Με πρόσωπο γυναίκας και σώμα λιονταριού, η Μεγάλη Σφίγγα της Γκίζας συναρπάζει και μαγεύει τους αρχαιολόγους εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Με μήκος 73,5 μέτρων, πλάτος 19 μέτρων και ύψος 20,22 μέτρων, αποτελεί το μεγαλύτερο μονολιθικό άγαλμα στον κόσμο. Είναι επίσης το αρχαιότερο γνωστό άγαλμα μνημειακού τύπου και θεωρείται ότι κτίστηκε από τους αρχαίους Αιγύπτιους του Παλαιού Βασιλείου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Χεφρήνου (2558 - 2532 π.Χ.)
Πώς έμοιαζε αρχικά;
Μία ομάδα επιστημόνων από το πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης θεωρεί ότι έχει αποκρυπτογραφήσει το πώς δημιουργήθηκε η Σφίγγα.
Για χρόνια υπήρχε ένα μυστήριο γύρω από τη Σφίγγα: έπαιξε ρόλο η Μητέρα Φύση στη δημιουργία της; Μήπως οι δυνάμεις της φύσης διάβρωσαν τον σχηματισμό του βράχου σε κάτι που έμοιαζε με το μυθικό πλάσμα της Σφίγγας πριν εμφανιστούν οι Αιγύπτιοι;
«Τα ευρήματά μας προσφέρουν μια πιθανή «ιστορία προέλευσης» για το πώς σχηματισμοί που μοιάζουν με Σφίγγα μπορούν να προκύψουν από τη διάβρωση», εξήγησε ο Leif Ristroph, αναπληρωτής καθηγητής στο NYU.
«Τα εργαστηριακά μας πειράματα έδειξαν ότι παραδόξως σχήματα που μοιάζουν με Σφίγγα μπορούν, στην πραγματικότητα, να προέρχονται από υλικά που διαβρώνονται λόγω φυσικών φαινομένων».
Η μελέτη επικεντρώθηκε στην αναπαραγωγή ασυνήθιστων σχηματισμών σε βράχους που βρέθηκαν σε ερήμους από σκόνη και άμμο. Η ομάδα του Ristroph διερεύνησε την πιθανότητα η Σφίγγα να είναι μία τέτοια περίπτωση, που αρχικά δημιούργησε η Φύση και στη συνέχεια τελειοποιήθηκε από τους ανθρώπους.
Για να το κάνουν αυτό, οι επιστήμονες πήραν σωρούς από μαλακό πηλό μαζί με πιο σκληρό, λιγότερο διαβρώσιμο υλικό που υπήρχε ενσωματωμένο μέσα, που έμοιαζαν με το έδαφος στη βορειοανατολική Αίγυπτο, όπου βρίσκεται η Σφίγγα.
Στη συνέχεια έπλυναν αυτούς τους σχηματισμούς με πίεση για να αντιγράψουν τις κινήσεις του ανέμου που ενδεχομένως χάραξε και σχημάτισε τους βράχους, φτάνοντας τελικά σε έναν σχηματισμό που μοιάζει με Σφίγγα.
Το πιο σκληρό ή πιο ανθεκτικό υλικό έγινε το «κεφάλι» του λιονταριού και παράλληλα δημιουργήθηκαν πολλά άλλα χαρακτηριστικά, όπως ένας χαραγμένος «λαιμός», «πόδια» απλωμένα μπροστά στο έδαφος και μία τοξωτή «πλάτη».
«Τα αποτελέσματά μας παρέχουν μια απλή θεωρία προέλευσης για το πώς μπορούν να προκύψουν σχηματισμοί σαν τη Σφίγγα από τη διάβρωση», παρατήρησε ο Ristroph.
Διαφορετικές θεωρίες
Ορισμένοι Αιγυπτιολόγοι και γεωλόγοι έχουν κατά καιρούς διαφωνήσει με την πεπατημένη θεωρία κατασκευής και ταυτοποίησης της Σφίγγας, και πρότειναν εναλλακτικές θεωρίες.
Πρώτοι Αιγυπτιολόγοι
Οι πρώτοι Αιγυπτιολόγοι και εκσκαφείς του συγκροτήματος της Γκίζα πίστευαν ότι τόσο η Σφίγγα όσο και τα υπόλοιπα οικοδομήματα στη περιφέρειά της, ήταν προγενέστερα της θεωρούμενης χρονολογίας κατασκευής τους.
Ο ιδρυτής του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου, Auguste Mariette, το 1857 έφερε στο φως μια στήλη απογραφής εμπορευμάτων. Ανάμεσα στα υπόλοιπα, αναφέρεται ότι ο φαραώ Χέοπας βρήκε τυχαία το άγαλμα το οποίο ήταν ήδη μισοθαμμένο στην άμμο.
Ο Gaston Camille Charles Maspero, Γάλλος αιγυπτιολόγος, αποτέλεσε τον δεύτερο διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου του Καΐρου. Σε μια εργασία του που έγραψε το 1886 αναφέρει ότι πάνω στην επιγραφή της στήλης της Σφίγγας αναγράφεται ότι ο φαραώ Χέοπας είχε ξεκινήσει ανασκαφές έτσι ώστε να ξεθάψει τη μισοθαμμένη Σφίγγα, και άρα ήταν ήδη εκεί στα χρόνια του Χεφρήνου (γιος του Χέοπα).
Από το άγαλμα λείπει η μύτη, μήκους ενός μέτρου. Ενδελεχής εξέταση τού προσώπου της Σφίγγας δείχνει ότι η μύτη σφυροκοπήθηκε με μακριές βέργες ή σμίλες.
Ο αιγύπτιος ιστορικός του 15ου αιώνα μ.Χ. al-Maqrizi, αναφέρει ότι η καταστροφή της μύτης οφείλεται στον μουσουλμάνο εικονομάχο Muhhamad Sa’im al-Dahr. Το 1378 ο Muhhamad, βλέποντας ντόπιους Αιγύπτιους να προσφέρουν δωρεές στο άγαλμα έτσι ώστε να αυξηθεί η παραγωγή των καλλιεργειών τους, εξοργίστηκε και κατέστρεψε τη μύτη τού αγάλματος. Για τον λόγο αυτό κρίθηκε ένοχος για βανδαλισμό αρχαιοτήτων και καταδικάστηκε σε θάνατο δι′ απαγχονισμού.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Physical Review Fluids.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου