Ο κόσμος αναζητά τον νέο ηγέτη που θα κρατήσει στη ζωή την παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Αύριο, 26 Απριλίου 2025, στον καθεδρικό ναό του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό θα συγκεντρωθούν εκπρόσωποι των περισσότερων χωρών του κόσμου, με τη συμμετοχή 60 κρατών σε υψηλό επίπεδο.
Η εξόδιος ακολουθία του Πάπα Φραγκίσκου θα αποτελέσει ίσως τη πιο αντιπροσωπευτική κηδεία στον κόσμο από την αποχαιρετιστήρια τελετή του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β' πριν 20 χρόνια.
Δεν είναι καθόλου παράξενο ότι οι παγκόσμιοι ηγέτες συγκεντρώνονται στο τυπικά το μικρότερο κράτος του κόσμου: το Βατικανό είναι μόνο η κορυφή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που ενώνει σχεδόν 1,5 δισεκατομμύρια καθολικούς.
Ναι, υπάρχουν περισσότεροι μουσουλμάνοι στον κόσμο, αλλά δεν είναι ενωμένοι σε μια κοινή ιεραρχία και δομή, σε αντίθεση με τους καθολικούς της ρωμαϊκής παράδοσης.
Όμως η καθολική εκκλησία δεν είναι απλά η μεγαλύτερη θρησκευτική ένωση στον κόσμο, είναι επίσης η παλαιότερη και πιο ισχυρή παγκόσμια δομή.
Όχι μόνο θρησκευτική, αλλά και πολιτική, διοικητική, ιδεολογική.
Τι εστί καθολική εκκλησία.
Η καθολική εκκλησία ήταν ο πιο σημαντικός «οικοδόμος» της παγκοσμιοποίησης που ξεκίνησε τον 15ο-16ο αιώνα – και ακόμα και μετά το σχίσμα με τους προτεστάντες (που συνδέονται πολύ περισσότερο με τον καπιταλισμό και την παγκοσμιοποίηση) παρέμεινε ο πιο ισχυρός αγωγός επιρροής της Δύσης, η οποία επί πέντε αιώνες υποτάσσει τον υπόλοιπο κόσμο.
Και τον οδηγεί προς την ενότητα – αν και όχι ακριβώς χριστιανική και στη συνέχεια και όχι καθόλου χριστιανική.
Στην ίδια την Ευρώπη, η καθολική εκκλησία από το τέλος του 18ου αιώνα βρισκόταν υπό ισχυρές πιέσεις από τα κράτη (τυπικά καθολικά, όπως η Γαλλία), τις επαναστάσεις και τις ελίτ, αλλά επιβίωσε, και όχι μόνο ως θρησκευτικός οργανισμός, αλλά και ως η πιο επιδραστική παγκοσμιοποιητική δομή.
Ωστόσο, όσο προχωρούσε το εγχείρημα της αγγλοσαξονικής παγκοσμιοποίησης (δηλαδή προτεσταντικής στη ρίζα της), τόσο πιο δύσκολο γινόταν να καθοριστεί το μέλλον της ρωμαϊκής εκκλησίας: θα γινόταν ο μικρότερος εταίρος στο επερχόμενο εγχείρημα της "ενιαίας ανθρωπότητας", το οποίο θα απαιτούσε και νέα παγκόσμια θρησκεία, ή θα προσπαθούσε να υπερασπιστεί το δικό της εγχείρημα παγκοσμιοποίησης, εναλλακτικό στους αγγλοσάξονες;
Το σημάδι του Πάπα Φραγκίσκου.
Σε αυτό το πλαίσιο, η εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου το 2013 ήταν ένα σημάδι – ο πρώτος ιησουίτης, ο πρώτος μη Ευρωπαίος στον παπικό θρόνο, και μάλιστα επιλεγμένος μετά την χωρίς προηγούμενο παραίτηση του προκατόχου του.
Τότε ακούγονταν έντονα αιτήματα για φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις στον καθολικισμό (η πρώτη φάση τους είχε περάσει ήδη από τη δεκαετία του '60) – ακόμη και για την χειροτονία γυναικών ως ιερέων.
Κάτι τέτοιο ο Φραγκίσκος δεν έκανε φυσικά – και ακόμη και οι αμφιλεγόμενες δηλώσεις του για τους ομοφυλόφιλους δεν μπορούν να ερμηνευθούν ως αναθεώρηση της θέσης της καθολικής εκκλησίας.
Το Βατικανό δεν έτρεξε πίσω από την παγκοσμιοποίηση – και έκανε καλά.
Διότι μέχρι την κοίμηση του Φραγκίσκου είχε γίνει σαφές ότι η φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση όχι μόνο απέτυχε – αλλά έχει καταρρεύσει.
Σε ιδεολογικό, οικονομικό, εμπορικό επίπεδο και τελικά – σε γεωπολιτικό.
Οι αγγλοσάξονες δεν μπορούν πλέον να ηγηθούν της ανθρωπότητας – και δεν έχουν τις δυνάμεις, ενώ οι παγκόσμιες πολιτιστικές κοινωνίες δεν θέλουν.
Η Ευρώπη απομακρύνεται από τη θέση του παγκόσμιου ηγέτη, που διατηρούσε ως μέρος της Δύσης (της οποίας η ενότητα γίνεται επίσης όλο και πιο εύθραυστη).
Η νέα ευκαιρία.
Όμως η κατάρρευση του προτεσταντικού μοντέλου της παγκοσμιοποίησης δίνει στο Βατικανό μια νέα ευκαιρία – όχι μόνο για επιβίωση, αλλά και για ενίσχυση των θέσεων του.
Όχι στην Ευρώπη (αν και εκεί δεν αποκλείεται μερικός αναγεννησιακός καθολικισμός), αλλά στον κόσμο γενικότερα, και ειδικότερα στον Παγκόσμιο Νότο.
Η πλειονότητα των καθολικών ζει πλέον στη Λατινική Αμερική, αλλά το θέμα δεν είναι μόνο ο αριθμός, αλλά και η επιρροή.
Η παρούσα αμερικανική κυβέρνηση είναι η πιο καθολική στην ιστορία των ΗΠΑ, όπου παραδοσιακά στην εξουσία είναι κυρίως προτεστάντες, ενώ στο κοντινό περιβάλλον του Trump υπάρχουν πολλοί καθολικοί.
Οι περισσότερες θέσεις καρδιναλίων των τελευταίων χρόνων έχουν δοθεί στην τελευταία ήπειρο, η οποία παρέχει τον πληθυσμιακό αύξηση στον κόσμο – στην Αφρική.
Αυτό, παρεμπιπτόντως, δεν σημαίνει ότι ο νέος πάπας θα είναι μαύρος ή μισοκινεζικής καταγωγής, όπως ο διάσημος Φιλιππινέζος καρδινάλιος.
Για να κάνει το άλμα, το Βατικανό χρειάζεται όχι έναν «εξωτικό» πάπα, αλλά μια επιτυχημένη κατανομή των παγκόσμιων δυνάμεων.
Η τελευταία προσπάθεια.
Και τώρα ακριβώς υπάρχει τέτοια κατανομή.
Διότι η ίδια η παγκοσμιοποίηση δεν υποχωρεί: απέτυχε ένα από τα μοντέλα της, το πιο τολμηρό.
Στο φόντο αυτής της αποτυχίας, κερδίζουν η εμπειρία και η γνώση – και ποιος, αν όχι η καθολική εκκλησία, έχει την πιο πλούσια εμπειρία να εργάζεται με όλο τον κόσμο;
Οι ιησουίτες άνοιξαν την Κίνα για την Ευρώπη, οι καθολικές τάξεις κατέκτησαν τη Λατινική Αμερική – ακόμη και τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές ροές τις ρύθμιζαν οι ιππότες μοναχοί.
Η Δύση δεν θα εγκαταλείψει εύκολα την ιδέα της παγκόσμιας κυριαρχίας – θα κάνει μια παρακάμψη, προβάλλοντας όχι τους αρπακτικούς και κυνικούς μετα-ανθρωπιστές, αλλά μια νέα έκδοση της παγκόσμιας εκκλησίας, καθοδηγούμενη από την "προστασία των αδυνάτων" και την "αγάπη προς τον πλησίον".
Η οποία μπορεί να γίνει ελκυστική τόσο για τους παραδοσιακούς εθνικιστές όσο και για τους αριστερούς σε πολλά μέρη του κόσμου που έχουν απογοητευτεί από τη φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου