Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και στον πλανήτη.

Η διεθνής οικονομία είναι αντιμέτωπη με ένα τριπλό πρόβλημα, το οποίο αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσει συνθήκες παγκοσμίου κραχ, από κάποιον μαύρο κύκνο που θα εμφανισθεί εκεί που δεν τον περιμένουμε – ενώ η χώρα μας είναι περισσότερο ανοχύρωτη και απροστάτευτη από ποτέ.

Ανάλυση

Όπως έχουμε αναφέρει ο «εμπαιγμός» της Κομισιόν συνεχίζεται, με τον ισχυρισμό πως πρέπει η Ελλάδα να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις για να ανακάμψει – όταν ακόμη και ο πιο ανόητος γνωρίζει πως με πρωτογενές πλεόνασμα +3,5% και με κατεστραμμένη οικονομία, είναι αδύνατον να δρομολογηθούν μεταρρυθμίσεις. Η αιτία μεταξύ άλλων είναι ότι, οι άνθρωποι δεν είναι πρόθυμοι να αλλάξουν απολύτως τίποτα, όταν η οικονομία είναι βυθισμένη στην ύφεση, ενώ δεν βλέπουν καμία προοπτική για το μέλλον τους – σημειώνοντας επί πλέον πως η έννοια «μεταρρυθμίσεις» θεωρείται γενικώς ασαφής. Άλλωστε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας έχει αναφέρει στο παρελθόν πολύ σωστά τα εξής:

«Η συμβουλή διενέργειας διαρθρωτικών, δομικών αλλαγών είναι ασφαλής ως πρόταση. Η αιτία είναι το ότι, κανένας δεν γνωρίζει τι ακριβώς σημαίνει η φράση. Εάν λοιπόν οι οικονομία αναπτύσσεται, τότε αυτός που έχει προτείνει τις διαρθρωτικές αλλαγές λέει: όπως σου το είπα. Εάν η οικονομία δεν αναπτύσσεται, τότε λέει: δεν έκανες διαρθρωτικές αλλαγές. Ως εκ τούτου, μονά-ζυγά δικά του» (K. Basu, επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, με παρεμβάσεις).

Από την άλλη πλευρά η Γερμανία, αφού πήρε τα πάντα από τον πρωθυπουργό, ο οποίος συνέχισε την πολιτική της υποτέλειας και των υποκλίσεων των προκατόχων του, υπογράφοντας επί πλέον την εξευτελιστική για τους Έλληνες συμφωνία της Πρέσπας χωρίς δημοψήφισμα και δίχως τα 2/3 των βουλευτών (ούτε καν συμβούλιο αρχηγών κομμάτων δεν συγκάλεσε), στήριξε πρόσφατα το μελλοντικό της έπαρχο στην αποικία χρέους – μέσω του κ. Weber που ανέφερε στον κ. Μητσοτάκη το ενδεχόμενο να μην επιμείνει στο πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% όταν αναλάβει ο ίδιος την εξουσία. Φυσικά η κυβέρνηση διαμαρτυρήθηκε, με αποτέλεσμα να διαψεύσει εκπρόσωπος της καγκελαρίου την υπόσχεση – κάτι που όμως δεν είναι καθόλου θετικό για την Ελλάδα.

Αυτό που βέβαια οφείλει να μας απασχολεί δεν είναι τα παραπάνω, αλλά το τι θα συμβεί στο μέλλον, όταν ο πλανήτης βυθιστεί ξανά στην ύφεση – κάτι που ασφαλώς θα βιώσουμε σχετικά σύντομα, κρίνοντας από τα προβλήματα της Κίνας (υπερχρέωση επιχειρήσεων, εμπορικός πόλεμος με τις Η.Π.Α.), καθώς επίσης από τον περιορισμό του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης, με την Ιταλία ήδη σε ύφεση και με τη Μ. Βρετανία στην πόρτα της «σκληρής εξόδου» από την ΕΕ (πηγή).

Ειδικά όσον αφορά τη Μ. Βρετανία, φαίνεται πως ακόμη και ο τραπεζικός της κλάδος επιλέγει πλέον την εγκατάλειψη της ΕΕ – έτσι ώστε να μην είναι υποχρεωμένος να τηρεί τους ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς κανόνες που επιβάλλει, όσον αφορά την τραπεζική εποπτεία, οπότε να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα του. Εάν δε η κυβέρνηση της χώρας επιλέξει τη μετατροπή της σε ένα είδος φορολογικού παραδείσου, είναι σίγουρο πως θα προσελκύσει πάρα πολλά κεφάλαια από την ΕΕ – οπότε η οικονομία της θα εξελιχθεί πολύ καλύτερα, από ότι θεωρείται.

Περαιτέρω, η ύφεση είναι γενικότερα νομοτελειακή, επειδή έχουν δημιουργηθεί μεγάλα προβλήματα διεθνώς που δεν επιλύονται – όπως η μη ισορροπημένη αναδιανομή των εισοδημάτων, όπου οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης (κατανάλωσης), οπότε των επενδύσεων. Πρόκειται για μία κατάσταση που επιδεινώθηκε μετά το 2008, λόγω της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών (QE, μηδενικά επιτόκια) – αφού τα νέα και φθηνά χρήματα οδηγήθηκαν στα ανώτατα οικονομικά στρώματα, ενώ από εκεί στις αγορές παγίων (μετοχές, ακίνητα), δημιουργώντας τεράστιες φούσκες, έτοιμες σήμερα να εκραγούν (το κραχ αποφεύχθηκε πρόσφατα μέσω των μαύρων ταμείων των Η.Π.Α., πηγή).

Το δεύτερο μεγάλο παγκόσμιο πρόβλημα είναι η υπερχρέωση κρατών, επιχειρήσεων, τραπεζών και νοικοκυριών – η οποία εύλογα εμποδίζει την ανάπτυξη, επιβραδύνοντας συνεχώς την οικονομία, ενώ χωρίς ανάπτυξη ο καπιταλισμός δεν επιβιώνει. Τελευταίο αλλά το ίδιο σημαντικό η αδυναμία αύξησης της παραγωγικότητας των εργαζομένων, μέσω της οποίας διαμορφώνονται οι μισθοί, χωρίς να μειώνεται η ανταγωνιστικότητα μίας χώρας – η οποία βέβαια εξαρτάται και από τις επενδύσεις που όμως έχουν πάψει να διεξάγονται στην πραγματική οικονομία.

Επομένως ο πλανήτης είναι αντιμέτωπος με ένα τριπλό πρόβλημα, το οποίο αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσει συνθήκες κραχ – από κάποιον μαύρο κύκνο που θα εμφανισθεί, όπως θα ήταν οι φούσκες ακινήτων στην Αυστραλία, στη Σουηδία ή στον Καναδά, τυχόν έξοδος της Ιταλίας από την Ευρωζώνη, τα νομισματικά προβλήματα κρατών όπως η Αργεντινή, η Βραζιλία ή η Τουρκία, το σκληρό BREXIT ή κάτι άλλο που δεν φανταζόμαστε.

Εν προκειμένω, το σημαντικότερο όλων είναι ο τρόπος αντιμετώπισης ενός τέτοιου προβλήματος, χωρίς νομισματικά όπλα – με την έννοια πως οι κεντρικές τράπεζες έχουν υπερδιογκωμένους Ισολογισμούς (γράφημα), με τους οποίους καταπολέμησαν την κρίση του 2008, σε συνδυασμό με τα μηδενικά επιτόκια. Πόσο μάλλον όταν όλοι γνωρίζουν πως τουλάχιστον ο μεγάλος αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης (S&P) ακολουθεί πιστά τον Ισολογισμό της Fed – κάτι που ήταν ένας από τους λόγους, για τους οποίους η κεντρική τράπεζα αναίρεσε τις προηγούμενες δηλώσεις της για αναρρόφηση της υπερβάλλουσας ρευστότητας και συνέχιση της αύξησης των βασικών επιτοκίων.

Εύλογα λοιπόν, εάν ξεσπάσει μία τέτοια παγκόσμια καταιγίδα η Ελλάδα θα βρεθεί εντελώς ανοχύρωτη – αδυνατώντας επί πλέον να δανειστεί, κρίνοντας από το επιτόκιο 3,60% του πενταετούς ομολόγου που εξέδωσε πρόσφατα, έναντι 0,2% της Ισπανίας και 0,4% της Πορτογαλίας. Εκτός αυτού είναι βέβαιο πως το 2019 θα αντιμετωπίσει πιέσεις στον τουρισμό και στις εξαγωγές της, ιδίως από την Τουρκία λόγω της κατάρρευσης του νομίσματος της – επί πλέον, λόγω της ύφεσης της Ιταλίας της πρώτης εξαγωγικής μας αγοράς, των 3.000.000 Βρετανών τουριστών κοκ.

Επίλογος

Ολοκληρώνοντας, είναι ίσως σκόπιμο να αναφερθούμε στις δηλώσεις του προέδρου της Ουγγαρίας, η οποία κατάφερε με θαυμαστό τρόπο να ξεφύγει από την κρίση (ανάλυση) – επειδή φαίνεται πως είναι από τους λίγους που έχουν καταλάβει πως το δημογραφικό θα αναδειχθεί στο επόμενο μεγάλο πρόβλημα της Ευρώπης.

Σε αντίθεση όμως με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες που επιλέγουν τη μετανάστευση ξένων για τη λύση του, ο Ούγγρος αποφάσισε να στηρίξει τις γεννήσεις – παρέχοντας εν πρώτοις μόνιμη απαλλαγή από τη φορολόγηση εφ’ όρου ζωής, για τις γυναίκες με τέσσερα παιδιά και άνω. Φυσικά δεν είναι σωστό μέτρο, αφού έτσι οι οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα δεν ωφελούνται σχεδόν καθόλου, αλλά τουλάχιστον είναι κάτι – ενώ δόθηκαν επί πλέον παροχές και δρομολογούνται διάφορες ενέργειες.

Για παράδειγμα, χρήματα για την αγορά οικογενειακών αυτοκινήτων, επενδύσεις στην υγειονομική περίθαλψη ύψους 2,4 δις $, επέκταση των εγκαταστάσεων φροντίδας παιδιών, δάνεια στους Πολίτες για να μη μεταναστεύουν, επιχορηγούμενα δάνεια σε γυναίκες που παντρεύονται για πρώτη φορά κάτω των 40 ετών κοκ. (πηγή).

Φυσικά δεν είναι ο μοναδικός, αφού η Πολωνία έχει υιοθετήσει κάτι θετικότερο, προσφέροντας περί τα 120 € μηνιαία για κάθε δεύτερο και επόμενο παιδί (το 1/3 του καθαρού κατώτατου μισθού), κόστους ίσου με το 1% του ΑΕΠ της – ενώ η Σερβία που βιώνει μία μεγάλη μείωση του πληθυσμού της (30.000 ετησίως), δημιούργησε ένα ταμείο για πληρωμές ύψους 12.000 δηναρίων σε οικογένειες με τρία παιδιά και 18.000 για τέσσερα.

Αντίθετα οι ελληνικές κυβερνήσεις, με 1.000.000 νέους που έχουν φύγει, ονειρεύονται ανάπτυξη αδιαφορώντας ουσιαστικά για το δημογραφικό, παρά το ότι γνωρίζουν πως το ΑΕΠ είναι άμεσα συνδεδεμένο με τον πληθυσμό – ενώ επιλέγουν να στηρίζουν τους ξένους μετανάστες με μηνιαία επιδόματα παρά το ότι η Ελλάδα είναι η πιο χρεοκοπημένη χώρα του πλανήτη, πολύ υψηλότερα από αυτά που προσφέρει η Ουγγαρία στα νέα παιδιά που γεννιούνται.

Υστερόγραφο: Χθες δεχθήκαμε μία κακόβουλη επίθεση, με αποτέλεσμα να πέσει η σελίδα – την οποία επαναφέραμε σήμερα από το «back up» που κρατάμε, με πολλές ώρες δουλειά. Δυστυχώς λείπουν οι περισσότερες εικόνες εξωφύλλου,αλλά γίνονται προσπάθειες να βρεθούν.

analyst.gr