Ανατρεπτική Πρόταση με Μελλοντική Προοπτική: Σχέδιο Αναβάθμισης της Άμυνας.

 Ανατρεπτική Πρόταση με Μελλοντική Προοπτική: Σχέδιο Αναβάθμισης της Άμυνας

Γράφει ο Μοχάμεντ Ελσάερ,

[Πολιτικός Επιστήμονας, MA War Studies, King’s College London με εξειδίκευση στην επιστήμη και ασφάλεια των πυρηνικών, βιολογικών, χημικών και υπερηχητικών όπλων, Έλληνας Υπότροφος του Βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών, Πρόεδρος Transatlantic UK]

Το τελευταίο χρονικό διάστημα η συζήτηση για την άμυνα φαίνεται να έχει υποχωρήσει. Λογικό, δεδομένων των πρωτοφανών υγειονομικών και πολιτικών εξελίξεων στον κόσμο. Η πραγματικότητα είναι ότι μετά το πέρας αυτής της υγειονομικής κρίσης, οι αμυντικές ανάγκες της χώρας θα συνεχίσουν να αποτελούν ακανθώδες ζήτημα.

Τα τελευταία χρόνια έχω παρατηρήσει ότι ο διάλογος στην Ελλάδα είναι σχεδόν επικεντρωμένος στο παρόν και στο παρελθόν. Η Ελλάδα χρειάζεται μια τομή στην άμυνα με μελλοντικές προοπτικές. Όπως κάνω πάντοτε, μέσω αυτού του άρθρου θα προσπαθήσω να συνεισφέρω πρακτικά, κάνοντας ρεαλιστικές προτάσεις.

Η χώρα μας αυτήν την στιγμή χρειάζεται δύο βασικές τομές.

1. Υιοθέτηση σταθερού δόγματος

Η υιοθέτηση ενός ξεκάθαρου δόγματος (doctrine) αποτελεί το πρώτο και άμεσο βήμα το οποίο χρειάζεται η χώρα μας. Μπορεί μερικοί να διαφωνούν και να θεωρούν ότι η Ελλάδα έχει δόγμα, και ότι αυτό λέγεται “ισοδύναμο τετελεσμένο”, “αποτροπή” ή “κατευνασμός”. Στην πραγματικότητα, το δόγμα απουσιάζει και η μεγαλύτερη απόδειξη αυτού είναι ότι κανένας δεν μπορεί να υποδείξει και να αποδείξει ποιο είναι αυτό. Η έλλειψη δόγματος φαίνεται από την διαφορετική προσέγγιση και διαχείριση κρίσεων τις τελευταίες δεκαετίες.

Υποτίθεται ότι υπάρχει “Λευκή Βίβλος 2014” που θα έπρεπε να εκδίδεται κάθε χρόνο. Αν και πολιτικοποιημένο κείμενο με ελλείψεις ήταν καλύτερο από το τίποτα. Έκτοτε δεν πρέπει να έχει εκδοθεί κάτι ανάλογο.

Το δόγμα ενός κράτους συνήθως παραμένει αμετάβλητο, ασχέτως κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων και σίγουρα ασχέτως κυβερνητικών αλλαγών και κομματικών διαθέσεων. Ένα στρατιωτικό δόγμα αποτελεί οδικό χάρτη εν ώρα κρίσεως αλλά και εν καιρώ ειρήνης. Για να καταλάβει κανείς, κρίσιμα ερωτήματα – όπως το πως θα εξελιχθεί ένα σώμα, τι επενδύσεις θα γίνουν, τι προτεραιότητες υπάρχουν, τι εξοπλισμούς χρειαζόμαστε – απαντώνται μέσω του δόγματος. Το δόγμα προσφέρει σταθερότητα και ασφάλεια.

Ο καλύτερος τρόπος να υποδειχθεί το δόγμα της χώρας είναι μέσω ετήσιας έκδοσης και δημοσίευσης της “έκθεσης δόγματος” (doctrine review). Μια γενική έκθεση από το ΓΕΕΘΑ και τρείς ειδικές από τα τρία όπλα (ΠΝ, ΠΑ, ΣΞ), που θα επεξηγούν τις ικανότητες και την αξιοποίηση των ρόλων κάθε όπλου. Κατά αυτόν τον τρόπο, το δόγμα καθιερώνεται τόσο στις συνειδήσεις των πολιτών, όσο και των εξωτερικών εχθρών.

Αδιαμφησβήτητα, η ύπαρξη δόγματος αποτελεί το πιο αποτελεσματικό μέσο αποτροπής. Ένα από τα βασικά συστατικά της “θεωρίας της αποτροπής” (deterrence requirements) είναι α) η γνωστοποίηση των ικανοτήτων σου, και β) η ξεκάθαρη περιγραφή των ορίων σου καθώς και της αντίδρασής σου σε περίπτωση παραβίασης αυτών. Όπως έχω γράψει και παλαιότερα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα είναι να παρεξηγηθεί η αντίδρασή της σε ενδεχόμενη απειλή. Ουσιαστικά, ένας αντίπαλος μπορεί να θεωρήσει ότι η χώρα δεν θα αντιδράσει (containment) ενώ η πραγματικότητα είναι διαφορετική και η Ελλάδα είναι αναγκασμένη να αντιδράσει (retaliation). Το αποτέλεσμα θα είναι μια κρίση ή ακόμη χειρότερα σύρραξη λόγω “κακής επικοινωνίας“ (bad signaling).

Πρόταση: Υιοθέτηση σταθερού δόγματος και έκδοση ετήσιων εκθέσεων που αποτυπώνουν τις ικανότητες του στρατεύματος και τον τρόπο εφαρμογής του δόγματος (με μετάφραση στα Αγγλικά).

Κόστος: Σχεδόν μηδενικό.

2. Ανάπτυξη εγχώριου προϊόντος

Η ανάπτυξη εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας αποτελεί ένα διαχρονικό ζήτημα – σχεδόν γραφικό. Η ανάγκη ανάπτυξης μιας Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας που θα παράγει καινοτόμα οπλικά συστήματα νοείται ως απολύτως αναγκαία. Είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα δεν θα αρχίσει ξαφνικά να παράγει πολεμικά αεροσκάφη. Αυτό όμως που σίγουρα μπορεί να παράγει είναι τα στρατηγικής φύσεως οπλικά συστήματα σαν το πρόγραμμα “ΑΡΤΕΜΙΣ”.

Αρχικά, η χώρα μας μπορεί και πρέπει να αρχίσει να παράγει stealth UAVs και drones. Επιστημονικό προσωπικό υπάρχει και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Η παραγωγή τέτοιων καινοτόμων στρατηγικών συστημάτων είναι δυνατή με ορίζοντα τριετίας.

Το δεύτερο στάδιο θα πρέπει να περιλαμβάνει έρευνα και ανάπτυξη (R&D) στον διαστημικό τομέα. Η εποχή των υπερηχητικών όπλων (HCMs) είναι προ των πυλών. Δεν νοείται ότι η Ελλάδα θα αρχίσει να παράγει τέτοια συστήματα άμεσα. Αλλά μπορεί και πρέπει να αρχίσει να κατανοεί τις συνέπειες ενός τέτοιου “υπερηχητικού” περιβάλλοντος. Για να γίνω πιο σαφής, προβλέπω μέσα στην επόμενη 10ετία εχθρικές χώρες να αρχίσουν να ερευνούν και να παράγουν υπερηχητικούς πυραύλους. Η ιστορία των F-35 θα επαναληφθεί. Θα τρέχουμε μετά τα τετελεσμένα να ερωτώμεθα πως θα αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο και γιατί δεν κινηθήκαμε τότε που έπρεπε.

Η έρευνα σε counter stealth (πολυ-στατικά ραντάρ RCS, κβαντικά ραντάρ κλπ), και η ανάπτυξη κάποιων παθητικών αντιμέτρων είναι στις δυνατότητες της χώρας και μπορεί να επιτευχθεί με ορίζοντα 10ετίας – ίσως και λιγότερο.

Κορυφαίο παράδειγμα; το Νορβηγικό μοντέλο. Μια χώρα που έχει τον μισό πληθυσμό της Ελλάδας και παρόμοιο ΑΕΠ στις αρχές του 2000. Η Νορβηγία αποτελεί μια από τις κορυφαίες χώρες παραγωγής πυραύλων Κρουζ (NSMs, AShMs κλπ). Μάλιστα, πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε η συνεργασία μεταξύ του Αμερικανικού Υπουργείου Άμυνας και της Νορβηγίας για την παραγωγή υπερηχητικών πυραύλων.

Αυτό καταρρίπτει το διαχρονικό αφήγημα ότι η Ελλάδα είναι μικρή χώρα, με μικρή οικονομία και περιορισμένες δυνατότητες. Πάγια πεποίθησή μου είναι ότι τις δυνατότητες μιας χώρας, άρα και το μέλλον της, τις θέτουν οι πολίτες της.

Πρόταση: Μια ιδέα θα μπορούσε να είναι η δημιουργία μιας ερευνητικής ομάδας στο Υπουργείο Άμυνας που θα αποτελείται από πολύ υψηλά καταρτισμένους νέους επιστήμονες στην επιστήμη της άμυνας και εξαιρετικούς νέους μηχανικούς (χορτάσαμε Καθηγητές). Η άμυνα το 2020 είναι 95% επιστήμη και 5% πολιτική. Ο διορισμός της ομάδας θα μπορούσε να γίνει μέσω μιας παρόμοιας διαδικασίας σαν αυτής για την Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, που αποτελεί μάλλον τον μόνο διαφανή και αξιοκρατικό τρόπο.

Κόστος: Χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Εθνικής Άμυνας / Λαχείου Άμυνας που είχα προτείνει προ διετίας μέσω τουwww.militaire.gr/neo-amyntiko-dogma-kai-tameio-ethnikis-amynas-mia-anatreptiki-protasi/ . Καμία επιβάρυνση του ετήσιου προϋπολογισμού.

Ωστόσο, μέχρι την υλοποίηση των ανωτέρω η Ελλάδα χρειάζεται άμεσα εξοπλισμούς (ειδικά F-35). Αυτή είναι όμως μια μεγάλη συζήτηση που θα ανοίξω σε τεχνικό και θεωρητικό επίπεδο με επιχειρήματα εν ευθέτω χρόνω..

Επικοινωνία: mochamentelsaer@gmail.com

militaire.gr