Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες αποτελούν οι ανακοινώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία που έγιναν από τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία στη Μόσχα. Υποστήριξαν ότι πραγματικός στόχος των επιχειρήσεων ήταν η επαρχία Ντονμπάς και όλες οι υπόλοιπες επιχειρήσεις στόχο είχαν να μειώσουν τη δυνατότητα των Ουκρανών να ενισχύουν τις δυνάμεις τους στα ανατολικά. Ισχύει ή δεν ισχύει; Θα μπορούσε να αποτελεί μια νέα προσπάθεια παραπλάνησης για την προώθηση κάποιου άλλου στόχου;
Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Αν υποτεθεί ότι οι δηλώσεις των Ρώσων αποτυπώνουν την πραγματικότητα, τότε έχει λογική ο στόχος να εμποδιστεί η δυνατότητα των ουκρανικών δυνάμεων να ενισχύονται από τη Δύση. Λογική έχει επίσης και το δημοσίευμα της βρετανικής Daily Mail που κάνει λόγο για επιθυμία Πούτιν να έχουν ολοκληρωθεί οι επιχειρήσεις στις 9 Μαΐου που εορτάζεται η Ημέρα της Νίκης των Ρώσων επί των Γερμανών Ναζί τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Υπενθυμίζεται ο στόχος της «αποναζιστικοποίησης» που είχε ευρέως προβληθεί από τη Μόσχα και αφορούσε ουσιαστικά την πρόθεση ανατροπής της κυβέρνησης Ζελένσκι. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί εάν οι Ρώσοι καταλάμβαναν το Κίεβο, για το οποίο οι Ρώσοι ισχυρίζονται πως ουδέποτε υπήρξε στην πραγματικότητα στόχος τους. Άλλα, όμως, είπε μια μέρα νωρίτερα η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Με βάση τη ρωσική θέση, τα περί «αποναζιστικοποίησης» εντάσσονταν στο στρατήγημα με στόχο τη συγκάλυψη του πραγματικού στόχου, που ήταν πιο περιορισμένος από όσο έδειχνε. Πώς ακριβώς όμως θα διασφαλιστεί ο εορτασμός της «νέας νίκης κατά των Ναζί» στις 9 Μαΐου; Μήπως η δημοσιοποίηση είναι τραγικό σφάλμα αφού δίνει κίνητρο στον αντίπαλο να τον παρεμποδίσει;
Οι ρωσικές δηλώσεις προαναγγέλλουν επικέντρωση των προσπαθειών στην περικύκλωση των ουκρανικών δυνάμεων που μάχονται στο Ντονμπάς με στόχο την αποκοπή της επαρχίας από τον εθνικό κορμό της Ουκρανίας. Άρα στην απαγκίστρωση από τα αστικά κέντρα βορρά και νότου και «περίσφιξη» των δυνάμεων στα ανατολικά. Δεν θα ήταν πιο αποτελεσματικό για τους Ρώσους εάν πραγματοποιούσαν αυτή τη στροφή χωρίς επίσημες ανακοινώσεις;
Η εικόνα που προβάλλουν οι ρωσικές δυνάμεις παραπέμπει σε αδυναμία επίτευξης των αρχικών αντικειμενικών σκοπών της επιχείρησης, η οποία οδήγησε σε αλλαγή του σχεδιασμού. Υποτίθεται ότι κατέστρεψαν τις ουκρανικές δυνάμεις άρα πλέον μπορούν να επικεντρωθούν στον στόχο τους στα ανατολικά. Γι’ αυτό προέβησαν στην ανακοίνωση.
Δεν θα ήταν όμως πιο αποτελεσματικό να διαπιστωθεί στην πράξη αυτή η αλλαγή, αντί το ρωσικό επιτελείο να προσπαθεί να πείσει εκ των προτέρων; Γιατί να μην επιχειρήσουν να εκτελέσουν το σχέδιο αιφνιδιαστικά; Αυτό δεν θα έπειθε πολλούς περισσότερους; Με την εξαίρεση ασφαλώς των γνωστών –δυστυχώς πολυάριθμων– προθύμων να υιοθετήσουν τα ένθεν κακείθεν αφηγήματα των εμπολέμων.
Εκεί που όμως πάσχει σοβαρά η ρωσική ρητορική είναι στο ότι ουδείς νουνεχής σχεδιαστής στρατιωτικής επιχείρησης θα εφάρμοζε τέτοια τακτική, καθώς είναι εντελώς προβλέψιμο ότι η στοχοποίηση πόλεων οδηγεί σε μεγιστοποίηση του κόστους, που επιθυμούσαν να κρατήσουν χαμηλό.
Προκαλεί θύματα και εκτοπισμούς (μεταναστευτικά κύματα), καταστρέφει υποδομές, «παράγει» φωτογραφίες και τηλεοπτικά πλάνα που καταστρέφουν ακόμα περισσότερο την εικόνα της επιτιθέμενης χώρας, ενώ το δυτικό ακροατήριο πιέζει τις δυτικές κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα, ή απλώς νομιμοποιούν αυτά που η Δύση ήταν επίσης προβλέψιμο ότι θα λάμβανε.
Προβλέψιμο ήταν διότι είχαν αναφερθεί προ της έναρξης του πολέμου, όταν η Μόσχα υποστήριζε πως είχε αναπτύξει τα στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία με στόχο να αποτρέψει ουκρανική επιχείρηση εναντίον των Ρωσόφωνων στην επαρχία Ντονμπάς και η Δύση επιχειρούσε να την αποθαρρύνει. Ήταν μια λογική εξήγηση παρότι ο όγκος των ρωσικών δυνάμεων που είχαν κινητοποιηθεί παρέπεμπαν σε κάτι περισσότερο. Εκ του αποτελέσματος προκύπτει πως όσοι δεν είχαν πειστεί είχαν δίκιο, είτε διότι διέθεταν πληροφορίες μυστικών υπηρεσιών, είτε εκτιμώντας με βάση τον όγκο των ρωσικών δυνάμεων που είχαν κινητοποιηθεί.
Κατά συνέπεια, η τωρινή εκδοχή της Μόσχας είναι δεν είναι πειστική. Πιο πειστική φαίνεται η ερμηνεία ότι πρόκειται για μεθόδευση στρατηγικής αναδίπλωσης με κύριους άξονες τον περιορισμό των αρχικών στόχων και την επιδίωξη της ταχύτερης δυνατής απεμπλοκής. Την αναδίπλωση ίσως την υπαγορεύει η διάψευση των προσδοκιών για ταχεία επικράτηση, ο μεγάλος αριθμός απωλειών σε ανθρώπινο δυναμικό και στρατιωτικό υλικό, τα προβλήματα λογιστικής υποστήριξης των δυνάμεων και τελικά το χαμηλό ηθικό των δυνάμεων.
Από την άλλη πλευρά, όμως, μία τέτοια αναδίπλωση ισοδυναμεί με βαριά πολιτική ήττα του Πούτιν, η οποία δεν είναι καν αναπόφευκτη. Επίσης, οι τωρινές αναφορές δεν είναι συμβατές με όσα ανέφερε μια ημέρα νωρίτερα η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα. Ανέφερε για μια ακόμη φορά τα ζητήματα της αποναζιστικοποίησης και της αποστρατικοποίησης-ουδετεροποίησης της Ουκρανίας. Όταν συμβούν αυτά, είπε, τότε θα αποχωρήσουν οι ρωσικές δυνάμεις.
Η Ζαχάροβα φέρεται από δημοσιεύματα να έχει αναφέρει επίσης, ότι η Ουκρανία έχασε την ευκαιρία να υπάρχει ως κυρίαρχη και ανεξάρτητη χώρα! Η ευκαιρία αυτή τους είχε δοθεί τελευταία φορά το 2014-15 (προφανώς αναφέρεται στις Συμφωνίες του Μινσκ). «Όλα τα κανάλια χρησιμοποιήθηκαν για να εξηγηθεί ότι απλώς δεν υπάρχει άλλη επιλογή για το κράτος της Ουκρανίας από τη λήψη των κατάλληλων μέτρων στο πλαίσιο των Συμφωνιών του Μινσκ. Διαφορετικά, η χώρα θα καταρρεύσει, κάτι που βλέπουμε τώρα μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου».
Τί συνέβη σε μια μόλις ημέρα και η ανακοίνωση του ρωσικού επιτελείου τα αναιρεί; Θα καταρρεύσει η Ουκρανία αν δεν ελεγχθεί από τις ρωσικές δυνάμεις; Πώς θα επιτευχθεί ο στόχος της «αποναζιστικοποίησης»; Θα ισχυριστούν οι Ρώσοι ότι οι Ναζιστές εξουδετερώθηκαν στην επαρχία Ντονμπάς; Η αποστρατικοποίηση; Θα πουν ότι κι αυτή αφορούσε μόνο το Ντονμπάς;
Η ουδετεροποίηση; Εάν οι Ουκρανοί ανακοινώσουν σε λίγες ώρες διακοπή των διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα, χωρίς συμφωνία για το καθεστώς ουδετερότητας, οι ρωσικές δυνάμεις θα επιστρέψουν και θα επιτεθούν με σφοδρότητα ξανά; Θα δούμε και πολύ πιο εντατικούς βομβαρδισμούς σε μια προσπάθεια να επισπευσθεί η ολοκλήρωση των επιχειρήσεων;
Είναι αληθές ότι η Ρωσία είχε επί δυο δεκαετίες καταστήσει σαφή τη θέση της και τις κόκκινες γραμμές της. Η σημερινή κατάσταση είναι όμως αποτέλεσμα, είτε του ότι η Δύση δεν πίστεψε πως η κατάσταση θα εξελιχθεί έτσι, είτε διότι έκρινε πως αν η Ρωσία προχωρούσε υπήρχε έτοιμη παγίδα για να πέσει μέσα. Μήπως με τις μεθόδους που χρησιμοποίησε, θεωρώντας πως θα πετύχει μια γρήγορη νίκη όπως στην Κριμαία, καταλήγει να καταστρέφει την επιχειρηματολογία που κατανοούσε τουλάχιστον τα κίνητρά της;
Η Ουκρανία είναι ένα «πιόνι» στη σκακιέρα Ρωσίας και ΗΠΑ, όπως έχει υποστηριχτεί και εξηγηθεί σε προηγούμενες αναλύσεις από τον υπογράφοντα. Αν υπήρχε δυτική παγίδα, στόχος ήταν να δοθεί το πρόσχημα που θα οδηγούσε σε αύξηση της τρωτότητας της ηγεσίας της. Το σημερινό πρόβλημα στο τακτικό επίπεδο είναι όμως άλλο.
Εάν όλα όσα αναφέρει το ρωσικό επιτελείο ισχύουν, σημαίνει πως δεν έχουν νόημα οι επιχειρήσεις στην Οδησσό και σταδιακά θα αποχωρήσουν. Το πολύ πολύ να επεκταθεί η ζώνη ελέγχου της νότιας παραλιακής ζώνης της Ουκρανίας λίγο παραπέρα από τη χερσαία σύνδεση της Κριμαίας με το υπό ρωσικό έλεγχο ουκρανικό έδαφος, για λόγους άμυνας της χερσονήσου. Θα το πράξουν μαζί με αποχώρηση από την περιοχή του Κιέβου;
Το άλλο ενδεχόμενο είναι η Μόσχα –με την ανακοίνωση της στρατιωτικής ηγεσίας που αναιρεί τις θέσεις που διατύπωνε μια ημέρα νωρίτερα– να προσπαθεί να παρασύρει σε νέα παγίδα τους Ουκρανούς. Να οδηγήσει σε σκλήρυνση τη στάση τους με το λογικό συμπέρασμα ότι «οι Ρώσοι τα βρήκαν σκούρα και αποχωρούν» και να μας περιμένει μια νέα έκπληξη στη γωνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου