Τις τελευταίες δύο ημέρες, ο εκλεγμένος πρόεδρος Donald J. Trump κατέστησε σαφές ότι έχει σχέδια για αμερικανική εδαφική επέκταση, δηλώνοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν ανησυχίες για την ασφάλεια και τα εμπορικά συμφέροντα που μπορούν να αντιμετωπιστούν καλύτερα αν τεθεί η Διώρυγα του Παναμά και η Γροιλανδία υπό αμερικανικό έλεγχο ή πλήρη ιδιοκτησία.
Συγκεκριμένα, ενώ όριζε την Κυριακή έναν νέο πρεσβευτή στη Δανία, η οποία ελέγχει τις εξωτερικές και αμυντικές υποθέσεις της Γροιλανδίας, ο Trump κατέστησε σαφές ότι η πρώτη του προσπάθεια κατά την προηγούμενη θητεία του για την αγορά της γης θα μπορούσε, στο επόμενο διάστημα, να καταλήξει σε μια συμφωνία που οι Δανοί δεν θα μπορούσαν να αρνηθούν.
Η επιθυμία του για την Γροιλανδία απορρέει τόσο εξαιτίας της στρατηγικής της θέση σε μια εποχή που το λιώσιμο των πάγων της Αρκτικής ανοίγει ένα νέο εμπορικό και ναυτικό ανταγωνισμό όσο και για τα αποθέματα ορυκτών σπάνιων γαιών που χρειάζονται για προηγμένη τεχνολογία.
«Για σκοπούς Εθνικής Ασφάλειας και Ελευθερίας σε όλο τον Κόσμο», έγραψε ο Trump στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, «οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αισθάνονται ότι η ιδιοκτησία και ο έλεγχος της Γροιλανδίας είναι απόλυτη αναγκαιότητα».
Το βράδυ του Σαββάτου, είχε κατηγορήσει τον Παναμά για το κόστος που έχουν τα αμερικανικά πλοία που διασχίζουν το κανάλι και πρότεινε ότι αν δεν αλλάξει αυτό, θα εγκαταλείψει τη συνθήκη της εποχής Jimmy Carter που επέστρεφε όλο τον έλεγχο της ζώνης του καναλιού στον Παναμά.
«Τα τέλη που χρεώνει ο Παναμάς είναι γελοία», έγραψε, λίγο πριν από την αύξηση των χρεώσεων που έχει προγραμματιστεί για την 1η Ιανουαρίου. «Αυτή η πλήρης “απομάκρυνση” της χώρας μας θα σταματήσει αμέσως». Ο ίδιος συνέχισε εκφράζοντας την ανησυχία του ότι το κανάλι θα μπορούσε να πέσει σε «λάθος χέρια», μια προφανής αναφορά στην Κίνα, τον δεύτερο μεγαλύτερο χρήστη του καναλιού. Μια εταιρεία με έδρα το Χονγκ Κονγκ ελέγχει ήδη δύο λιμάνια κοντά στο κανάλι, αλλά η Κίνα δεν έχει κανέναν έλεγχο στο ίδιο το κανάλι.
Βέβαια, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Γροιλανδίας απέρριψε αμέσως το αίτημα του Trump, όπως έκανε και το 2019, όταν είχε για πρώτη φορά την ιδέα. «Η Γροιλανδία είναι δική μας», είπε ο πρωθυπουργός Mute B. Egede σε δήλωση του. «Δεν είμαστε προς πώληση και δεν θα είμαστε ποτέ προς πώληση. Δεν πρέπει να χάσουμε τον μακροχρόνιο αγώνα μας για ελευθερία».
Το γραφείο του πρωθυπουργού της Δανίας ήταν πιο προσεκτικό, αναφέροντας σε μια δήλωση ότι η κυβέρνηση «ανυπομονεί να συνεργαστεί με τη νέα (αμερικανική) κυβέρνηση» και δεν έκανε κανένα περαιτέρω σχόλιο για τις δηλώσεις του Trump.
Αφότου ο Trump αναφέρθηκε ξανά στη Διώρυγα του Παναμά σε ομιλία του την Κυριακή, ο πρόεδρος του Παναμά, José Raúl Mulino, ανέφερε μέσω ενός βίντεο ότι «κάθε τετραγωνικό μέτρο της Διώρυγας του Παναμά και των παρακείμενων ζωνών είναι μέρος του Παναμά και θα συνεχίσει να είναι». Πρόσθεσε: «Η κυριαρχία και η ανεξαρτησία της χώρας μας δεν είναι διαπραγματεύσιμες».
Στις περιπτώσεις της Γροιλανδίας και του Παναμά, παίζονται τόσο εμπορικά όσο και συμφέροντα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ. Η επιθυμία του Trump για τη Γροιλανδία έγινε σαφής στην πρώτη θητεία όταν ο Ronald S. Lauder, ο κληρονόμος των γνωστών καλλυντικών της Νέας Υόρκης, έβαλε την ιδέα στο κεφάλι του.
Στον Λευκό Οίκο Trump του 2019, το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας αναζητούσε ξαφνικά τις λεπτομέρειες του τρόπου με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πραγματοποιούσαν μια απόκτηση γης αυτού του μεγέθους. Ο πρόεδρος συνέχιζε να πιέζει τη Δανία για το θέμα, η οποία τον απέρριπτε σταθερά.
Ο ίδιος δεν ήταν ο πρώτος πρόεδρος που αναφέρθηκε στην Γροιλανδία: Ο Harry S. Truman ήθελε να την αγοράσει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως μέρος μιας στρατηγικής Ψυχρού Πολέμου για την εξάλειψη των σοβιετικών δυνάμεων. Ο Trump ίσως και να χρησιμοποιήσει ένα παράλληλο επιχείρημα, ειδικά καθώς η Ρωσία, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναλαμβάνουν τον έλεγχο των οδών της Αρκτικής για εμπορική ναυτιλία και ναυτικά μέσα.
Οι ειδικοί σε θέματα Αρκτικής δεν έχουν απορρίψει ως αστείο την προσφορά του Trump για τη Γροιλανδία.
«Δεν γελάει πολύς κόσμος», είπε ο Marc Jacobsen, αναπληρωτής καθηγητής στο Royal Danish Defense College στη Δανία, ο οποίος επικεντρώνεται σε ζητήματα ασφαλείας της Αρκτικής.
Ο Jacobsen σημείωσε ότι η αντίδραση στη Δανία στην τελευταία προσφορά του Trump ήταν οργισμένη. Ωστόσο, είπε, οι Γροιλανδοί, που επιδιώκουν από καιρό την ανεξαρτησία τους, ίσως και να επιδιώξουν να χρησιμοποιήσουν το συμφέρον του Trump ως ευκαιρία για να ενισχύσουν περαιτέρω τους οικονομικούς δεσμούς τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Από το 2009, η Γροιλανδία είχε το δικαίωμα να κηρύξει την ανεξαρτησία της, αλλά η τεράστια περιοχή των περίπου 56.000 ανθρώπων εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Δανία και δεν επέλεξε ποτέ να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο. Το ενδιαφέρον του Trump θα μπορούσε να δώσει στη Γροιλανδία ένα άνοιγμα για περισσότερες αμερικανικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένου του τουρισμού ή της εξόρυξης σπάνιων γαιών, είπε.
«Ήταν τρελό όταν οι ΗΠΑ απέκτησαν την Αλάσκα; Ήταν τρελό όταν οι ΗΠΑ έχτισαν τη Διώρυγα του Παναμά;» αναρωτήθηκε η Sherri Goodman, πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου και ανώτερος συνεργάτης του Wilson Center Polar Institute, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον.
Η Goodman, της οποίας το βιβλίο «Πολλαπλασιαστής απειλών: Κλίμα, Στρατιωτική Ηγεσία και Μάχη για την Παγκόσμια Ασφάλεια» επικεντρώνεται εν μέρει στην Αρκτική, είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν έντονο ενδιαφέρον να διασφαλίσουν ότι η Κίνα συγκεκριμένα δεν θα αναπτύξει ισχυρή παρουσία στη Γροιλανδία.
Οι φιλοδοξίες του Πεκίνου στην Αρκτική έχουν αυξηθεί και το 2018 παρουσίασε σχέδια για την κατασκευή υποδομών και την ανάπτυξη ναυτιλιακών λωρίδων που ανοίγουν ήδη λόγω της κλιματικής αλλαγής. Η Goodman είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να συνεχίσουν να εμποδίζουν την Κίνα από το να αποκτήσει έδαφος στο κατώφλι της Βόρειας Αμερικής, αλλά είπε ότι οι Γροιλανδοί πρέπει να αποφασίσουν οι ίδιοι τη μοίρα τους.
«Θέλουμε να έχουμε όλα αυτά τα εδάφη κοντά στη δική μας ηπειρωτική επικράτεια για να μας προστατεύουν και επίσης να αποτρέψουμε έναν αντίπαλο από να τα μετατρέψει σε στρατηγικό μας μειονέκτημα», είπε η Goodman. «Από την άλλη πλευρά, υπάρχει διεθνές δίκαιο και διεθνής τάξη και κυριαρχία, και η Γροιλανδία εξακολουθεί να είναι μέρος της Δανίας».
Ο David L. Goldwyn, ο οποίος υπηρέτησε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπό τους Προέδρους Bill Clinton και Barrack Obama, σημείωσε ότι η Γροιλανδία έχει τεράστιους μη ανεπτυγμένους φυσικούς πόρους, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 43 από τα 50 κρίσιμα υλικά σπάνιων γαιών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων και ανεμογεννητριών και άλλης καθαρής τεχνολογίας.
«Σίγουρα, εάν η Γροιλανδία επέλεγε να αναπτύξει αυτούς τους πόρους, θα παρείχε μια σημαντική εναλλακτική έναντι της Κίνας, αν και η ικανότητα της δεύτερης να επεξεργάζεται αυτά τα ορυκτά είναι αυτό που της δίνει το σημερινό της πλεονέκτημα», είπε.
Ωστόσο, ο Goldwyn είπε ότι εκτός από την κυριαρχία της Δανίας, ο Trump μπορεί να έρθει αντιμέτωπος και με τις αυτόχθονες κοινότητες της Γροιλανδίας οι οποίες δεν επιθυμούν τις εξορύξεις πόρων όσο εκείνος. «Είναι πολύ απίθανο η εξόρυξη πόρων να επιβληθεί σε έναν πληθυσμό που δεν θέλει», είπε. «Μια πιο γόνιμη πορεία θα μπορούσε να είναι η συνεργασία με τη δανική κυβέρνηση και τον πληθυσμό της Γροιλανδίας για τρόπους ασφαλούς και βιώσιμης ανάπτυξης αυτών των πόρων».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου