόμοια σφάλματα «παραπληροφόρησης». Εγώ ο ίδιος μάλιστα, έχω υποπέσει τουλάχιστον τρείς φορές άθελα μου, μέσα στα 12 χρόνια της μαχητικής μου αρθρογραφίας. Και βγήκα με άλλες αναρτήσεις και τα αναίρεσα.
Δεν βλέπω να έπαθα και τίποτα, πλήν της εμπειρίας που απέκτησα όσον αφορά την ορθή ενημέρωση.
Δεν γεννηθήκαμε όλοι…δημοσιογράφοι.
Καταλήξαμε να γίνουμε τέτοιοι, όταν οι καιροί το απαίτησαν και όταν αντιληφθήκαμε άπαντες ότι πλέον τα επίσημα ΜΜΕ που στήριζε το σύστημα, ήταν απολύτως ελεγχόμενα και οι ειδήσεις ή τα άρθρα που αναρτώνταν ήταν απλώς…προπαγάνδα.
Επομένως, εμείς με τη σειρά μας, ό,τι λέμε ή γράφουμε, θα πρέπει να το φιλτράρουμε δύο και τρείς φορές πριν το δώσουμε ως πνευματική τροφή στο αναγνωστικό μας κοινό, που μας ακολουθεί πιστά πολλά χρόνια και περιμένει απο εμάς να ακούσει ή να διαβάσει κάτι που θα το ωφελήσει.
Εν τέλει και με βάση τα στοιχεία που μας παρέχουν οι ιστορικές πηγές, είναι πλέον βεβαιωμένο ότι τέτοιο γεγονός που φέρεται να είπε ο γέροντας Εφραίμ, δεν υπάρχει.
Τρείς είναι οι σπουδαιότερες πηγές, απ’ όπου μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες για την εποχή εκείνη. Ο Νικήτας Χωνιάτης ή Ακομινάτος με τα έργα του «Χρονική Διήγησις Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, V», ο Γεώργιος Ακροπολίτης με την «Χρονική Συγγραφή» (13ος Αι.) και το «Κατά Λατίνων» (Contra Latinos) και ο Γεώργιος Παχυμέρης με το έργο του «Συγγραφικαί Ιστορίαι 1255-1308»
Και οι τρείς αυτοί συγγραφείς, υπήρξαν σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής.
Ο Χωνιάτης, υπήρξε υψηλόβαθμος αξιωματούχος και διπλωμάτης, δίδαξε και στο Πανεπιστήμιο της Κων/πολης νομικά, ο Ακροπολίτης ήταν επίσης διπλωμάτης και λόγιος ενώ ο Γεώργιος Παχυμέρης, ήταν εκτός από λόγιος, κληρικός και Θεολόγος με γνώσεις Μαθηματικών και φιλοσοφίας.
Και οι τρείς τους λοιπόν, ήταν μεγάλοι άνδρες και…κάτι περισσότερο. Ανήκαν στο «κλάμπ» των Ανθενωτικών.
Δεν υπήρχε λοιπόν, ούτε μία στο εκατομμύριο περίπτωση, να μην αναφέρουν τουλάχιστον ο ένας από αυτούς, ένα τόσο σημαντικής και εξέχουσας σημασίας γεγονός, όπως αυτό που αναφέρθηκε για την Μονή Ξηροποτάμου και το συλλείτουργο του 1267, που κατέληξε σε δήθεν φοβερή τραγωδία με το γκρέμισμα της εκκλησίας από σεισμό και με θύματα ιερείς Παπικούς και Ορθοδόξους.
Σημειώνω πως η μονή Ξηροποτάμου, ήταν και είναι ακόμη, από τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες μονές του Αγίου Όρους. Εκεί φυλάσσονται μοναδικής αξίας κειμήλια της Χριστιανοσύνης όπως Τίμιο Ξύλο, χιτώνες Αποστόλων, λειψανοθήκες Αγίων (κυρίως αυτές των Αγίων Σαράντα) και άλλα πολλά κειμήλια. Επίσης, η ακμή του συγκεκριμένου μοναστηριού, οφείλεται κατά κύριο λόγο στη δυναστεία των Παλαιολόγων, οπότε δυναμώνει ακόμη περισσότερο η αμφισβήτηση της ψεύτικης και παραπλανητικής αυτής «είδησης».
Οπότε, φαντάζεστε νομίζω και τις συνέπειες που θα είχε ένα τόσο σημαντικό συμβάν εάν ίσχυε.
Εξ άλλου, πέραν όλων των άλλων, εάν είχε συμβεί, θα αποτελούσε και ΜΕΓΙΣΤΟ όπλο στα χέρια του (τέως για την χρονική στιγμή που αφηγείται το συμβάν μιας και τότε βρισκόταν σε τόπο εξορίας) Πατριάρχη Αρσενίου Αυτορειανού – που σημειωτέον, έχει καταταχθεί και ως Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας – , εναντίον του αυτοκράτορα Μιχαήλ Παλαιολόγου και όλων των Ενωτικών που τον ακολουθούσαν. Και ο Ιωσήφ ο Α’, επίσης ανθενωτικός που είχε αντικαταστήσει τον Αρσένιο Αυτορειανό στον πατριαρχικό θρόνο, θα το είχε ως ισχυρότατο όπλο στη φαρέτρα του, έχοντας ταυτόχρονα μαζί του και σύσσωμο τον λαό της Βασιλεύουσας.
Όχι σύνοδος της Λυών θα είχε λάβει χώρα, αλλά ούτε καν θα υπήρχε έστω και νύξη για την πραγματοποίηση της.
Η ισχύς ενός τέτοιου συμβάντος, θα συγκλόνιζε το σύμπαν, όχι μόνο τον αυτοκράτορα και τους ακόλουθους του. Και στην τελική, θα μπορούσε να γίνει η θρυαλλίδα για μια ειρηνική αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Κράτους και Εκκλησίας και ο βασιλέας θα είχε ήσυχο το κεφάλι του, απαλλαγμένος από τις έγνοιες του διχασμού.
Επίσης, το ψευδές της «είδησης» αυτής, το ενισχύει και η τελευταία φράση στο κείμενο που λέει ότι «οι Παπικοί το ξέρουν, αλλά οι ημέτεροι την αγνοούν».
Ποιό λόγο είχαν οι…ημέτεροι τότε να την αγνοήσουν; Εκτός κι αν εννοεί τους σημερινούς «ημέτερους», γιατί οι τότε…ημέτεροι όχι μόνο ΔΕΝ θα το αγνοούσαν, αλλά θα το είχαν κάνει και …σημαία τους!
Ναί, οι σημερινοί «ημέτεροι» το αγνοούν, όχι γιατί τους…συμφέρει, αλλά γιατί…δεν άκουσαν ΠΟΤΕ για κάτι τέτοιο. Επομένως, ας μη τους…πετροβολήσουμε ΚΑΙ γι’ αυτό.
Στο facebook, έχουν κυκλοφορήσει μυριάδες τέτοιες ανακρίβειες και ψεύδη. Τόσο από νεοπαγανιστές που συκοφαντούν ιερείς, πολιτικούς, αγωνιστές με χυδαία ψεύδη, όσο και από…τη δική μας μεριά άνθρωποι, που προσπαθούν επίσης με ψεύδη και ανακρίβειες, να …πείσουν ότι ο Χριστός π.χ ήταν ελληνικής καταγωγής, ότι οι αρχαίοι μας πίστευαν σε μονοθεϊστικές θρησκείες, ότι μαζί με τον Χριστό λάτρευαν και τον…Ιερό Απόλλωνα και άλλα τέτοια ούκ έστιν αριθμός. Αλλά ειδικά αυτό το τελευταίο που γράφτηκε βάζοντας στο στόμα ενός Αγίου ανθρώπου τέτοιου είδους ψεύδη, ξεπερνάει κάθε όριο.
Φτάσαμε δηλαδή στο σημείο να…πολεμάμε το Θηρίο του Οικουμενισμού με τα ίδια όπλα που χρησιμοποιεί αυτός εναντίον μας, δηλάδη το…Ψεύδος;
Για όνομα του Θεού δηλαδή!
Εν κατακλείδι, αγαπητοί μου αναγνώστες, σας λέω μόνο τούτο: ΜΗ ΚΑΤΑΠΙΝΕΤΕ ΤΟΝ ΣΑΝΟ ΑΜΑΣΗΤΟ, είτε τον συναντήσετε στο βδελυρό facebook, είτε στο…δικό μας, φτωχό μετερίζι. Ελέγχετε για την ποιότητα της ανάρτησης, από πού προήλθε, από ποιόν και αν αυτή ισχύει, με ένα απλό searching στο διαδίκτυο. Είναι ο μόνος βατός τρόπος τουλάχιστον ως απλός τέτοιος, για να ερευνήσετε την γνησιότητα της.
ΜΗΝ ΠΑΡΑΣΥΡΕΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΗΧΥΑΙΟΥΣ ΤΙΤΛΟΥΣ! Το μόνο που πραγματικά μας λείπει τους τελευταίους καιρούς, είναι το να παραπληροφορούμαστε ακόμη και από τη δική μας «παράταξη», δηλαδή των Αντινεοταξιτών.
Οι πηχυαίοι τίτλοι του στυλ ΣΟΚ, ΠΡΟΣΟΧΗ, ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ, ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟ κλπ κλπ, γίνονται κυρίως για εμπορικούς σκοπούς και έχουν ως στόχο την πρόκληση της προσοχής σας. Και ποιός ξέρει τι θέλουν να σας μεταφέρουν; Άγνωστο!
Λίγες είναι οι φορές πάντως που θα διαβάσετε κάτι ουσιαστικό. Τις περισσότερες, σας καλούν απλώς να κλικάρετε για να αυξήσετε την επισκεψιμότητα της ανάρτησης ΚΑΙ ΜΟΝΟ ή για να σας προσφέρουν ξαναζεσταμένο φαγητό ή ακόμη και …δηλητηριώδες.
Μην ανησυχείτε, δεν είναι εγχώριο το προϊόν αυτό. Οι «επιστήμονες του ψεύδους» Αγγλοσάξωνες το εφηύραν πρώτοι, όταν βρήκαν στο διαδίκτυο τη δυνατότητα να κερδίζουν χρήματα ή ακόμη και να… μεταδώσουν «ιούς» στους ανυποψίαστους χρήστες. Και φυσικά αργότερα, το υιοθέτησαν οι Έλληνες ερασιτέχνες μπλόγκερ για να βγάζουν και χρήματα από τα μπλόγκ τους.
Άν κάτι σας φαίνεται περίεργο ή λίγο ανυπόστατο, ΜΗ ΔΙΣΤΑΣΕΤΕ. Επικοινωνήστε με τους υπευθύνους των ιστότοπων που διαβάζετε. Στείλτε email, σχολιάστε στις αναρτήσεις, ρωτήσετε για ό,τι σας φαίνεται περίεργο. Εγώ πάντα στα δικά μου κείμενα, επισυνάπτω και το email μου. Είμαι στη διάθεση σας, για ό,τι απορίες έχετε είτε για τα κείμενα μου, είτε για κάτι που ακούσατε και σας φάνηκε…ζαβό.
Η γνώση αυτούς τους καιρούς, είναι ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ!
Ας μη πικραίνουμε κι άλλο τον Θεό, αρκετό φαρμάκι Τον έχουμε ποτίσει με τις πράξεις μας. Μη Του δίνουμε κι άλλο, γιατί στο τέλος εμείς θα τη πληρώσουμε. Ναί, ακόμη κι εμείς, που λέμε ότι αποτελούμε και …τον δικό Του Στρατό!
Εύχομαι πραγματικά να μη ξανασυμβεί κάτι παρόμοιο. Τουλάχιστον, όχι από εμάς. Θα είναι μεγάλο το κρίμα και θα στηλιτευθεί αναλόγως. Βρισκόμαστε ήδη στην τελική ευθεία. Η κάθε μας λέξη, η κάθε μας πράξη, η κάθε μας ενέργεια μετράει πολύ. Ας είναι Θεέ μου, για το καλό όλων μας.
Πύρινος Λόγιος
sergioschrys@outlook.com
Υ.Γ. Ο σχολιογράφος της Τρικλοποδιάς BAS-4, μου έστειλε σήμερα το πρωί την δική του «απάντηση» για το πιο πάνω πόνημα μου, όσον αφορά τα «στοιχεία» που ισχυριζόταν ότι είχε στην κατοχή του περί του ότι πράγματι είχε πεί ο γέροντας Εφραίμ την ψευδή αυτή είδηση (συγκεκριμένα ισχυριζόταν ότι την είχε ακούσει με τα ίδια του τα αυτιά) . Ό,τι μου έστειλε ως απάντηση, βρίσκεται σε αυτό το pdf που ανέβασα στο Scribd και μπορείτε να το διαβάσετε κι εσείς. Έχει πράγματι ενδιαφέρον. Θα το βρείτε ΕΔΩ
_______________________________________________
ΥΠΟΜΝΗΜΑ
*Εποχή της Μεσοβασιλείας (1268-1271) = Η αδυναμία των καρδιναλίων του Κονκλάβιου να εκλέξουν νέο Παπά, μετά τον απροσδόκητο θάνατο του Κλήμη του Δ’. Ο παπικός θρόνος είχε μείνει κενός και εξ’ αυτού του γεγονότος, ο Κάρολος Ανδεγαυός σχεδίαζε από μόνος του μια δική του Σταυροφορία εναντίον της Κων/πολης με την υποστήριξη του αδελφού του, Λουδοβίκου του Θ’, βασιλιά της Φραγκίας (Γαλλίας)
** Σικελικός Εσπερινός (Vespri Siciliani, 1282 μ.Χ.) = Η επανάσταση των Σικελών εναντίον του Καρόλου Ανδεγαυού, ο οποίος συνεπικουρούμενος από τον Πάπα Ουρβανό τον Δ’, είχε καταλάβει το βασίλειο της Σικελίας το 1268, εκδιώκοντας τους Γερμανούς του Μάνφρεντ Χόχενστάουφεν. Στην επανάσταση αυτή, είχε ανάμειξη ο ίδιος ο Μιχάηλ Η’ Παλαιολόγος με την υποστήριξη του βασιλιά της Αραγονίας (ισπανική επαρχία) Πέτρο τον Γ’. Η επανάσταση αυτή είχε ως συνέπεια η Σικελία να βρεθεί υπό τον έλεγχο της Αραγονίας, πράγμα που πυροδότησε τον μεγάλο πόλεμο γνωστό ως “Πόλεμο του Εσπερινού”, που κράτησε 20 χρόνια. Η επανάσταση αυτή έθεσε οριστικό τέλος στα σχέδια του Ανδεγαυού και των Φράγκων για νέα Σταυροφορία εναντίον της Κων/πολης και πιστώνεται στα θετικά σημεία της βασιλείας του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου.
—————————————————————
ΠΗΓΕΣ
Γεώργιος Ακροπολίτης, “Contra Latinos” (13ος Αι.)
Γεώργιος Παχυμέρης, “Συγγραφικαί Ιστορίαι” (13ος Άι.) περίοδος (1255-1308 μ.Χ.)
Νικήτας Χωνιάτης, “Χρονική Διήγησις, βιβλίο 5ο 1204-1207 (13ος Αι.)
Steven Ransiman, “The Sicilian Vespers: A History of the Mediterranean World in the Later Thirteenth Century”, edition 3rd, Oxford University, 1975
Sergio J.B. Chrysoloras, “The Holy Roman Empire, The Medieval Europe under the First Reich”, edition 1st, 2022
Θεοφύλακτος Σιμοκάττης, “Οικουμενική Ιστορία”, (7ος Αι.)
Θεοφάνης Ομολογητής, “Χρονογραφία ΙΙΙ” (7ος Αι)
Steven Ransiman, “Byzantine Style and Civilization”, edition 1975
Charles Diehl, “History of the Byzantine Empire”, Book IV, edition 1986
Το πιο πάνω πόνημα, υπάρχει και σε pdf. Όσοι θέλετε να το εντάξετε στα αρχεία σας, κάντε κλίκ ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου