Αξίζει μελέτης: Τα σενάρια πίσω από τον ακήρυκτο πόλεμο Ρωσίας-Τουρκίας στη Συρία.

Η σχέση Πούτιν – Ερντογάν και Ρωσίας – Τουρκίας, σε σοβαρή δοκιμασία λόγω του Ιντλίμπ

Άρθρο-ανάλυση του Burak Tuygan.
Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης

Στον οκταετή εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, για πρώτη φορά υπήρξε θερμή εμπλοκή του συριακού και του τουρκικού στρατού.

Στις συμπλοκές αυτές η Τουρκία έχασε πέντε στρατιώτες και πέντε πολίτες, ενώ η Συρία έξι στρατιώτες. Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στη δήλωσή του πριν από την αναχώρησή του για την Ουκρανία, δήλωσε ότι 30-35 στρατιώτες της Συρίας έχουν εξουδετερωθεί και οι δυνάμεις του καθεστώτος έχουν πληγεί από τα τουρκικά F-16.
Μετά τη συνάντηση του διοικητή της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών MİT Hakan Fidan με τον Σύριο ομόλογό του Ali Memlük, που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις 13 Ιανουαρίου με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, ξεκίνησαν ταχείες εξελίξεις στην περιιφέρεια Idlib.
Η απόφαση κατάπαυσης του πυρός που λήφθηκε κατά τη συνάντηση δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Και οι δύο πλευρές κατηγόρησαν ο ένας τον άλλον για παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός. Με την ανακατάληψη της δεύτερης σε μέγθος πόλης της επαρχίας, μετά την πρωτεύουσα Ιντλίμπ, τις 29 Ιανουαρίου, σήμανε κόκκινος συναγερμός στην Τουρκία.

Ο Πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι η Ρωσία δεν τηρεί τις συμφωνίες της Αστάνα και του Σότσι. Ο Ερντογάν είπε: «Δεχόμαστε πυρά από το Χαλέπι. Κάναμε υπομονή και δεν ανταποδώσαμε τα πυρά, όμως η υπομονή έχει όρια. Από τούδε και στο εξής η Ρωσία καλείται να αποδείξει αν είμαστε εταίροι. Ή θα ακολουθήσει μια άλλη πολιτική στη Συρία, ή η Τουρκία θα ακολουθήσει άλλο δρόμο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Μετά την ανακατάληψη της Maaret el Numan, της σημαντικότερης πόλη επί του οδικού άξονα Μ5, που συνδέει το Χαλέπι και τη Δαμασκό, ήλθε η σειρά της πόλης Σερακίμπ.
Η πόλη Σερακίμπ έχει πιο στρατηγική θέση από την Maaret el Numan, γιατί εκεί ενώνεται ο οδικός άξονας Μ5 με τον οδικό άξονα Μ4, που συνδέει τη Λατάκεια με το Χαλέπι.
Μετά την ταχεία προέλαση των δυνάμεων του στρατού της Συρίας, η Τουρκία αναγκάστηκε να μεταφέρει μηχανοκίνητες μονάδες και τεθωρακισμένα οχήματα στην περιοχή. ανταπόκριση καθεστώς για την ταχεία πρόοδο της εξουσίας αναγκάζονται να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό της Τουρκίας άρχισε την αποστολή τεθωρακισμένων μονάδων. Αυτόπτες μάρτυρες ανακοίνωσαν ότι τουλάχιστον 20 άρματα και τεθωρακισμένα οχήματα έχουν εισέλθει στην Idlib από τη Δευτέρα. Σε πρώτη φάση άρχισαν να δημιουργούν ένα παρατηρητήριο και να οργανώνουν τα μέτρα ασφαλείας. Όμως αυτές οι κινήσεις της Τουρκίας δεν ήταν γνωστό αν θα αποτρέψει την προέλαση της Τουρκίας.

Η Τουρκία τον τελευταίο χρόνο ενίσχυσε με όπλα τις ομάδες που δραστηριοποιούνται στο νότιο τμήμα της επαρχίας Ιντλίμπ, για να μην πέσει στα χέρια του στρατού της Συρίας η πόλη Han Şeyhun. Όμως αυτό δεν στάθηκε αρκετό να σταματήσει της δυνάμεις του Άσαντ.

Σύμφωνα με τη συμφωνία μεταξύ του Ρώσου ηγέτη Βλαντιμίρ Πούτιν και Ερντογάν που υπογράφηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2018 στο Σότσι, ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί μια ζώνη χωρίς όπλα και τρομοκρατικά στοιχεία γύρω από την επαρχία Ιντλίμπ, με βάθος 15-20 χλμ. και μήκος 250 χλμ. Η Τουρκία, είχε αναλάβει να φέρει σε πέρας αυτή την αποστολή, για να σταματήσει την προέλαση των δυνάμεων της Ρωσίας και της Συρίας.
Αλλά έκτοτε και όλο αυτό το διάστημα η Τουρκία δεν μπόρεσε να κρατήσει τις υποσχέσεις που έδωσε στο Σότσι, γεγονός που έδωσε τη νομιμοποίηση στη Ρωσία να αρχίσει τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στην περιοχή αυτή.
Δεν είναι γνωστό εάν ο Ερντογάν είχε στο νου του κάποιο Σχέδιο Β για το Ιντλίμπ πριν ασκήσει σκληρή κριτική στο καθεστώς Άσαντ και στη Ρωσία, κατά την αναχώρησή του την Τρίτη για την Ουκρανία. Η μόνη εναλλακτική λύση που έχει, είναι να τηλεφωνήσει στον Πούτιν και να ζητήσει από τις δυνάμεις του καθεστώτος να σταματήσουν την προέλασή τους. Όμως, για να γίνει αυτό, ο Ερντογάν πρέπει να βάλει στο τραπέζι άλλες δεσμεύσεις ή να προβεί σε νέες παραχωρήσεις.

Η προέλαση των δυνάμεων του καθεστώτος κλονίζει σοβαρά τη σχέση εμπιστοσύνης που είχε αναπτυχθεί μεταξύ του Ερντογάν και του Πούτιν. Ο Πούτιν είναι κάτι σαν ασφάλεια και εγγύηση για τον Ερντογάν, για να συνεχίσει να στέκεται στη θέση του Προέδρου.

Η επιδείνωση των σχέσεων με τον Πούτιν, θα φέρει αντιμέτωπη την Τουρκία με τη  Ρωσία σε όλους τους τομείς, από τη Λιβύη έως την Ανατολική Μεσόγειο, από το Αιγαίο έως τη Συρία, κάτι που θα είναι ένα εφιαλτικό σενάριο για τον Ερντογάν.
Από την άλλη πλευρά, είναι αμφίβολο αν υποστηρίξει την Τουρκία το ΝΑΤΟ, πίσω από το οποίο ο Πούτιν κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι κρύφτηκε μετά την κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους, το 2015.
Ο Ερντογάν δεν έχει σχεδόν κανένα χαρτί να χρησιμοποιήσει κατά του Πούτιν.

Όμως πώς μπορεί αν εξηγηθεί ο βομβαρδισμός Τούρκων στρατιωτών;

Η κατάσταση περί την κωμόπολη Σαρακίμπ, όπως είχε διαμορφωθεί το πρώι της 4ης Φεβρουαρίου 2020

Τα σενάρια
Πρώτο σενάριο: Η Τουρκία έστειλε στρατεύματα στο Ιντλίμπ χωρίς την άδεια της Ιντλίμπ. Η Ρωσία με το βομβαρδισμό έδωσε το μήνυμα στην Τουρκία, μέσω του συριακού πυροβολικού, ότι η Τουρκία δεν μπορεί να επιτεθεί χωρίς την άδεια της Ρωσία και ότι το «αφεντικό είμαι εγώ» στην περιοχή.
Δεύτερο σενάριο: Ο Ερντογάν, ο οποίος πραγματοποίησε ημερήσια επίσκεψη στην Ουκρανία λίγες ώρες μετά την αποστολή στρατευμάτων στο Ιντλίμπ, έκανε δηλώσεις για την Κριμαία. Η Ρωσία με τον βομβαρδισμό ήθελε να δείξει την αντίδρασή της στην πολιτική της Τουρκίας στο θέμα της Κριμαία.
Τρίτο σενάριο: Ο Ερντογάν δεν έχει πλέον να κάνει παραχωρήσεις στη Ρωσία. Ίσως ο βομβαρδισμός να έγινε για να τον αναγκάσουν σε άλλες παραχωρήσεις.
Τέταρτο σενάριο: Ο βομβαρδισμός έγινε επειδή η Τουρκία δεν συντονίζεται με τη Ρωσία στη Λιβύη και στέλνει ερήμην της στρατεύματα και όπλα για να στηρίξει την κυβέρνηση της Τρίπολης.
Πέμπτο σενάριο: Ο βομβαρδισμός έγινε γιατί η Ρωσία δεν μπορεί να αντισταθεί στις πιέσεις που δέχεται από το καθεστώς Άσαντ αλλά και για να τιμωρηθεί η Τουρκία, που δεν τήρησε το λόγο της, για τον αφοπλισμό των τρομοκρατών.
Όλα τα αναφερόμενα σενάρια μπορεί να είναι ο λόγος για την επίθεση εναντίον Τούρκων στρατιωτών ή μπορεί ακόμα και να μην είναι. Όμως όλα δείχνουν ότι ο Ερντογάν και ο Πούτιν βρίσκονται στο σταυροδρόμι του Ιντλίμπ.
Μετά την Σαρακίμπ
Όταν οι δυνάμεις του καθεστώτος υπερκεράσουν τα οδοφράγματα που έστησε ο τουρκικός στρατός περί την πόλη Σαρακίμπ, αναμένεται να προελάσουν και να εκκαθαρίσουν τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης με μεγαλύτερη ταχύτητα επί του οδικού άξονα Μ5 και να αχθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα στο Χαλέπι.
Επειδή δεν υπάρχουν άλλες μεγάλες πόλεις ή κωμοπόλεις σε αυτή τη διαδρομή, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης είναι δύσκολο να αντισταθούν σε αυτές τις περιοχές.
Αφού εξασφαλισθεί ο αυτοκινητόδρομος Μ5, οι δυνάμεις του καθεστώτος αναμένεται να κατευθυνθούν από νότια και νοτιοδυτικά εναντίον του Ινλτίμπ.  Στις περιοχές αυτές υπάρχει η εθνική οδός M4, η οποία συνδέει τη Λατάκια με το Χαλέπι.
Σε περίπτωση που δεν συναφθεί μια νέα συμφωνία ή κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας, οι  δυνάμεις του καθεστώτος θα εκκαθαρίσουν την περιοχή σε σύντομο διάστημα.

Φαίνεται ότι πρωταρχικός στόχος της Ρωσίας και του καθεστώτος είναι να εκκαθαρίσουν και να θέσουν υπό τον έλεγχό τους οδικούς άξονες Μ4 και Μ5, που οδηγούν στο Χαλέπι. Με τη διασφάλιση αυτών των δρόμων, περίπου το ήμισυ της επαρχίας Ιντλίπ θα ανακαταληφθεί. Υπάρχουν όμως ερωτηματικά σχετικά με το αν οι δυνάμεις του καθεστώτος θα ανακαταλάβουν ή όχι το σύνολο της επαρχίας Ιντλίμπ.

Η είσοδος του στρατού στην περιοχή όπου ζουν περίπου 4 εκατομμύρια άνθρωποι, θα προκαλέσει μεγάλη ανθρωπιστική καταστροφή. Επίσης στην περιοχή υπάρχουν περίπου σαράντα χιλιάδες μαχητές, οι οποίοι αν δεν καταφύγουν στην Τουρκία και παραμείνουν στη Συρία, υπάρχει κίνδυνος να μετατραπούν σε εστίες σοβαρής απειλής ως ομάδες τρομοκρατών εν υπνώσει.
Το σενάριο της Γάζας

Ο χάρτης δείχνεις τις ζώνες αποκλιμάκωσης και αφοπλισμού, που συμφωνήθηκαν στο Σότσι. Με ροζ χρώμα η ζώνη υπό τον έλεγχο της Ρωσία, με λαχανί, η ζώνη υπό τον έλεγχο της Τουρκίας και με πράσινο η περιοχή που θα ήταν υπό τον έλεγχο της αντιπολίτευσης, με τους ακραίους ισλαμιστές αφοπλισμένους από τα βαριά όπλα. Η Τουρκία δεν τήρησε τη Συμφωνία του Σότσι, όπως την κατηγορεί η Ρωσία.
Για το λόγο αυτό είναι πιθανόν η περιοχή αυτή να αφεθεί υπό τον έλεγχο της Τουρκίας, υπό τον όρο να μην αποτελεί κίνδυνο για το καθεστώς της Συρίας και τη Ρωσία. Το σενάριο αυτό μπορεί να ωφελήσει το συριακό καθεστώς αλλά και τον Ερντογάν, για τους παρακάτω λόγους:

Πρώτον, ο καθεστωτικό σύστημα στην Τουρκία, με τον τρόπο αυτό θα επουλώσει το τραύμα της δημιουργίας του «κουρδικού κράτους». Με τη λύση αυτή το Ιντλίμπ θα αποτελέσει εμπόδιο για τους Κούρδους να ανοίξουν δίοδο στη Μεσόγειο.
Δεύτερον, ο Ερντογάν θα διασώσει μέρος της εικόνας του, που έχει ήδη τραυματιστεί.
Τρίτον, ο Ερντογάν θα έχει αποκτήσει μια νέα περιοχή για τους πρόσφυγες που φιλοξενεί και προσπαθεί να απομακρύνει από την Τουρκία.
Τέταρτον,  η Ρωσία και το καθεστώς της Συρίας θα απαλλαγούν από ένα σημαντικό σουνίτικο πληθυσμό.
Πέμπτον, σε μεγάλο βαθμό θα αποτραπεί η διάχυση των τρομοκρατών σε άλλες περιοχές της Συρίας.
Έκτον, η μοναδική πύλη για την επικοινωνία αυτής της λωρίδας γης με τον έξω κόσμο, θα είναι η Τουρκία, όπως είναι η Αίγυπτος για τη Λωρίδα της Γάζας. Η έξοδος-είσοδος από και προς τη Λωρίδα της Ιντλίμπ θα είναι πλέον ελεγχόμενη.
Έβδομο, από τη στιγμή που ο έλεγχος των τρομοκρατών, που αποτελούν σοβαρή απειλή για το καθεστώς της Συρίας, από την Τουρκία, θα δώσει την δυνατότητα στην κυβέρνηση της Δαμασκού να ενισχύσει τον έλεγχο και την επιρροή της στα άλλες περιφέρειες της χώρας.
Όγδοον, το καθεστώς της Συρίας θα έχει τη δυνατότητα ανά πάσα στιγμή να βομβαρδίζει στόχους στην περιοχή που το απειλούν, όπως βομβαρδίζει το Ισραήλ τη Λωρίδα της Γάζας. Έτσι θα αποδυναμώσει τις εστίες τρομοκρατίας που θα μείνουν στην περιοχή.

Κοιτάζοντας τον χάρτη της συμφωνίας του Σότσι, στην ουσία αυτό που απεικονίζεται, είναι μια άλλη «Γάζα». Και η Ρωσία τώρα προσπαθεί να υλοποιήσει κάτι ανάλογο, επειδή η Τουρκία δεν μπόρεσε ή δεν θέλησε να υλοποιήσει τη συμφωνία.
Οι εξελίξεις στην πόλη Σαρακίμπ θα είναι ένας σημαντικός δείκτης για τον τρόπο με τον οποίο ο Ερντογάν θα απαντήσει σε αυτό το σχέδιο ή αν θα δεχθεί την κατάσταση που θα διαμορφωθεί το επόμενο διάστημα.

Δημοσιεύθηκε στο ahvalnews
infognomonpolitics.gr