Τέλος εποχής για τη Γαλλία. Η επταετής κυριαρχία στην εθνική πολιτική σκηνή του προέδρου Emmanuel Macron έληξε με τη συντριπτική ήττα του κόμματός του στον πρώτο γύρο των κοινοβουλευτικών εκλογών την Κυριακή. Ο ίδιος όχι μόνο διέλυσε το Κοινοβούλιο προκηρύσσοντας πρόωρη ψηφοφορία, αλλά ουσιαστικά έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στο κεντρώο κίνημα γνωστό ως «Μακρονισμός».
Από τον Roger Cohen/New York Times
Η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση, κερδίζοντας το ένα τρίτο των ψήφων, δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στο δεύτερο γύρο, σε έξι ημέρες από σήμερα, αν και πιθανότατα θα βρεθεί κοντά. Αλλά ο Macron, διακινδυνεύοντας τα πάντα προκηρύσσοντας τις εκλογές, κατέληξε στο να εδραιωθεί η διαπίστωση πως ο ίδιος έτσι και αλλιώς θα περιθωριοποιηθεί, κερδίζοντας ίσως όχι περισσότερο από το ένα τρίτο των εδρών που κατέχει τώρα το κόμμα του.
«Η απόφαση για τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης έβαλε, στην πραγματικότητα, ένα τέλος στην πολιτική διαμόρφωση που προέκυψε από τις προεδρικές εκλογές του 2017», δήλωσε ο Édouard Philippe, ένας από τους πρώην πρωθυπουργούς του Macron.
Το 2017, ο 39χρονος τότε πρόεδρος ανέβηκε στην εξουσία, παίρνοντας με το μέρος του τους κεντροδεξιούς Γκωλιστές και τους κεντροαριστερούς σοσιαλιστές, τους πυλώνες της μεταπολεμικής Γαλλίας, στο όνομα μιας αναδιάταξης του 21ου αιώνα γύρω από ένα ρεαλιστικό κέντρο. Όλο αυτό λειτούργησε για λίγο, αλλά όλο και περισσότερο, καθώς ο Μακρόν απέτυχε να σχηματίσει ένα αξιόπιστο μετριοπαθές πολιτικό κόμμα, το αποτέλεσμα είναι ένας άνδρας και ένας συρρικνούμενος κύκλος συμμάχων να στέκονται ενάντια στα άκρα της δεξιάς και της αριστεράς.
Αυτή η στάση, που μερικές φορές εξυπηρέτησε καλά Macron, έχει πλέον καταρρεύσει σε μία από τις πιο εμφανείς αυτοκαταστροφές στην πρόσφατη ευρωπαϊκή πολιτική.
Ο Macron δεν ήταν ανάγκη να προκηρύξει εκλογές λίγες εβδομάδες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, παρόλο που η Εθνική Συσπείρωση τον κατατρόπωσε στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές εκλογές. Ουσιαστικά όμως ακόμα και μια πενιχρή νίκη για τον Macron την Κυριακή θα σημάνει όχι χάνοντας η Εθνική Συσπείρωση, υπό την ηγεσία της Marine Le Pen, την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση, το τίμημα θα είναι ένα ακυβέρνητο χάος.
«Τελείωσαν», είπε ο Luc Rouban, ανώτερος ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι, για το κεντρώο κίνημα του Macron. «Δεν βλέπω κανένα περιθώριο ελιγμών για εκείνους».
Η Γαλλία, σε αντίθεση με την Ιταλία ή το Βέλγιο, δεν έχει την κουλτούρα να ζει σε κενό εξουσίας χωρίς διορισμένη κυβέρνηση για μεγάλες περιόδους. Αλλά αυτή η πιθανότητα διαφαίνεται πλέον.
Εάν η Εθνική Συσπείρωση κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία, ο Macron θα πρέπει σχεδόν σίγουρα να ζήσει με τον 28χρονο Jordan Bardella, τον προστατευόμενο της κυρίας Le Pen, ως πρωθυπουργό, καθώς το κόμμα θα κινηθεί για να ανατρέψει οποιαδήποτε άλλη πρόταση. Αλλά ο Macron και ο Bardella —με εντελώς αντίθετες απόψεις και ιδεολογίες— θα βρεθούν μέσα σε μια άβολη συνεργασία.
Εάν δεν υπάρξει πλειοψηφία από την Εθνική Συσπείρωση, ο Macron θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια πολύ μεγάλη ακροδεξιά ομάδα και μια μεγάλη αριστερή και ακροαριστερή συμμαχία στη Γαλλική Συνέλευση, που όλοι θα είναι ριζικά αντίθετοι με εκείνον. Και δεν είναι σαφές μέχρι αυτή την ώρα το πώς θα μπορούσε να σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό. Η μόνη πιθανότητα είναι κάποιας μορφής προσωρινή κυβέρνηση με επικεφαλής τεχνοκράτες, εν αναμονή της περαιτέρω διάλυσης της Συνέλευσης σε ένα χρόνο από τώρα, όταν το Σύνταγμα θα το επέτρεπε ξανά.
Η Εθνική Συσπείρωση και οι σύμμαχοί της προκρίθηκαν στον δεύτερο γύρο των εκλογών σε περισσότερες από 480 περιφέρειες και προηγήθηκαν ή εξελέγησαν άμεσα σε 297 από αυτές, σύμφωνα με ανάλυση των αποτελεσμάτων της Franceinfo. Ο κεντρώος συνασπισμός του Macron, αντίθετα, είναι έτοιμος να χάσει πολλές από τις 250 έδρες που κατείχε από το 2022, πηγαίνοντας στον δεύτερο γύρο σε 319 περιφέρειες και ηγείται ή εκλέγεται άμεσα σε μόλις 69 από αυτές. Ένα κόμμα χρειάζεται 289 έδρες για να έχει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή.
Το κόμμα της Αναγέννησης του Macron προέτρεψε τους υποψηφίους του να αποχωρήσουν από ορισμένες εκλογικές κούρσες όπου τερμάτισαν στην τρίτη θέση στον πρώτο γύρο. Ο στόχος είναι να αποφευχθεί η διάσπαση της ψήφου και έτσι να αποτραπεί η ακροδεξιά από το να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία.
Όμως, σε μια ακόμη ένδειξη διχασμού, ορισμένοι κεντρώοι είναι απρόθυμοι να το κάνουν υπέρ της αριστεράς λόγω αυτού που θεωρούν ως καταστροφικό οικονομικό πρόγραμμα και των δηλώσεων του Jean-Luc Mélenchon, του ακροαριστερού ηγέτη του οποίου η παθιασμένη υποστήριξη της παλαιστινιακής υπόθεσης έχει εμφανιστεί περισσότερες από μία φορές να υπερβαίνει τα όρια του αντισημιτισμού.
«Κανείς δεν επέλεξε αυτή τη διάλυση», δήλωσε με έντονο τρόπο τη Δευτέρα ο Gabriel Attal, ο απερχόμενος πρωθυπουργός που κάποτε ήταν αγαπημένος του Macron. «Αλλά αρνούμαστε να γίνουμε θύματά της».
Ο Macron, ο οποίος έχει περιορισμένη θητεία και πρέπει να εγκαταλείψει τα καθήκοντά του το 2027, θα παραμείνει πρόεδρος και, εάν ο Bardella γίνει πρωθυπουργός, αναμφίβολα θα απεικονιστεί ως ο επιζών προμαχώνας ενάντια σε μια ακροδεξιά που βλέπει τους μετανάστες ως δεύτερης κατηγορίας πολίτες.
Αλλά η εξουσία του στην εσωτερική πολιτική θα περιοριστεί και η φωνή του στη διεθνή σκηνή, παραδοσιακά αποκλειστική αρμοδιότητα των Γάλλων προέδρων, θα μειωθεί, ιδιαίτερα σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου η ευρωσκεπτικιστική Εθνική Συσπείρωση θα κάνει ό,τι μπορεί για να επιστροφή της εξουσίας από τις Βρυξέλλες στο Παρίσι. Ο Macron υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής αυτού που αποκαλεί «δύναμη της Ευρώπης».
Ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι τόσο η Le Pen όσο και ο Bardella επέλεξαν να κάνουν τις νικητήριες ομιλίες τους την Κυριακή με φόντο τη γαλλική σημαία, χωρίς τη μπλε και με τα χρυσά αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κρέμεται από κάθε δημαρχείο και κυβερνητικό γραφείο στη Γαλλία, συμπεριλαμβανομένου του Hôtel de Matignon, κατοικία του πρωθυπουργού και το μέγαρο των Ηλυσίων του προέδρου. Το μήνυμα ότι οι διεθνείς προτεραιότητες αλλάζουνήταν αναμφισβήτητο.
Γιατί λοιπόν ο Macron ζήτησε εκλογές;
Φαίνεται ξεκάθαρο ότι δεν υπολόγισε σωστά, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την αριστερά, η οποία νόμιζε ότι θα διχαζόταν μεταξύ μετριοπαθών σοσιαλιστών και της Ανυπότακτης Γαλλίας του Mélenchon, αυξάνοντας τις πιθανότητες το δικό του κόμμα να προκριθεί στο δεύτερο γύρο. Αυτη διάσπαση όμως δεν συνέβη ποτέ. Αντίθετα, ο συνασπισμός του Νέου Λαϊκού Μετώπου των αριστερών κομμάτων κέρδισε το 27,99% των ψήφων έναντι του 20,04% του Macron και εξασφάλισε μια θέση σε πολλούς άλλους δεύτερους γύρους σε πολλές περιφέρειες.
Ένας δεύτερος λάθος υπολογισμός ήταν ότι ο Macron πίστευε ότι θα μπορούσε να αποτελεί ακόμα μια ενοποιητική φιγούρα όταν η εχθρότητα απέναντί του αυξάνεται σταθερά κατά την επταετή προεδρία του. Ήθελε να ενσαρκώσει τη Δημοκρατία και τις αξίες της απέναντι στα άκρα. Όμως, πολύ λίγοι ψηφοφόροι φάνηκαν έτοιμοι να το πιστέψουν όλο αυτό.
Φαίνεται, αντιθέτως, να έχουν νιώσει αποξενωμένοι από την αντιληπτή μακροθυμία του και την εξαιρετικά εξατομικευμένη διακυβέρνησή του, που χαρακτηρίζεται από την απόφαση-σοκ να προκηρύξει τις εκλογές. Το μακροχρόνιο ταμπού ενάντια στην Εθνική Συσπείρωση δεν μετρά πλέον.
«Αυτή ήταν μια προσωπική απόρριψη», είπε ο Jacques Rupnik, πολιτικός επιστήμονας. «Οι άνθρωποι δεν θέλουν πλέον ο Macron να τους ενώνει».
Αν αληθεύει, όπως φαίνεται, αυτό θα αποτελούσε βαρύ πλήγμα για τον Γάλλο πρόεδρο. Ένας εξαιρετικά έξυπνος άνθρωπος, με έτοιμο το κλείσιμο του ενός ματιού και γοητεία, έβλεπε πάντα τον εαυτό του ικανό να πείσει οποιονδήποτε, από τον Πρόεδρο Vladimir V. Putin της Ρωσίας έως τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Donald J. Trump, να συμφωνήσει μαζί του. Δεν λειτούργησε πάντα, αλλά η τολμηρή αποφασιστικότητά του να σπάει τα πολιτικά εμπόδια δεν υποχώρησε ποτέ.
Μιλούσε με τον Putin για μήνες μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία το 2022, όταν σχεδόν κανείς άλλος στη Δύση δεν θα το έκανε. Φέτος, δεν θα απέκλειε την τοποθέτηση δυτικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, όταν σχεδόν όλοι, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Biden, αρνήθηκαν την ιδέα.
Δήλωσε επίσης ότι η Ευρώπη αντιμετώπιζε το «θάνατο» εάν δεν άρχιζε να απομακρύνεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν πολλά άλλα ευρωπαϊκά κράτη πίστευαν ότι το να βάλουν εμπόδια μεταξύ συμμάχων θα ήταν μια ακραία κατάσταση. Τέλος, με συμβουλές από μια μικροσκοπική ομάδα, προκήρυξε αυτές τις εκλογές προς έκπληξη πολλών από τους υπουργούς του, οι οποίοι είδαν σε αυτές μια σχεδόν αυτοκτονική κίνηση.
«Η σκέψη του Macron ήταν ότι το “σπίτι” πιθανά να καεί σε τρία χρόνια», είπε η Nicole Bacharan, συγγραφέας και πολιτικός επιστήμονας, αναφερόμενη στην πιθανότητα η Le Pen να εκλεγεί στις προεδρικές εκλογές του 2027. «Ας το κάψουμε λοιπόν τώρα. Τότε θα δούμε».
Η Γαλλία είναι μια χώρα με ισχυρούς θεσμούς και βαθιές δημοκρατικές παραδόσεις που εγγυώνται το κράτος δικαίου. Δεν καίγεται και δεν θα καεί εύκολα. Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ως πυρηνική δύναμη, κατέχει μια σημαντική θέση στις διεθνείς υποθέσεις που θα συνεχιστεί, ακόμη κι αν τα εσωτερικά της βάσανα επηρεάζουν σε κάποιο βαθμό αυτό.
Η οικονομία της, εν μέρει λόγω των πολιτικών του Macron, έχει αντλήσει τεράστιες ξένες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια και η ανεργία έχει μειωθεί. Ακόμα κι αν το εθνικό χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα έχουν αυξηθεί σε επίπεδα που έχουν ανησυχήσει τόσο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και τους οίκους αξιολόγησης, η οικονομική του ζωτικότητα φαίνεται μεγαλύτερη από αυτή μιας ταραγμένης Γερμανίας. Κανείς που οδηγεί στη Γαλλία δεν βλέπει μια χώρα στο χείλος του γκρεμού.
Ωστόσο, ο Macron οδήγησε τη Γαλλία σε ένα επικίνδυνο ορόσημο. Υπήρχε ένας λόγος που υψώθηκε από καιρό ένα πολιτικό φράγμα ενάντια στην Εθνική Συσπείρωση, με την οιονεί φασιστική του ιστορία (τώρα την αποκηρύσσει) και τη διαρκή πεποίθησή του ότι οι μετανάστες αραιώνουν την ουσία του γαλλικού έθνους. Το κόμμα προκαλεί ακραίες αντιδράσεις και προβληματικές αναμνήσεις από τη συνεργατική κυβέρνηση του Vichy εν καιρώ πολέμου.
Πολλά μέλη της μεγάλης μουσουλμανικής μειονότητας της Γαλλίας, που υπολογίζεται σε περίπου πέντε εκατομμύρια άτομα, φοβούνται την κυριαρχία από την Εθνική Συσπείρωση. Γενικά, ένα αίσθημα βαθιάς αβεβαιότητας έχει επικρατήσει στη Γαλλία. «Το κάψιμο ενός σπιτιού είναι επικίνδυνο», είπε η Bacharan, «και ο Macron έπρεπε να το γνωρίζει αυτό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου