Η αόρατη σύγκρουση για τον νέο Πάπα: Οργανώσεις, δίκτυα και παρατάξεις Καρδιναλίων στο Κονκλάβιο.

 Ανατομία της εξουσίας στο Βατικανό - Ποιοι διεκδικούν επιρροή στον επόμενο Ποντίφικα.

Η εικόνα δημιουργήθηκε με τη χρήση εργαλείου Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) αποκλειστικά για εικονογραφική συνοδεία του άρθρου στο Newsbomb.gr. Αποτελεί καλλιτεχνική απεικόνιση και όχι φωτογραφική αποτύπωση πραγματικών γεγονότων ή προσώπων.

Το Κολλέγιο των Καρδιναλίων της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας δεν αποτελεί ένα μονολιθικό σώμα το οποίο συνέρχεται στις 7 Μαΐου για να εκλέξει τον επόμενο Πάπα.

Αντιθέτως, στο εσωτερικό του δρουν άτυπες παρατάξεις, οργανώσεις και δίκτυα με διαφορετικά ιδεολογικά προφίλ. Οι ομάδες αυτές δρουν στο παρασκήνιο, συχνά διαμορφώνουν συμμαχίες και ασκούν επιρροή στην πορεία της Εκκλησίας, ιδιαίτερα σε κρίσιμες στιγμές όπως ένα παπικό Κονκλάβιο.

Ένα μεγάλο μέρος των εκλεκτόρων δεν έχει συμμετάσχει ξανά σε εκλογή Πάπα, και προέρχεται από ευρύτερη γεωγραφική διασπορά, γεγονός που καθιστά τις ισορροπίες πιο απρόβλεπτες από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο, αναδύονται διάφορα ρεύματα.

• Παραδοσιακοί/Συντηρητικοί: Θέλουν να «φρενάρουν» ή να ανατρέψουν την πορεία μεταρρυθμίσεων του Πάπα Φραγκίσκου και να επιστρέψουν σε μια πιο δογματική, παραδοσιακή προσέγγιση.
• Μεταρρυθμιστές/Προοδευτικοί: Επιδιώκουν τη συνέχεια στο άνοιγμα και τις μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε ο Φραγκίσκος, ενισχύοντας μια ποιμαντική, κοινωνικά ευαίσθητη Εκκλησία.
• Δίκτυα εκκλησιαστικών οργανώσεων: Κινήματα όπως η Opus Dei, η Comunione e Liberazione, η Κοινότητα Sant’Egidio και άλλα λαϊκά ή μοναστικά τάγματα που λειτουργούν ως εσωτερικά λόμπι. Αυτά δεν διεκδικούν επίσημη εξουσία, αλλά επιδιώκουν ευνοϊκή θέση και επιρροή ώστε να προωθήσουν την αποστολή και τις αρχές τους.
• Εθνικά μπλοκ: Ομάδες Καρδιναλίων που συσπειρώνονται βάσει κοινής εθνικότητας ή γεωγραφικής περιοχής (π.χ. οι Ιταλοί, οι Λατινοαμερικανοί, οι Αφρικανοί, οι Βορειοαμερικανοί), καθώς και ο διαχωρισμός μεταξύ Καρδιναλίων της Ρωμαϊκής Curia (Βατικανό) και εκείνων που υπηρετούν σε επισκοπές ανά τον κόσμο.

• Το συντηρητικό στρατόπεδο και οι «MAGA Catholics»

  Μία από τις πλέον ηχηρές παρατάξεις είναι το συντηρητικό στρατόπεδο, εντός του οποίου περιλαμβάνονται και οι αποκαλούμενοι “MAGA Catholics” – ένας όρος που αναφέρεται κυρίως σε υπερσυντηρητικούς καθολικούς (ιδιαίτερα στις ΗΠΑ) με σύνθημα την επαναφορά «της Εκκλησίας σε παλιά μεγαλεία» κατά το πρότυπο του “Make America Great Again”. Οι πιστοί αυτοί, συχνά ευθυγραμμισμένοι με την πολιτική ρητορική του Ντόναλντ Τραμπ, εναντιώνονται στις μεταρρυθμίσεις του Πάπα Φραγκίσκου και ελπίζουν ανοιχτά σε μια αποφασιστική στροφή προς τα δεξιά μετά τον θάνατό του. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση Αμερικανού καθολικού σχολιαστή ότι έχει έρθει η ώρα για «έναν Πάπα τύπου Τραμπ», που θα αποκαταστήσει τις παραδοσιακές αξίες και θα απομακρύνει όσους ιεράρχες θεωρούνται “μαλακοί” σε θέματα όπως οι αμβλώσεις ή η στάση έναντι των LGBT.

  Στο σώμα των Καρδιναλίων, κεντρικό πρόσωπο των συντηρητικών είναι ο Αμερικανός Καρδινάλιος Raymond Leo Burke. Ο Burke έχει ταχθεί τόσο σθεναρά κατά του Φραγκισκικού προγράμματος ώστε υποστήριξε ανοιχτά τον Τραμπ στις ΗΠΑ. Μαζί του συντάσσεται μια μικρή ομάδα Καρδιναλίων: για παράδειγμα ο Καρδ. Gerhard Müller (Γερμανία), πρώην επικεφαλής της Συνόδου Δόγματος, που προειδοποίησε προσφάτως ότι η Εκκλησία μπορεί ακόμη και να διχαστεί αν δεν εκλεγεί επόμενος Πάπας «ορθόδοξος» στην πίστη. Παρότι δεν συγκροτούν επίσημη παράταξη, μοιράζονται κοινό στόχο: την ανάδειξη ενός Πάπα που θα ανακαλέσει ή θα αναχαιτίσει τις «καινοτομίες» του προηγούμενου.

  Το ρεύμα αυτό δίνει έμφαση στην αυστηρή προσήλωση στην παραδοσιακή διδασκαλία και λατρεία. Οι Καρδινάλιοι αυτοί αντιτάχθηκαν σε κείμενα όπως η Amoris Laetitia του 2016 (που άνοιγε περιθώρια μεταχείρισης διαζευγμένων) και εξοργίστηκαν με αποφάσεις όπως η ευλογία ομόφυλων ζευγαριών (2023) ή ο περιορισμός της παλαιάς λατινικής λειτουργία.

  Επίσης, οι Αμερικανοί υπερ-συντηρητικοί θέλουν ο Πάπας να είναι «ισχυρός σύμμαχος» της δικής τους κοσμοθεωρίας – π.χ. σκληρή γραμμή στην μετανάστευση – αντανακλώντας τις απόψεις της πλειοψηφίας των δικών τους πιστών που κλίνουν πολιτικά προς τα δεξιά.

• Παρότι οι ακραία συντηρητικοί δεν αποτελούν πλειοψηφία μεταξύ των καθολικών πιστών στις ΗΠΑ, η επιρροή τους ενισχύθηκε μέσω ισχυρών μέσων ενημέρωσης και χρηματοδοτούμενων οργανώσεων. Το παγκόσμιο δίκτυο EWTN (ένα τεράστιο καθολικό τηλεοπτικό δίκτυο) έχει προσφέρει βήμα σε σκληρές κριτικές κατά του Φραγκίσκου, δημιουργώντας ένα είδος «αντιπολιτευτικής βιομηχανίας» που αντλεί χρηματοδότηση από αγανακτισμένους συντηρητικούς πιστούς. Επιπλέον, μια σειρά από εύπορους καθολικούς οργανισμούς στις ΗΠΑ κινήθηκαν παρασκηνιακά τα τελευταία χρόνια για να υποσκάψουν τις μεταρρυθμίσεις και να προωθήσουν δικούς τους υποψηφίους για τον παπικό θρόνο.

  Μεταξύ αυτών ξεχωρίζει το Napa Institute, γνωστό για πανάκριβα συνέδρια όπου συγχωνεύονται η συντηρητική θεολογία με νεοφιλελεύθερη οικονομική σκέψη, και όπου προβάλλονται με έμφαση ζητήματα ηθικής (όπως η αντισύλληψη και οι παραδοσιακές απόψεις για το φύλο) σε αντιπαράθεση με την «εκκοσμίκευση».
  Άλλη οργάνωση, η Sophia Institute Press, χρηματοδότησε ιστολόγια όπως το OnePeterFive που στηλίτευαν τακτικά τον Φραγκίσκο και συνεργάστηκε με τον τηλεοπτικό κολοσσό EWTN προκειμένου να κατηγορηθεί ο Πάπας ότι συγκάλυψε σκάνδαλα κακοποίησης.

  Ίσως η πιο αξιοσημείωτη κίνηση ήταν η έναρξη του λεγόμενου “Red Hat Report” το 2018. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που χρησιμοποίησε ακόμη και πρώην πράκτορες του FBI για να συλλέξουν «φακέλους» για κάθε Καρδινάλιο – ουσιαστικά μια έρευνα «αντιπολίτευσης» με βαθμολογία των Καρδιναλίων ως προς τις θεολογικές τους απόψεις και τον χειρισμό υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης.

  Κύριος στόχος αυτού του εγχειρήματος ήταν να πληγεί η φήμη του Καρδινάλιου Pietro Parolin, του Υπουργού Εξωτερικών του Βατικανού και ευρέως θεωρούμενου φαβορί διαδόχου – χαρακτηριστικά, σε εσωτερικό υπόμνημα των διοργανωτών αναφερόταν ότι ο Parolin «πρέπει να διασυρθεί διεθνώς ως όνειδος για την Εκκλησία». Αυτή η ασυνήθιστη τακτική φανερώνει ότι οι υπερσυντηρητικοί δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν εκστρατείες σπίλωσης ή παρασκηνιακό λόμπινγκ για να αποκλείσουν ανεπιθύμητους “προοδευτικούς” υποψηφίους και να ευνοήσουν τους δικούς τους.

  Παρόλο που οι «σκληροί» Καρδινάλιοι αποτελούν μειοψηφία στο σώμα των εκλεκτόρων, προσπαθούν να αυξήσουν το ειδικό βάρος τους. Συναντήσεις κεκλεισμένων των θυρών μεταξύ συντηρητικών Καρδιναλίων έχουν αναφερθεί, ακόμη και σε διαμερίσματα στη Ρώμη, ώστε να χαραχθεί κοινή στρατηγική ενόψει του Κονκλαβίου.

  Επιπλέον, μερικοί υπερήλικες αλλά σημαντικοί Καρδινάλιοι στην Ιταλία (που δεν ψηφίζουν λόγω ορίου ηλικίας) άσκησαν δημόσια πίεση: οι πρώην πρόεδροι της Ιταλικής Επισκοπής Καρδ. Angelo Bagnasco (82 ετών) και Καρδ. Camillo Ruini (94 ετών), καθώς και ο Καρδ. Beniamino Stella, έδωσαν συνεντεύξεις επικρίνοντας την κληρονομιά του Φραγκίσκου και καλώντας εμμέσως σε αλλαγή πορείας.

  Αν και δεν ψηφίζουν, οι φωνές τους αποσκοπούν στο να επηρεάσουν τους νεότερους εκλέκτορες, καλλιεργώντας κλίμα υπέρ ενός πιο παραδοσιακού Πάπα. Συνολικά, το συντηρητικό στρατόπεδο θα επιχειρήσει στο Κονκλάβιο να μπλοκάρει υποψηφίους που θεωρεί “προοδευτικούς” και ταυτόχρονα να συσπειρώσει ψήφους γύρω από έναν δικό του υποψήφιο. Πιθανοί εκλεκτοί τους θα μπορούσαν να είναι Καρδινάλιοι με προφίλ σαν του Sarah ή άλλοι που μοιράζονται παρόμοιες θέσεις. Ωστόσο, δεδομένου ότι το 80% περίπου των εκλεκτόρων ορίστηκε από τον Φραγκίσκο, οι υπερσυντηρητικοί γνωρίζουν ότι δεν έχουν πλειοψηφία, γι’ αυτό και βασίζονται σε θορυβώδη εκστρατεία και συμμαχίες για να επηρεάσουν έμμεσα την τελική απόφαση.

  

  Προοδευτικά δίκτυα και μεταρρυθμιστικές ομάδες

  Το προοδευτικό ή μεταρρυθμιστικό ρεύμα απαρτίζεται από Καρδινάλιους που επιθυμούν να συνεχιστεί η πορεία που χάραξε ο Πάπας Φραγκίσκος, δηλαδή μια Εκκλησία πιο ανοιχτή, ποιμαντικά ευέλικτη και κοινωνικά ευαίσθητη. Αυτοί οι εκλέκτορες τείνουν να υποστηρίζουν την έμφαση στην «εκκλησιολογία της συνόδου», το άνοιγμα προς περιθωριοποιημένες ομάδες και μια εστίαση στα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου όπως η φτώχεια, οι συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή. Συχνά αποκαλούνται «η σχολή του ελέους», καθώς ενστερνίζονται το όραμα του ελέους και της αποδοχής που πρόβαλε ο Φραγκίσκος.

  • Κοινότητα Sant’Egidio

  Ένας από τους σημαντικότερους φορείς του προοδευτικού χώρου είναι η Κοινότητα του Sant’Egidio, ένα καθολικό λαϊκό κίνημα που ιδρύθηκε το 1968 και αριθμεί δεκάδες χιλιάδες μέλη σε όλο τον κόσμο. Η Sant’Egidio φημίζεται για το έργο της στην ειρήνη (μεσολάβησε σε ειρηνευτικές συμφωνίες όπως στη Μοζαμβίκη), στον διαθρησκειακό διάλογο και στην υπηρεσία προς τους φτωχούς. Θεωρείται εξαιρετικά ισχυρό παρασκηνιακό δίκτυο στην ιταλική καθολική σκηνή, με επιρροή και στο Βατικανό καθώς δεν είναι τυχαίο ότι ο ιδρυτής της, Αντρέα Ρικάρντι, είχε διατελέσει Υπουργός στην ιταλική κυβέρνηση (2011-2013).

  Η Sant’Egidio δεν είναι επίσημα πολιτική οργάνωση, ωστόσο στο παρελθόν έχει κινητοποιηθεί ενόψει παπικών εκλογών. Ήδη το 1978 προσπάθησε να επηρεάσει το Κονκλάβιο υποστηρίζοντας υποψήφιο (τον τότε Καρδινάλιο της Νάπολης, Corrado Ursi) και αμέσως μετά έδωσε εμφαντική στήριξη στον εκλεγέντα Ιωάννη Παύλο Β’. Το 2005, η Sant’Egidio στήριξε έντονα τον Καρδινάλιο Dionigi Tettamanzi (Μιλάνο) ως διάδοχο του Ιωάννη Παύλου – επιλογή που τελικά δεν επικράτησε.

  Για το τρέχον Κονκλάβιο, πολλοί θεώρησαν πως η Sant’Egidio θα προωθήσει έναν «δικό της» άνθρωπο, τον Ιταλό Καρδινάλιο Matteo Zuppi (Αρχιεπίσκοπο της Μπολόνια), ο οποίος άλλωστε συνδέεται μαζί τους από παλιά και θεωρείται ευρέως “papabile”. Ωστόσο, πληροφορίες αναφέρουν ότι η Sant’Egidio ίσως προτιμήσει να καλλιεργήσει την υποψηφιότητα του Πορτογάλου Καρδινάλιου José Tolentino de Mendonça αντί του Zuppi.

  Ο λόγος είναι στρατηγικός. Η φανερή συμμετοχή του Zuppi στην Κοινότητα Sant’Egidio μπορεί να θεωρηθεί αρνητική από αρκετούς εκλέκτορες, που δεν θα ήθελαν ένας Πάπας να εξαρτάται από μια εξωτερική “ολιγαρχία” λαϊκών.

  Έτσι, η Κοινότητα φέρεται να κινείται διακριτικά, αποφεύγοντας τη μετωπική προβολή του «δικού της» Καρδινάλιου και αντ’ αυτού στηρίζει παρασκηνιακά έναν έμπιστο υποψήφιο με παρόμοιο προοδευτικό προφίλ αλλά χωρίς την άμεση ταύτιση.

  • Άλλοι προοδευτικοί Καρδινάλιοι και ρεύματα

  Πέραν της Sant’Egidio, στο προοδευτικό στρατόπεδο ανήκει μια πληθώρα ιεραρχών από διάφορες χώρες.

  Ενδεικτικά, ο Καρδ. Jean-Claude Hollerich (Λουξεμβούργο), Ιησουίτης που έχει ταχθεί υπέρ ενός πιο ανοικτού διαλόγου για τις ηθικές διδασκαλίες, ανήκει σαφώς στην «προοδευτική πτέρυγα». Στο ίδιο πνεύμα κινούνται ο Καρδ. Michael Czerny (Καναδάς, Ιησουίτης επίσης, αρμόδιος για θέματα μεταναστών και κοινωνικής δικαιοσύνης), καθώς και αρκετοί λατινοαμερικάνοι Καρδινάλιοι εμπνεόμενοι από τη «Θεολογία του Λαού» της Αργεντινής.

  Ένας παλαιότερος πυρήνας προοδευτικών υπήρξε η «Ομάδα του St. Gallen», μια ανεπίσημη συνάντηση ανώτατων κληρικών που τη δεκαετία 1990-2000 συζητούσαν την ανάγκη εκκλησιαστικών μεταρρυθμίσεων. Στην ομάδα αυτή συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Καρδινάλιοι Carlo Maria Martini, Godfried Danneels, Walter Kasper και Cormac Murphy-O’Connor, οι οποίοι επιθυμούσαν μια πιο συνοδική και ποιμαντική Εκκλησία. Φημολογείται ότι το δίκτυο αυτό επηρέασε το Κονκλάβιο του 2013, προκρίνοντας την υποψηφιότητα του τότε Καρδινάλιου Μπεργκόλιο (μετέπειτα Πάπα Φραγκίσκου). Αν και τα περισσότερα μέλη του St. Gallen έχουν αποβιώσει ή είναι μη εκλέκτορες σήμερα, η κληρονομιά τους συνεχίζεται από νεότερους Καρδινάλιους που συμμερίζονται το ίδιο όραμα.

  Όπως έγραψε χαρακτηριστικά η ισπανική εφημερίδα El Pais, στο Κονκλάβιο υπάρχει σαφής διάκριση. Κάποιοι Καρδινάλιοι θέλουν να συνεχιστεί το άνοιγμα του Φραγκίσκου, ενώ άλλοι θέλουν να το ανακόψουν. Οι προοδευτικοί εκπροσωπούν προφανώς την πρώτη πλευρά.

  Σε αντίθεση με τους συντηρητικούς, το προοδευτικό στρατόπεδο δεν διαθέτει μια τόσο οργανωμένη δομή καθώς μέχρι πρότινος βρισκόταν στην εξουσία μέσω του ίδιου του πάπα Φραγκίσκου. Ωστόσο, υπάρχουν διακριτικά δίκτυα συνεννόησης από τη στιγμή που οι Καρδινάλιοι και αρχιεπίσκοποι που ήταν κοντά στον Φραγκίσκο έχουν αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης. Επίσης, προσωπικότητες όπως ο ιδρυτής της Sant’Egidio Αντρέα Ρικάρντι λειτουργούν ως αναλυτές και μεσολαβητές. Είναι αξιοσημείωτο ότι, λόγω των διορισμών Φραγκίσκου, οι εκλέκτορες που συμμερίζονται σε γενικές γραμμές το όραμά του αποτελούν την πλειονότητα.

  Αυτό δεν σημαίνει ότι ψηφίζουν μονομπλόκ, αλλά σίγουρα δυσκολεύει μια αμιγώς «αντιμεταρρυθμιστική στροφή». Οι προοδευτικοί Καρδινάλιοι εντός του Κονκλαβίου πιθανότατα θα επιδιώξουν να οικοδομήσουν συναίνεση γύρω από μια μορφή που θα εγγυάται συνέχεια (έστω και με προσωπικό στυλ διαφορετικό από του Φραγκίσκου), και θα φροντίσουν να αποτρέψουν την εκλογή κάποιου που θα ανατρέψει σημαντικές αποφάσεις της περασμένης δεκαετίας.

Εκκλησιαστικές οργανώσεις και θρησκευτικά τάγματα με επιρροή

Πέρα από τη γενική διαίρεση σε συντηρητικούς και προοδευτικούς, σημαντικό ρόλο παίζουν και ορισμένα οργανωμένα δίκτυα εντός της Εκκλησίας, τα οποία δεν ευθυγραμμίζονται πάντα απολύτως με τη μια ή την άλλη ιδεολογική πτέρυγα.

Πρόκειται για κινήματα, λαϊκές οργανώσεις ή θρησκευτικά τάγματα που έχουν δικούς τους πόρους, μέλη και επιρροή, και τα οποία συχνά επιχειρούν να προωθήσουν υποψηφίους που θεωρούν φιλικούς προς την πνευματικότητα ή τα συμφέροντά τους.

• Opus Dei

Πρόκειται για ένα παγκόσμιο κίνημα λαϊκών και κληρικών με έμφαση στην αγιότητα μέσω της εργασίας. Η Opus Dei διατηρεί φήμη συντηρητικής θεολογικής προσέγγισης και είχε στενή σχέση με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’. Καρδινάλιοι-μέλη ή στενά συνδεδεμένοι με την Opus Dei έχουν διαδραματίσει σημαίνοντα ρόλο με παρεμβάσεις και δραστηριότητα που έχουν χαρακτηριστεί ως υπερσυντηρητικές.

Η Opus Dei έχει δείξει ότι ξέρει να κινείται στα παρασκήνια των παπικών εκλογών. Στο Κονκλάβιο του 2005, για παράδειγμα, έδρασε αποτελεσματικά στο παρασκήνιο υπέρ του Joseph Ratzinger, μετέπειτα Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’.

Η Opus Dei συνοδεύεται από τη φήμη ικανού «χειριστή» των εκλεκτόρων. Παρότι ο Πάπας Φραγκίσκος περιόρισε κάπως τη δύναμή της, η Opus Dei διατηρεί μια διεθνή δικτύωση επιρροής, με ισχυρούς υποστηρικτές και οικονομικούς πόρους.

Σε γενικές γραμμές, η Opus Dei εκτιμάται ότι θα συνηγορούσε υπέρ ενός Πάπα που να υποστηρίζει τη δισυπόστατη αποστολή του κινήματος. Πιστότητα στην καθολική διδασκαλία αλλά και χώρο στο λαϊκό στοιχείο να αγιάζεται μέσα στον κόσμο.

• Comunione e Liberazione (Κοινωνία και Απελευθέρωση)

Ένα εκκλησιαστικό κίνημα που ιδρύθηκε από τον καθ. Luigi Giussani στην Ιταλία, με νεοσυντηρητικό προσανατολισμό. Έχει περίπου 50.000 μέλη, κυρίως στην Ιταλία, και στοχεύει στη βίωση της πίστης στην καθημερινότητα με ισχυρή κοινοτική στήριξη. Η Comunione e Liberazione διατηρεί ισχυρούς πολιτικούς δεσμούς – ιστορικά με κύκλους από τη Χριστιανοδημοκρατία μέχρι πιο παραδοσιακά ρεύματα.

Ο πιο διάσημος Καρδινάλιος της ήταν ο Angelo Scola, επί μακρόν μέλος της Comunione e Liberazione και αγαπημένος μαθητής του Giussani. Ο Scola, ως Αρχιεπίσκοπος Μιλάνου, θεωρείτο κορυφαίος υποψήφιος (papabile) το 2013 με πολύ ισχυρή υποστήριξη της Comunione e Liberazione.

Πράγματι, στο Κονκλάβιο εκείνο η ιταλική “δεξιά” πτέρυγα ψήφισε μαζικά υπέρ του Scola στους πρώτους γύρους. Αν και δεν εξελέγη, η Comunione e Liberazione απέδειξε ότι μπορεί να λειτουργήσει ως συντονισμένο μπλοκ ψήφων.

Σήμερα, με τον Scola εκτός (συνταξιούχος), η Comunione e Liberazione ενδεχομένως στηρίζει άλλες συντηρητικές ιταλικές υποψηφιότητες που συμβαδίζουν με τις αξίες της. Παρασκηνιακά, συνεχίζει να διαθέτει προσβάσεις στην ιταλική κοινωνία και εκκλησία, π.χ. μέσω πολιτικών που σχετίζονται με αυτήν.

• Knights of Columbus (Ιππότες του Κολόμβου)

Μολονότι δεν είναι τάγμα θρησκευτικό αλλά λαϊκή αδελφότητα με έδρα τις ΗΠΑ, οι Knights of Columbus αποτελούν σημαντικό χρηματοδότη και υποστηρικτή της καθολικής εκκλησίας, ειδικά σε προγράμματα pro-life (κατά των αμβλώσεων) και υπέρ της παραδοσιακής οικογένειας. Έχουν χρησιμοποιήσει τους πόρους και το δίκτυό τους για να ενισχύσουν συντηρητικούς ιεράρχες.

Στο προΚονκλάβιο του 2013, οι Αμερικανοί Καρδινάλιοι Timothy Dolan (Νέα Υόρκη) και Seán O’Malley (Βοστώνη) φέρονται να είχαν την ένθερμη υποστήριξη και λόμπι των Knights of Columbus, καθώς και ευρύτερων δικτύων του κινήματος υπέρ της ζωής.

Οι Ιππότες επίσης χρηματοδοτούν μέσα ενημέρωσης (π.χ. μερίμνησαν για την μετάδοση συνεντεύξεων των Αμερικανών Καρδιναλίων πριν το Κονκλάβιο 2013). Παρότι κανείς από τους δύο αυτούς Καρδιναλίους δεν θεωρείται τώρα φαβορί, οι Knights of Columbus συνεχίζουν να προωθούν αξίες και πιθανώς υποψηφιότητες συμβατές με την δική τους παραδοσιακή ατζέντα.

• Legionaries of Christ (Λεγεωνάριοι του Χριστού)

Ένα μοναστικό τάγμα και κίνημα λαϊκών που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη επί Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’, αλλά και κρίση μετά τις αποκαλύψεις για τον ιδρυτή του, Marcial Maciel. Πριν το σκάνδαλο, οι Legionaries of Christ είχαν αποκτήσει φήμη ως μια πλούσια, δικτυωμένη οργάνωση που επηρέαζε το Βατικανό. Στο Κονκλάβιο του 2005, στήριξαν τον Καρδινάλιο Sodano, μια κίνηση που τελικά απέτυχε, οδηγώντας σε πτώση της επιρροής τους όταν κέρδισε ο Ratzinger.

Μετά τα σκάνδαλα, το τάγμα αποδυναμώθηκε. Σήμερα δύσκολα θα εμπλακούν ανοιχτά, αλλά πιθανώς στηρίζουν συντηρητικές επιλογές που υπόσχονται τάξη και ισχυρή διοίκηση (δεδομένου ότι οι ίδιοι τέθηκαν υπό επιτροπεία τα τελευταία χρόνια). Πάντως, ιστορικά διατήρησαν δεσμούς με προσωπικότητες του συντηρητικού χώρου.

• Focolare (Φοκολάρε)

Λαϊκό κίνημα αφιερωμένο στην ενότητα και την αγάπη, ιδρύθηκε από την Chiara Lubich. Το Focolare έχει παγκόσμια παρουσία και ένα πιο κεντρώο/προοδευτικό κοινωνικό πρόσωπο (π.χ. προάγει τον διαθρησκειακό διάλογο, την ειρήνη, τη συμμετοχή των λαϊκών). Παρόλο που δεν ενεπλάκη τόσο φανερά σε Κονκλάβια, σήμερα, το κίνημα πιθανώς στηρίζει υποψηφιότητες που συνεχίζουν το πνεύμα της «Εκκλησίας-διαλόγου» και θα απέκλειαν μια οπισθοδρόμηση σε προσεγγίσεις αντιπαράθεσης.

• Καθολική Χαρισματική Ανανέωση

Δεν είναι συγκεκριμένη οργάνωση αλλά ένα ρεύμα πνευματικότητας εντός της Εκκλησίας (οι “χαρισματικοί” καθολικοί, με έμφαση στα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος). Δεν έχει καταγραφεί άμεση πολιτική επιρροή σε Κονκλάβιο, αν και πολλοί κληρικοί έχουν επηρεαστεί από αυτό. Στην Ιταλία υπάρχει η οργάνωση “Rinnovamento nello Spirito” (Ανανέωση εν Πνεύματι), της οποίας η στάση σε εκκλησιαστικά ζητήματα είναι παραδοσιακή ως προς το δόγμα αλλά και με απολιτική διάθεση.

Θρησκευτικά Τάγματα

Πολλοί Καρδινάλιοι ανήκουν σε μοναστικά τάγματα, κάτι που επίσης δημιουργεί ορισμένες ομάδες συμφερόντων.

Για παράδειγμα, ο Φραγκίσκος ήταν Ιησουίτης μοναχός, ο πρώτος Ιησουίτης Πάπας. Οι Ιησουίτες ιστορικά έχουν φήμη προοδευτικών διανοουμένων· επί Φραγκίσκου, μερικοί Ιησουίτες Καρδινάλιοι προωθήθηκαν. Αν και οι Ιησουίτες ως τάγμα έχουν κανόνα να μην επιδιώκουν υψηλά αξιώματα, η παρουσία τους σε θέσεις κλειδιάδείχνει μια άτυπη επιρροή του τάγματος.

Οι Σαλεσιανοί είχαν ισχυρή παρουσία στην ιεραρχία επί Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ. Οι Σαλεσιανοί δίνουν έμφαση στη νεολαία και την παιδεία, οπότε θα ήθελαν έναν Πάπα φιλικό προς αυτές τις προτεραιότητες.

Οι Δομινικανοί έχουν λίγους Καρδινάλιους σήμερα, αλλά αποτελούν μια σημαντική προοδευτική φωνή.

Οι Φραγκισκανοί Καρδινάλιοι φημίζονται για το έργο τους κατά της κακοποίησης και την λιτή ζωή. Σε ένα Κονκλάβιο, τα μέλη ενός τάγματος δεν ψηφίζουν απαραίτητα ως “μπλοκ”, αλλά είναι πιθανό να υποστηρίξουν διακριτικά ένα μέλος τους αν θεωρούν ότι μπορεί να εκλεγεί.

Τα οργανωμένα δίκτυα, είτε λαϊκά κινήματα είτε τάγματα, λειτουργούν ως υποομάδες εντός του Κολεγίου.

Όπως έχει παρατηρηθεί, πριν από ένα Κονκλάβιο διεξάγεται μια πολύπλοκη διαδικασία “προεκλογικής” διαβούλευσης, στην οποία οι εν λόγω ομάδες παίζουν ρόλο κλειδί, όχι εμφανιζόμενες δημόσια, αλλά μέσω ιδιωτικών συναντήσεων, ανταλλαγής πληροφοριών και συντονισμού ψήφων. Η τελική επιρροή τους θα φανεί στην ψηφοφορία.

Εθνικά μπλοκ και περιφερειακές συμμαχίες

Παραδοσιακά, οι Καρδινάλιοι συχνά σχηματίζουν άτυπα εθνικά ή περιφερειακά μπλοκ, επιδιώκοντας η εκλογή Πάπα να ευνοεί τη δική τους γεωγραφική περιοχή ή εκκλησιαστική κουλτούρα. Αυτές οι συσπειρώσεις, αν και όχι απόλυτα συμπαγείς, παίζουν ρόλο στα παπικά Κονκλάβια.

• Ιταλικό μπλοκ

Οι Ιταλοί Καρδινάλιοι, ιστορικά οι πιο πολυάριθμοι, επιθυμούσαν συχνά την επαναφορά του παπικού θρόνου σε ιταλικά χέρια μετά από «ξένους» Πάπες. Στο Κονκλάβιο του 2013, η πλειονότητα των Ιταλών εκλεκτόρων αρχικά συσπειρώθηκε γύρω από τον Καρδ. Scola (Ιταλό) προσπαθώντας να ανακτήσει το παπικό αξίωμα για την Ιταλία
Αν και δεν τα κατάφεραν, παραμένουν μια δύναμη και οι σημερινοί Ιταλοί εκλέκτορες (περί τους 15-20) διαθέτουν συλλογικά επιρροή, αλλά όχι ενιαία κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, οι Ιταλοί θα επιδιώξουν να αξιοποιήσουν την εμπειρία και το βάρος τους για να επηρεάσουν και άλλους Ευρωπαίους προς τον υποψήφιο της αρεσκείας τους. Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο επανόδου ενός Πάπα από την Ιταλία, κάτι που θα ικανοποιούσε όσους πιστεύουν ότι η ιταλική παράδοση εγγυάται καλύτερη διοίκηση της Ρωμαϊκής Curia.

• Βορειοαμερικανική ομάδα

Οι Καρδινάλιοι των ΗΠΑ και του Καναδά συχνά συνεννοούνται μεταξύ τους. Οι Αμερικανοί ιδιαίτερα έχουν ισχυρή παρουσία και μερικοί εξ αυτών είναι αρκετά δραστήριοι στις γενικές συνελεύσεις πριν το Κονκλάβιο. Το 2013 έδειξαν διάθεση διαφάνειας (έκαναν καθημερινές ενημερώσεις τύπου, μέχρι που το Βατικανό τους ζήτησε να σταματήσουν), σημάδι ότι κινούνται ως ομάδα με κοινή επικοινωνιακή στρατηγική. Ωστόσο, δεν ψηφίζουν μονοκόμματα: υπάρχει διαίρεση μεταξύ Φραγκισκικών και Συντηρητικών. Οι Συντηρητικοί θα ήθελαν έναν Πάπα που να κατανοεί τις ανησυχίες τους (π.χ. αντισύλληψη, θρησκευτική ελευθερία στις ΗΠΑ), ενώ οι Προοδευτικοί Αμερικανοί πιθανώς θα στηρίξουν υποψήφιο εγγύηση συνέχισης της πορείας Φραγκίσκου.

• Λατινοαμερικανικό μπλοκ

Η Λατινική Αμερική έδωσε τον προηγούμενο Πάπα και έχει τώρα σημαντική εκπροσώπηση (περί τους 24 εκλέκτορες). Υπάρχουν μεταρρυθμιστές Καρδινάλιοι και οι διάδοχοί τους που προωθούν κοινωνική δικαιοσύνη. Υπάρχουν όμως και πιο συντηρητικές φωνές. Οι Λατινοαμερικανοί μοιράζονται ένα κοινό ενδιαφέρον: να μη χαθεί η προσοχή στο Νότιο Ημισφαίριο. Μπορεί να μην διεκδικήσουν πάλι τον παπικό θρόνο για την περιοχή τους (μετά τον Φραγκίσκο θα ήταν δύσκολο αμέσως ένας ακόμη από Λ. Αμερική), αλλά πιθανόν θα στηρίξουν υποψήφιο από τον αναπτυσσόμενο κόσμο ή κάποιον που έχει δείξει κατανόηση στα ζητήματα των φτωχών λαών.

Ενδέχεται να κοιτάξουν προς Αφρική ή Ασία ως συμβιβαστική λύση. Στο μεταξύ, θα λειτουργήσουν ως «γέφυρα» διαδραματίζοντας ρόλο διαμορφωτή συναίνεσης ανάμεσα σε Ευρωπαίους και Αφρικανούς.

• Αφρικανικό μπλοκ

Οι Αφρικανοί Καρδινάλιοι έρχονται από Εκκλησίες με μεγάλη ζωντάνια και ανάπτυξη. Πολλοί έχουν συντηρητικές απόψεις σε δογματικά/ηθικά θέματα (αντίθεση σε χειροτονία γυναικών, σε γάμους ομοφύλων, κ.λπ.), αλλά ταυτόχρονα προοδευτική φωνή σε κοινωνική δικαιοσύνη (αντιπολίτευση στη φτώχεια, υπεράσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων).

Οι Αφρικανοί ίσως κινηθούν ενωμένα για να διεκδικήσουν μεγαλύτερη φωνή. Αν δεν πετύχουν να εκλεγεί ένας δικός τους, θα φροντίσουν ο νέος Πάπας να λαμβάνει σοβαρά υπόψη την ταχύτερα αναπτυσσόμενη ήπειρο του καθολικισμού.

Στο παρασκήνιο, υπάρχουν αναφορές ότι ισχυρά συμφέροντα βλέπουν θετικά έναν Αφρικανό Πάπα, ακόμη και ως αντίβαρο σε μια προοδευτική Ευρώπη. Έτσι, το αφρικανικό μπλοκ ίσως συνεργαστεί με τους συντηρητικούς Ευρωπαίους/Αμερικανούς σε κάποιον κοινό υποψήφιο.

• Άλλες περιφερειακές συμμαχίες

Οι Ασιάτες Καρδινάλιοι είναι από πολύ διαφορετικά περιβάλλοντα, από τις Φιλιππίνες έως την Ινδία και την Κίνα. Πιθανότατα οι Ασιάτες θα υποστηρίξουν υποψηφιότητα που να αναγνωρίζει τον ρόλο της Ασίας.

Τέλος, ένα άτυπο μπλοκ είναι οι Καρδινάλιοι της Ρωμαϊκής Curia (δηλαδή όσοι υπηρετούν στο Βατικανό). Αυτοί, ανεξαρτήτως εθνικότητας, έχουν κοινό ενδιαφέρον τη συνέχεια της διοικητικής λειτουργίας. Αντίθετα, οι Καρδινάλιοι των Επισκοπών (αρχιεπίσκοποι μεγάλων εδρών) ίσως προτιμήσουν κάποιον από τη δική τους τάξη, θεωρώντας ότι γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες της βάσης. Αυτή η διάκριση Curia vs. ποιμαντικών Καρδιναλίων είναι λεπτή, αλλά υπαρκτή στην ψυχολογία του Κονκλαβίου.

Ισορροπίες εν όψει Κονκλαβίου

Καθώς οι Καρδινάλιοι ετοιμάζονται να εισέλθουν στην Καπέλα Σιξτίνα, όλα τα παραπάνω ρεύματα και δίκτυα διασταυρώνονται. Τις τελευταίες ημέρες πριν το κλείδωμα των θυρών, λαμβάνουν χώρα άτυπες διαβουλεύσεις στους διαδρόμους, στα γεύματα και στους κήπους του Βατικανού. Κανένα μεμονωμένο μπλοκ δεν μπορεί να «επιβάλει» Πάπα καθως πρέπει να συγκεντρωθούν τουλάχιστον τα 2/3 των ψήφων. Αυτό απαιτεί συμμαχίες μεταξύ διαφορετικών παρατάξεων.

Με πληροφορίες από: theguardian.com, elpais.com, bernardobarranco.wordpress.com, diakonos.be, politico.eu, irishtimes.com, ncronline.org.

newsbomb.gr