Σάββατο 23 Απριλίου 2016

Πώς το φθηνό πετρέλαιο αλλάζει τον Κόλπο.

13059623_10208073479089065_496430350_n

Οι πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες όπως η Σαουδική Αραβία επιλέγουν τα όπλα αντί  του βουτύρου.
Όσο ο Πρόεδρος Ομπάμα ετοιμάζει ταξίδι στη Σαουδική Αραβία για μια περιφερειακή σύνοδο κορυφής, αρκετοί από τους κυβερνώντες που θα συναντήσει έχουν να αντιμετωπίσουν δραματικές αλλαγές στο σπίτι τους. Οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου και των διογκωμένων ελλειμμάτων επιτάσσουν στις  χώρες του Κόλπου να αναθεωρήσουν το εδώ και δεκαετίες κοινωνικό τους συμβόλαιο. Σε μια περιοχή όπου η κυβέρνηση γενναιόδωρα έχει από καιρό εξασφαλίσει τη λαϊκή υποστήριξη, Η Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες εφαρμόζουν περικοπές δαπανών και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, μειώνοντας τις επιδοτήσεις για υποτροφίες και οικοδομικά έργα, και ετοιμάζεται να επιβάλλει νέους φόρους στους πολίτες οι οποίοι είναι συνηθισμένοι να τους πληρώνουν. Οι περικοπές δεν έχουν (ακόμη) περιορίσει την εξωτερική πολιτική των πιο ενεργών εθνών- της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Κατάρ- αλλά θα μπορούσε να το κάνει σύντομα.

Πολλά έθνη κόβουν τα ξένα προγράμματα και τη βοήθεια λόγω της φτωχής χρηματοδότησης.  Η Σαουδική Αραβία έκανε περικοπή του προϋπολογισμού της για το 2016 κατά 30 δισεκατομμύρια δολάρια, αλλά αύξησε τον αμυντικό προϋπολογισμό της κατά 57 δισεκατομμύρια δολάρια καθιστώντας την τη τρίτη μεγαλύτερη επενδύτρια του κόσμου για την άμυνα, η οποία αντιπροσωπεύει πλέον το ένα τέταρτο των Σαουδικών κρατικών δαπανών. Το βασίλειο έχει και άλλες τέτοιες δαπάνες: το Σαουδικό συνασπισμό που κυριαρχείται από Άραβες στην Υεμένη και κοστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια το μήνα. Η Ριάντ φιλοξένησε πρόσφατα τις δυνάμεις είκοσι μουσουλμανικών χωρών  για τη «Nothern Thunder «, μια μαζική στρατιωτική άσκηση στην ποία οι αριθμοί των στρατευμάτων που έλαβαν μέρος, κάποιοι έχουν αναφέρει πως έχουν φτάσει τις εκατοντάδες χιλιάδες. Εν τω μεταξύ, ο βασιλιάς Salman πρόσφατα επέστρεψε από την Αίγυπτο, όπου και ανακοίνωσε τα σχέδιά του να ανοικοδομήσει μια τεράστια γέφυρα στην  Ερυθρά Θάλασσα συνδέοντας την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία, τιμήθηκε με δύο νησιά της Ερυθράς Θάλασσας και φέρεται να υπέγραψε περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια δολάρια σε διαπραγματεύσεις για τη χρηματοδότηση των αναγκών πετρελαίου της Αιγύπτου για πέντε χρόνια υπό ευνοϊκούς όρους, ενώ παράλληλα ανάμεσα σε άλλα έργα, επενδύει στην περιοχή του Σινά της Αιγύπτου.
Μερικοί βλέπουν μια αποσύνδεση ανάμεσα στην εγχώρια λιτότητα των Σαουδαράβων και τον ακτιβισμό τους στο εξωτερικό και αναρωτιούνται αν οι χώρες του Κόλπου, οι οποίες λαμβάνουν σοβαρά υπόψη την εσωτερική τους σταθερότητα, θα πρέπει να ανησυχούν για μια σπασμωδική κίνηση. Αλλά ο αυξημένος ακτιβισμός της Σαουδικής Αραβίας στην περιοχή μπορεί να τροφοδοτηθεί -αντί να περιοριστεί-, από τις εγχώριες ανησυχίες.
Στα λεγόμενά τους οι χώρες του Κόλπου, πολιορκούνται από το Ιράν και οι πληρεξούσιοι του μειώνουν την δύναμη ενός κύματος ισλαμιστών προς στιγμήν, όταν -παρά τις συμπαγείς διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ,τις μαζικές πωλήσεις όπλων και της στρατιωτικής βοήθειας κατά των Χούτι, καθώς και του ISIS- πολλοί άρχισαν να  αντιλαμβάνονται πως οι Ηνωμένες Πολιτείες αποσύρονται από την περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να προχωρήσει με πλήρη ισχύ ταυτόχρονα στην ενδυνάμωση της περιφέρειας και στην οικονομική της μεταμόρφωση, αντανακλά μια αίσθηση επείγοντος.
Για το βασιλιά Salman και τον Αναπληρωτή πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, υπουργό Άμυνας του, η στρατιωτική εκστρατεία στην Υεμένη, όπου μια εύθραυστη κατάπαυση  πυρός είναι αβέβαιη,παρουσιάστηκε ως ένας τρόπος για να συσπειρωθεί η εγχώρια στήριξη για μια ενωτική αιτία σε μια στιγμή της πολιτικής και οικονομικής ροής. Αλλού στον Κόλπο, η σύγκρουση έχει βοηθήσει να σφυρηλατηθεί μια αίσθηση  εθνικής αποστολής για τα Εμιράτα. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και το Κουβέιτ έχουν συστήσει μορφές στράτευσης, εν μέρει για την ενίσχυση της εθνικής ταυτότητας μεταξύ των ανθρώπων τους.
Ο εμπειρογνώμονας Karen Elliot House, από την Μέση Ανατολή, σημείωσε τον περασμένο μήνα ότι «οι απογοητεύσεις τις οποίες οι άνθρωποι νιώθουν εσωτερικά δεν στρέφονται εναντίον της Σαουδικής Αραβίας, αλλά εναντίον του Ιράν.» Η έχθρα προς του Σιίτες του Ιράν είναι μια ανησυχία που ενώνει τους άρχοντες της Σαουδικής Αραβίας και τους κυρίως σουνίτες υπηκόους τους, οι οποίοι φοβούνται ότι η μεγάλης εμβέλειας Τεχεράνη θα επεκταθεί όχι μόνο στη Βηρυτό, τη Δαμασκό ή τη Βαγδάτη, αλλά στη Sana και τις σιιτικές κοινότητες της Ανατολικής Σαουδικής Αραβίας.
Ένας κίνδυνος των αρκετά χαμηλών τιμών του πετρελαίου για να συντηρηθούν τα ελλείμματα των χωρών του Κόλπου, είναι τα πολιτικά κίνητρα που μπορεί να προκύψουν για να τροφοδοτήσουν τα κατά κάποιο τρόπο αντί-ιρανικά και θρησκευτικά συναισθήματα που ξέσπασαν τον Ιανουάριο, μετά την εκτέλεση από Σαουδική Αραβία του σιίτη κληρικού NIMR al-NIMR και την επίθεση στην Σαουδική πρεσβεία στην Τεχεράνη. Μάλιστα, τον περασμένο μήνα, οι χώρες του Κόλπου επισήμαναν επίσημα τη Χεζμπολάχ ως τρομοκρατική οργάνωση.
Aλλά εάν οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου μείνουν έτσι για χρόνια, όπως προβλέπουν ορισμένοι,  θα προκληθεί τελικά μια οικονομική αναμέτρηση. Η Σαουδική Αραβία έχει περισσότερα από 600 δισεκατομμύρια δολάρια σε κρατικά επενδυτικά, αλλά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε τον Οκτώβριο ότι, χωρίς περισσότερα έσοδα και μείωση των δαπανών, το Ριάντ θα μπορούσε να προχωρήσει σε πτώχευση έως το 2020. Τα μικρότερα έθνη όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ έχουν μια σημαντικά μεγαλύτερη προστασία, αλλά θέτουν σε κίνδυνο την πολλών γενεών συμφωνία τους εξαντλώντας κυρίαρχο πλούτο που προοριζόταν για το μέλλον.
Η απόφαση της Σαουδικής Αραβίας να σταματήσει το πακέτο βοηθείας των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων προς την κυβέρνηση του Λιβάνου φαίνεται να αποδίδεται στον εκνευρισμό της Βηρυτού προς την Τεχεράνη. θα μπορούσε επίσης να αποδειχθεί ένας προάγγελος των πραγμάτων που θα έρθουν. Έτσι, θα μπορούσε επίσης, η απόφαση του Κατάρ να σταματήσει την απλόχερη χρηματοδότηση του δικτύου Al Jazeera στην Αμερική και να μειώσει δραστικά τις θέσεις εργασίας από την ναυαρχίδα της οργάνωσης της Ντόχα που βασίζεται. Αν το πηγάδι της συνδρομής του Κόλπου ξεραθεί έστω και λίγο, οι επιπτώσεις για την περιοχή θα γίνουν αισθητές παντού, από τα ιορδανικά στρατόπεδα προσφύγων, τις κεντρικές τράπεζες των φτωχότερων Αράβων γειτόνων, μέχρι τις κατεστραμμένες από τον αστικό πόλεμο χώρες που θα στραφούν στον κόλπο για χρηματοδότηση για μαζική ανοικοδόμηση. Μια πιθανή δοκιμή είναι η Αίγυπτος, η οικονομία της οποίας απαίτησε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια από τον Κόλπο μόνο για να παραμείνει στη ζωή από τα μέσα του 2013 και έπειτα, δεδομένης της συνεχιζόμενης μακροοικονομικής πρόκλησης, μπορεί να απαιτήσει ακόμη περισσότερο από ότι είχε υποσχεθεί κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του  βασιλιάς Salman.
Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του, ο Πρόεδρος Ομπάμα μίλησε για την ανάγκη της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν να «βρουν έναν αποτελεσματικό τρόπο να μοιραστούν τη γειτονιά και να ασκήσουν κάποιο είδος κρύας ειρήνης.» Θα πρέπει η εύθραυστη κατάπαυση πυρός να αψηφήσει τις πιθανότητες και τελικά να κρατηθεί στη Συρία και να ριζώσει στην Υεμένη,  θα αποτελέσει ένα ουσιαστικό βήμα προς τη μείωση της θερμοκρασίας σε σεχταριστικές συγκρούσεις της περιοχής. Και υπάρχει λόγος για κάποια ελπίδα πως εάν οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου συνεχίζουν μέχρι τον επόμενο χρόνο και μετά, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια δημοσιονομική επιταγή που υπερνικά την εσωτερική πολιτική και συμβάλλει στην μείωση των Σαουδικο-ιρανικών εντάσεων. Φυσικά, το Ιράν, το οποίο έχει παίξει ρόλο στην αύξηση των περιφερειακών εντάσεων,έχει επίσης γνώμη. Ακόμη το Ιράν ασχολείται με τα δική του φλογερή εγχώρια συζήτηση, «όπλα-εναντίον-του βουτύρου». Στην περίπτωση της Τεχεράνης, στρέφει τις δοκιμές βαλλιστικών πυραύλων της Επαναστατικής Φρουράς κατά την επιθυμία των πολιτικών ηγετών για ανάπτυξη μέσω της ανακούφισης από τις κυρώσεις, και πηγαίνει μέχρι τον ίδιο τον Ανώτατο Ηγέτη.
Ακόμα κι αν οι πρόσφατα χαμηλές τιμές ανακάμψουν κάπως, τα έθνη του Κόλπου θα αντιμετωπίσουν πιέσεις για να βάλουν τα δημοσιονομικά σπίτια τους σε τάξη. Ωστόσο, οι λόγοι για τους οποίους οι χώρες του Κόλπου έχουν επιλέξει τα όπλα αντί  του βουτύρου μπορεί να αποδειχθούν πιο ισχυροί  βραχυπρόθεσμα, και να κάνει την περιοχή πιο ασταθή κατά τη διάρκεια.
http://www.viadiplomacy.gr/pos-fthino-petreleo-allazi-ton-kolpo/

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου