Το σκέπτομαι συχνά. Ίσως όχι με τον τρόπο που η Ζωή Κωνσταντοπούλου παραδέχθηκε ότι συζητά με τον εαυτό της το ενδεχόμενο να γίνει πρωθυπουργός, αλλά με απασχολεί. Και δεν αναφέρομαι στο απίθανο ενδεχόμενο να γίνω πρωθυπουργός (εδώ γελάμε) αλλά στο πιθανότερο -με βάση τον απειροστικό λογισμό- σενάριο να μας κάνουν πλύση εγκεφάλου.
Βλέποντας την τακτική του Τραμπ και τον διχασμό που προκαλούν οι κινήσεις του να αλλάξει τους όρους στο παγκόσμιο εμπόριο προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών και των ψηφοφόρων του -στους οποίους συμπεριλαμβάνεται προφανώς η ομάδα των δισεκατομμυριούχων που τον στήριξαν και συνεχίζουν- η ιδέα δεν μπορεί να φύγει από το μυαλό μου. Μήπως έχει γίνει πλύση εγκεφάλου σε όσους υποστηρίζουν φανατικά τον Τραμπ; Ή μήπως την πλύση εγκεφάλου έχουν υποστεί οι διαφωνούντες με τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, εκείνοι που ασκούν κριτική σε ό,τι κι αν κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ, από το πώς συμπεριφέρθηκε παλαιότερα στα αδέλφια του, πώς χτενίζει τα μαλλιά του, μέχρι τον μπρουταλισμό με τον οποίο αντιμετωπίζει χώρες που αυτοπροσδιορίζονταν ως παραδοσιακές φίλες και σύμμαχοι της Ουάσιγκτον και τώρα πρέπει να συρθούν γονατιστές σε διαπραγμάτευση για να διασώσουν ό,τι μπορούν;
Μπορούν οι δασμοί να επιβληθούν, με ένα νόμο σε ένα άρθρο (για να θυμηθούμε ημέρες της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας), χωρίς να προκληθεί χρηματιστηριακή, πιστωτική, οικονομική, διπλωματική κρίση, δίχως να αποσταθεροποιηθεί ο πλανήτης ολόκληρος και τελικά να γεννηθεί ένας ανεξέλεγκτος εμπορικός πόλεμος που δεν θα περιορίσει ακόμη περισσότερο τα εισοδήματά μας αλλά μπορεί να καταστεί ο προάγγελος μιας ευρύτερης σύγκρουσης;
Ένας συνομιλητής μου είπε: «Είμαι φανατικός του Τραμπ, το λέω και όλοι οι συνάδελφοί μου με κοιτάζουν κάπως. Είναι σαν να τους έχουν κάνει πλύση εγκεφάλου». Και σχεδόν αμέσως αναρωτήθηκα: Πόσο πιθανό είναι το ίδιο να πιστεύουν και οι πολιτικοί αντίπαλοι του Τραμπ, ότι δηλαδή οι φανατικοί του προέδρου των ΗΠΑ έχουν με κάποιο τρόπο υποστεί... πλύση εγκεφάλου;
Ολόκληρη η θεωρία για τον υποτιθέμενο έλεγχο της σκέψης, την ικανότητα να πείθεις μεγάλες μάζες ανθρώπων ορίζοντας το... νευρικό τους σύστημα δεν είναι κάτι που βλέπουμε για πρώτη φορά. Οταν ξεπήδησε η θεωρία των... ψεκασμένων, για πολλούς ήταν αστείο. Πρώτη-πρώτη φορά τη θεωρία μεταλαμπάδευσαν στην Ελλάδα την εποχή των μνημονίων όσοι θεωρούσαν ότι οι Έλληνες δεν αντιδρούν στο ΔΝΤ και τους δανειστές επειδή μεγάλα αεροσκάφη ξένων δυνάμεων που ίπτανται στους ελληνικούς ουρανούς ρίχνουν από μεγάλο -μα πολύ μεγάλο- ύψος χημικά που καταστέλλουν τις αντιδράσεις των πολιτών. Κάποιοι πίστευαν στ' αλήθεια ότι μας ψέκαζαν από ψηλά... Μην σας πω ότι για το λόγο αυτό είχαν ατονίσει για κάποια χρόνια και οι καθιερωμένοι κάθε χρόνο ψεκασμοί από μικρά αεροσκάφη σε ελώδεις περιοχές της χώρας για να περιορίζεται η αναπαραγωγή του πληθυσμού των κουνουπιών! Όσοι λοιδωρούσαν τους «ψεκασμένους» -όπως αποκαλούσαν οι... άλλοι τους οπαδούς της θεωρίας των ψεκασμών- πίστευαν ότι τους έχει γίνει κάποιου είδους πλύση εγκεφάλους από ακραίους, αντισυστημικούς κύκλους και άλλες δυνάμεις, κυρίως μέσω των social media.
Οταν κάποιοι από εκείνους που θεωρούνταν σαν ψεκασμένοι ανήλθαν στην εξουσία κατηγορούσαν τους πολιτικούς αντιπάλους τους χρησιμοποιώντας τον ίδιο χαρακτηρισμό, ενώ για τους ψηφοφόρους τους επεφύλασσαν λίγο χειρότερη τύχη, επικρίνοντάς τους σαν θύματα πλύσης εγκεφάλου.
Ισως η όλη συζήτηση για την πλύση εγκεφάλου είναι αντιεπιστημονική και ο όρος ανόητος. Από την άλλη όμως, δεν είναι αλήθεια ότι ο περίφημος αλγόριθμος στον οποίο εδράζουν σε μεγάλο βαθμό τη λειτουργία τους κολοσσοί του διαδικτύου διαβάζει τις προτιμήσεις των χρηστών ώστε να συνεχίζει να τους τροφοδοτεί με το περιεχόμενο που τους είναι αρεστό; Μπορούμε να το αποκαλέσουμε και ως παροχή εξατομικευμένου περιεχομένου, προορισμένου ακριβώς να προσφέρει μεγαλύτερη ικανοποίηση στον χρήστη ώστε διαβάζοντας τα αγαπημένα μας θέματα ή βλέποντας back to back τα short videos που μας διασκεδάζουν να μεγαλώνει ο χρόνος παραμονής, που μεταφράζεται σε επιρροή και χρήματα μέσω του διαφημιστικού χρόνου, αφού όλες οι διαφημιζόμενες εταιρείες θέλουν να προβάλλονται στις εφαρμογές ή τα social media εκείνα που οι χρήστες περνούν περισσότερο χρόνο.
Φαύλος κύκλος. Αφήστε που μου έρχεται στο νου αυτό το παλαιό με τα σκυλιά του Παβλώφ και τα πειράματα με τα οποία γινόταν εκπαίδευση ώστε κάποια ερεθίσματα να συνδέονται ή να προκαλούν λειτουργίες ή αντιδράσεις.
Δεν είμαι σίγουρος τι ακριβώς συμβαίνει. Κι αν τελικά όλοι έχουμε υποστεί πλύση εγκεφάλου για να επιχειρηματολογούμε υπέρ των απόψεων που μας εκφράζουν. Ή μήπως το -κάθε φορά σύστημα- κατηγορεί τους διαφωνούντες ότι έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου επειδή είναι μια βολική κατασκευή για να αποδομείς τις απόψεις των άλλων, των υποτιθέμενων αντισυστημικών. Ποιος ξέρει. Μπορεί όλοι να είμαστε θύματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου