"Η Μ. Βρετανία δεν είναι εθνικό κράτος".

Αγωνία για την "επόμενη μέρα" στην ίδια τη Βρετανία, αλλά και στην "Ευρώπη των 27" μετά το Brexit εκφράζει ο γερμανικός τύπος. Πολλές οι αναφορές στις αποσχιστικές τάσεις της Σκωτίας.

H Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) θεωρεί ότι "για την αποχώρηση από την ΕΕ το Ηνωμένο Βασίλειο θα πληρώσει ένα αντίτιμο, το οποίο είναι υψηλότερο από εκείνο που θα καταβάλει η ηπειρωτική Ευρώπη. Τι θα συμβεί, εάν αποδειχθεί αφιλόξενη η Γη της Επαγγελίας, στην οποία ελπίζει να εισέλθει ο Μπόρις Τζόνσον; Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αφορά την οικονομία, η ενότητα του Βασιλείου βρίσκεται σε κίνδυνο. Αποκύημα του αγγλικού εθνικισμού είναι η διάθεση πολλών φίλων του Brexit να θυσιάσουν την ένωση με τους Σκωτσέζους και την ιδιαίτερη σχέση με τους Βορειοϊρλανδούς. Η κυβέρνηση της Σκωτίας θα απαιτήσει, πιο έντονα από ποτέ, ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Κάποτε ο Τζόνσον θα πρέπει να ενδώσει, ό,τι κι αν ορίζει η λαϊκή βούληση".
Παραφράζοντας τον Άμλετ, η εφημερίδα Die Welt υποστηρίζει ότι "πολλή σαπίλα υπάρχει στο κράτος των Βρετανών. Επί σχεδόν τέσσερα χρόνια δεν είχαν συγκροτημένη διακυβέρνηση και αυτό είναι εμφανές στην κατάσταση, στην οποία έχει περιέλθει η χώρα. H εγχώρια πολιτική ατζέντα έχει παραμεληθεί, με αποτέλεσμα να κλιμακώνονται προβλήματα σε πολλούς τομείς. Από την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων θα κρίνουν οι πολίτες τα οφέλη της εθνικής κυριαρχίας, που τόσο πολύ είχαν αναπολήσει".  Προσωπική κριτική στον Βρετανό πρωθυπουργό από την εφημερίδα Westfälische Nachrichten του Μύνστερ, η οποία, μεταξύ άλλων, επισημαίνει: "Ως εκπρόσωπος μίας πολιτικής κάστας που θέλει τα αποκυήματα φαντασίας να εκτοπίζουν τα αντικειμενικά δεδομένα, τα tweets να είναι πιο σημαντικά από τα γεγονότα, τη διατήρηση της εξουσίας να υπερέχει της ηθικής, (ο Μπόρις Τζόνσον) φέρει ευθύνη για το γεγονός ότι οι Βρετανοί αποφάσισαν ένα ιστορικό βήμα με κριτήριο συγκεχυμένα συναισθήματα. Οι συνέπειες θα μπορούσαν να είναι δραματικές: στη Βόρεια Ιρλανδία και στη Σκωτία το αίτημα για ανεξαρτησία γίνεται όλο και πιο ισχυρό". 
Η Ευρώπη της αυτοκριτικής

Μετρώντας τα λεπτά μέχρι το Brexit

Η Süddeutsche Zeitung εστιάζει στους "27" μετά το Brexit και το συμπέρασμα δεν είναι αισιόδοξο: "Η Ευρώπη αποτελεί ένα αμάγαλμα από συμφέροντα και ιδιαιτερότητες. Ζωντανή απόδειξη γι αυτό θα είναι η διαπραγμάτευση για τον προϋπολογισμό στους επόμενους μήνες. Χωρίς τη Βρετανία η Ευρώπη δεν μεταβάλλεται αυτομάτως σε μία όαση αρμονίας, αν και η Βρετανία απαιτούσε πάντοτε προσεκτική μεταχείριση". Παράλληλα, ο αρθρογράφος εστιάζει και στις ευθύνες των Βρετανών: "Δεν υπάρχουν σημαντικές ιδέες για το μέλλον, ούτε καν συγκροτημένο σχέδιο για τις μελλοντικές σχέσεις με τους παλαιούς γείτονες, για να μη μιλήσουμε για ιδέες που θα αποκαθιστούν τη συμφιλίωση σε μία βαθιά διχασμένη πατρίδα. Η φαντασίωση ενός νέου μεγαλείου δεν αποδεικνύει τίποτε άλλο, μέχρι στιγμής, παρά μικρόθυμη άρνηση της πραγματικότητας και απαξίωση των προβλημάτων".
Στις δυσκολίες τις ίδιας της Ευρώπης επικεντρώνεται η Mitteldeutsche Zeitung από το Χάλε της ανατολικής Γερμανίας: "Η διακωμώδηση της δήθεν ελαφρότητας ή παράνοιας στη βρετανική πολιτική πρέπει να σταματήσει. (...) Ακόμη και χωρίς τη Μ. Βρετανία υπάρχουν πολλά στην Ευρώπη που προχωρούν μετ΄εμποδίων ή σε λάθος κατεύθυνση. Πολλές, υπερβολικά πολλές φορές στους προηγούμενους μήνες το Brexit γινόταν άλλοθι για την πολιτική της ηπειρωτικής Ευρώπης, η οποία θεωρούσε τα δικά της λάθη ήσσονος σημασίας. Η Ευρώπη πρέπει να γίνει καλύτερη, πιο ελκυστική, πιο κατανοητή. Αυτό είναι το δίδαγμα του Brexit για τα 27 κράτη-μέλη που παραμένουν".
"Η Βρετανία δεν είναι εθνικό κράτος"

Χαμόγελα από τον Νάιτζελ Φαράζ το βράδυ της Παρασκευής

Τη δική του άποψη καταθέτει στην ηλεκτρονική έκδοση της εβδομαδιαίας επιθεώρησης Die Zeit ο Φίνταν Ο'Τουλ, σχολιαστής των Irish Times: "Ο Τζόνσον βλέπει το Brexit ως μία επιστροφή στη βασική αρχή της πρωτοκαθεδρίας του εθνικού κράτους. Αυτό εμπεριέχει μία μεγάλη δόση ειρωνίας: η Μεγάλη Βρετανία δεν είναι εθνικό κράτος, ποτέ δεν ήταν. Το ίδιο το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί μείγμα τεσσάρων εθνών, της Αγγλίας, της Σκωτίας, της Ουαλλίας και της Βορείου Ιρλανδίας. Στη μεγαλύτερη διάρκεια της ιστορίας του δεν βρισκόταν στο επίκεντρο μίας εθνικής πολιτικής συγκρότησης, αλλά μίας τεράστιας, πολυεθνοτικής και πολύγλωσσης αυτοκρατορίας. Πριν από την ΕΕ δεν υπήρχε κανένα έθνος 'Ηνωμένου Βασιλείου' στο οποίο θα μπορούσε κανείς να επιστρέψει. Αυτή είναι η αντίφαση, την οποία το Brexit δεν μπορεί να παραδεχθεί, πόσο μάλλον να επιλύσει". 
Γιάννης Παπαδημητρίου.
dw.com