Πριν από λίγο καιρό ένα τμήμα της βρετανικής κυβέρνησης ζήτησε από τo RAND Europe, ένα κέντρο
μελετών στο Κέιμπριτζ της Αγγλίας, να διεξαγάγει μια έρευνα σχετικά με τις υποθαλάσσιες υποδομές ζωτικής σημασίας. Το κέντρο μελέτησε τους δημόσια διαθέσιμους χάρτες των καλωδίων του Διαδικτύου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Πήρε συνεντεύξεις από εμπειρογνώμονες. Οργάνωσε ομάδες εστίασης. Στα μισά της διαδικασίας η Ruth Harris, η επικεφαλής του έργου, συνειδητοποίησε ότι είχε ακούσια αποκαλύψει πολλές ευαίσθητες λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τη Ρωσία ή άλλους αντιπάλους. Όταν πληροφόρησε την ανώνυμη κυβερνητική υπηρεσία, έμειναν εμβρόντητοι. Η αντίδραση, όπως θυμάται η ίδια, ήταν η εξής: «Μα αυτό είναι μυστικό». Όταν έμαθαν ότι η ομάδα της κ. Harris προερχόταν απ’ όλη την Ευρώπη, απαίτησαν η έρευνα αναθεωρηθεί, όπως λέει η ίδια: «Πρέπει να γίνει UK eyes only».Οι δυτικές κυβερνήσεις ανησυχούν σιωπηλά για την ασφάλεια των υποθαλάσσιων καλωδίων, τα οποία εδώ και πολλά χρόνια μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας διαδικτυακής κίνησης. Ωστόσο, μόλις πρόσφατα το θέμα ήρθε στο επίκεντρο της προσοχής, λόγω μιας σειράς σκοτεινών περιστατικών από τη Βαλτική έως την Ερυθρά Θάλασσα και της ευρύτερης συνειδητοποίησης ότι οι υποδομές, κάθε είδους, αποτελούν στόχο ανατροπής και δολιοφθοράς.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη Ρώσοι κατάσκοποι και οι πληρεξούσιοί τους έχουν επιτεθεί σε στόχους που συνδέονται με την Ουκρανία, χακάροντας υπηρεσίες ύδρευσης, βάζοντας φωτιά σε αποθήκες και σχεδιάζοντας να πλήξουν αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις στη Γερμανία. Υπάρχει φόβος ότι οι υποβρύχιες επικοινωνίες θα μπορούσαν να παραλύσουν σε μια κρίση ή σε καιρό πολέμου ή να παγιδευτούν για μυστικά σε καιρό ειρήνης. Και καθώς η Αμερική και η Κίνα μάχονται για την επιρροή τους σε ολόκληρη την Ασία, τα υποθαλάσσια καλώδια έχουν γίνει κρίσιμο μέρος του ανταγωνισμού τους.
Σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων TeleGeography, περισσότερα από 600 ενεργά ή σχεδιαζόμενα υποβρύχια καλώδια διασχίζουν τους ωκεανούς του κόσμου, με συνολικό μήκος πάνω από 1,4 εκατ. χιλιόμετρα, αρκετά για να διανύσουν τη διαδρομή από τη Γη στη Σελήνη πάνω από τρεις φορές. Μεταφέρουν τη συντριπτική πλειονότητα της κίνησης στο Διαδίκτυο. Για παράδειγμα, η Ευρώπη συνδέεται με την Αμερική με περίπου 17 καλώδια, κυρίως μέσω της Βρετανίας και της Γαλλίας (βλ. χάρτη). Περισσότερα από 100 καλώδια καταστρέφονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο, πολύ συχνά από περιπλανώμενες μηχανότρατες και πλοία που σέρνουν τις άγκυρές τους.
Το πρόβλημα είναι ότι είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τα ατυχήματα από τις δολιοφθορές. Δείτε για παράδειγμα τη ζημιά που προκλήθηκε στον αγωγό φυσικού αερίου Balticonnector και σε ένα κοντινό καλώδιο επικοινωνίας στον Κόλπο της Φινλανδίας τον Οκτώβριο του 2023. Οι περιφερειακοί αξιωματούχοι υποψιάστηκαν την εμπλοκή του Newnew Polar Bear, ενός κινεζικής ιδιοκτησίας πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, το οποίο είχε προηγουμένως ανταλλάξει το πλήρωμά του στο Καλίνινγκραντ, έναν ρωσικό θύλακα, και αργότερα εμφανίστηκε στον Αρχάγγελο με την άγκυρά του να λείπει. Εννέα μήνες αργότερα, οι φινλανδικές Αρχές πιστεύουν ότι το περιστατικό ήταν πιθανότατα πραγματικό ατύχημα, αλλά δυτικοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να υποπτεύονται ρωσικό δάκτυλο.
Κάτω από την επιφάνεια
Κάτι τέτοιο είναι κατανοητό. Η Ρωσία έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε ναυτικές δυνατότητες για υποβρύχια δολιοφθορά, κυρίως μέσω της GUGI, μιας μυστικής μονάδας που λειτουργεί υποβρύχια και ναυτικά μη επανδρωμένα σκάφη σε βαθιά νερά. «Οι Ρώσοι είναι πιο δραστήριοι απ’ ό,τι εδώ και χρόνια σε αυτόν τον τομέα», προειδοποίησε πέρυσι ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του ΝΑΤΟ. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο από το Policy Exchange, ένα κέντρο μελετών στο Λονδίνο, υποστήριξε ότι από το 2021 έχουν σημειωθεί οκτώ «μη αποδιδόμενα αλλά ύποπτα» περιστατικά κοπής καλωδίων στην ευρωατλαντική περιοχή και περισσότερες από 70 δημόσια καταγεγραμμένες θεάσεις ρωσικών σκαφών που «συμπεριφέρονται ασυνήθιστα κοντά σε κρίσιμες θαλάσσιες υποδομές». Στην ετήσια έκθεσή της τον Φεβρουάριο, η νορβηγική υπηρεσία πληροφοριών ανέφερε ότι η Ρωσία χαρτογραφεί εδώ και χρόνια τις κρίσιμες υποδομές πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας. «Αυτή η χαρτογράφηση συνεχίζεται ακόμη, τόσο σε φυσικό όσο και σε ψηφιακό επίπεδο, και θα μπορούσε να καταστεί σημαντική σε μια κατάσταση σύγκρουσης».
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην Ευρώπη. Τον Φεβρουάριο τρία υποβρύχια καλώδια που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα υπέστησαν ζημιά, διακόπτοντας τη λειτουργία του Διαδικτύου στην ανατολική Αφρική για περισσότερο από τρεις μήνες. Η αιτία ήταν πιθανότατα μια πυραυλική επίθεση στο Rubymar, ένα πλοίο μεταφοράς λιπασμάτων, από τους Χούθι, μια ομάδα ανταρτών με έδρα την Υεμένη, που απειλεί τη ναυτιλία σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τη Χαμάς στη Γάζα. Όταν το Rubymar εγκαταλείφθηκε από το πλήρωμά του και αργότερα βυθίστηκε, η άγκυρά του πιστεύεται ότι σύρθηκε κατά μήκος του βυθού και έκοψε τα καλώδια. Τον Μάρτιο παρόμοια διακοπή σημειώθηκε σε ολόκληρη τη δυτική Αφρική, όταν ένα άλλο κρίσιμο σύστημα καλωδίων κόπηκε στα ανοικτά της Ακτής Ελεφαντοστού, πιθανώς λόγω σεισμικής δραστηριότητας στον πυθμένα.
Οι Αμερικανοί στρατηγοί ανησυχούν επίσης για μια πιθανή κινεζική απειλή στα καλώδια της Ασίας. Η Ταϊβάν, ειδικότερα, εξαρτάται σε συντριπτικό βαθμό από τα υποθαλάσσια καλώδια για τις διεθνείς επικοινωνίες και διαθέτει σχετικά μικρό αριθμό τερματικών σταθμών, όπου αυτά καταλήγουν στην ξηρά. Σε έναν πόλεμο, γράφει η Elsa Kania του Κέντρου για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια (CNAS), ενός κέντρου μελετών στην Ουάσιγκτον, ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός θα προσπαθούσε να επιβάλει έναν «αποκλεισμό πληροφοριών» στο νησί. Η διακοπή των καλωδίων «είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αποτελούσε συστατικό στοιχείο αυτής της εκστρατείας». Τον Φεβρουάριο του 2023 ένα κινεζικό φορτηγό πλοίο και ένα κινεζικό αλιευτικό σκάφος θεωρήθηκαν ύποπτα για την αποκοπή των δύο καλωδίων που εξυπηρετούσαν το Μάτσου, ένα απομακρυσμένο νησί της Ταϊβάν, με διαφορά έξι ημερών, διακόπτοντας τη συνδεσιμότητά του για περισσότερες από 50 ημέρες -αν και δεν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία ότι πρόκειται για δολιοφθορά.
Η κοπή καλωδίων μπορεί επίσης να εξυπηρετεί ευρύτερους πολεμικούς στόχους. «Ο καλύτερος τρόπος να καταστραφεί ο στόλος των αμερικανικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή να υπονομευθεί το σύστημα πληροφοριών Five Eyes, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παρακολούθηση μέσω του Διαδικτύου», γράφουν οι Richard Aldrich και Αθηνά Καρατζογιάννη, ένα ζευγάρι ιστορικών των μυστικών υπηρεσιών, «θα ήταν να επιτεθούν στα υποβρύχια καλώδια». Τα πολεμικά παιχνίδια που διεξήγαγε το CNAS το 2021 διαπίστωσαν ότι οι κινεζικές επιθέσεις στα καλώδια «συχνά είχαν αποτέλεσμα την απώλεια της επίγειας συνδεσιμότητας στο Διαδίκτυο στην Ταϊβάν, την Ιαπωνία, το Γκουάμ και τη Χαβάη και ανάγκασαν τα νησιά αυτά να βασίζονται σε χαμηλότερου εύρους ζώνης και πιο ευάλωτες δορυφορικές επικοινωνίες» (αντίθετα, τα ίδια πολεμικά παιχνίδια διαπίστωσαν ότι η Ρωσία, με περιορισμένες εξειδικευμένες μονάδες κοπής καλωδίων, «δεν μπορούσε να εξαλείψει γρήγορα τις πυκνές καλωδιακές επικοινωνίες μεταξύ της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης»).
Οι δυτικές κυβερνήσεις προσπαθούν να δημιουργήσουν καλύτερες άμυνες. Προτεραιότητά τους είναι να κατανοήσουν τι πραγματικά συμβαίνει κάτω από το νερό. Τα κράτη του ΝΑΤΟ έχουν ήδη αυξήσει τις αεροπορικές και ναυτικές περιπολίες κοντά σε κρίσιμες υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των καλωδιακών οδών. Τον Μάιο η συμμαχία συγκάλεσε για πρώτη φορά ένα νέο Δίκτυο Κρίσιμων Υποθαλάσσιων Υποδομών, με στόχο την ανταλλαγή περισσότερων πληροφοριών μεταξύ των κυβερνήσεων και των ιδιωτικών εταιρειών που τείνουν να λειτουργούν τα καλώδια. Ένα «σχέδιο ψηφιακού ωκεανού» τον Οκτώβριο προέβλεπε επίσης «ένα παγκόσμιας κλίμακας δίκτυο αισθητήρων, από τον πυθμένα της θάλασσας έως το Διάστημα», για τον εντοπισμό απειλών. Μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξετάζει ένα δίκτυο «υποβρύχιων σταθμών» στον πυθμένα της θάλασσας, οι οποίοι θα μπορούσαν να επιτρέπουν στα μη επανδρωμένα σκάφη να φορτίζουν τις μπαταρίες τους και να μεταδίδουν δεδομένα σχετικά με ό,τι έχουν δει.
Μόλις συμβεί η ζημιά, η επιδιόρθωσή της είναι δύσκολη. Ο κόσμος διαθέτει μόνο 60 περίπου επισκευαστικά πλοία, που σημαίνει ότι οι ζημιές μπορεί να χρειαστεί μήνες να επιδιορθωθούν. Πολλά από αυτά δεν έχουν σημαία ούτε της Αμερικής, ούτε ενός από τους συμμάχους της, σημειώνει ο Evan D’Alessandro του King’s College του Λονδίνου, που μελετά τα υποθαλάσσια καλώδια. Η πρόκληση θα επιδεινωνόταν σε καιρό πολέμου, όταν η Κίνα θα επικεντρωνόταν σε κοπή καλωδίων σε έντονα αμφισβητούμενες περιοχές κοντά στην ακτογραμμή της Ταϊβάν.
Κατά τον Α’ και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα πλοία επισκευής καλωδίων έπρεπε να συνοδεύονται από πολεμικά πλοία, παρατηρεί ο κ. D’Alessandro. Σε έναν πόλεμο στον Ειρηνικό, σημειώνει, η Αμερική και οι συμμαχικές ναυτικές δυνάμεις θα είχαν ελάχιστα εφεδρικά πλοία για το έργο αυτό. Για να μετριάσει εν μέρει αυτό το πρόβλημα, το Πεντάγωνο δημιούργησε το 2021 έναν Στόλο Ασφαλείας Καλωδίων, στον οποίο οι χειριστές πλοίων επισκευής καλωδίων με αμερικανική σημαία και πλήρωμα έπαιρναν ετήσιο επίδομα 5 εκατ. δολαρίων, με αντάλλαγμα να βρίσκονται σε 24ώρη επιφυλακή σε περίπτωση κρίσης και να είναι έτοιμοι να υπηρετήσουν σε καιρό πολέμου.
Ωστόσο, η ανησυχία δεν είναι μόνο οι δολιοφθορές, αλλά και η κατασκοπεία. Η Αμερική και οι σύμμαχοί της γνωρίζουν την απειλή καλύτερα από τον καθένα, επειδή επί δεκαετίες την ενσάρκωναν. Στη δεκαετία του 1970 η Αμερική διεξήγαγε τολμηρές επιχειρήσεις για την υποκλοπή σοβιετικών στρατιωτικών καλωδίων χρησιμοποιώντας ειδικά εξοπλισμένα υποβρύχια, που μπορούσαν να τοποθετούν και να ανασύρουν συσκευές στον βυθό της θάλασσας. Καθώς το Διαδίκτυο έγινε παγκόσμιο, οι ευκαιρίες για υποβρύχια κατασκοπεία αυξήθηκαν ραγδαία. Το 2012 η GCHQ, η υπηρεσία ανάλυσης σημάτων της Βρετανίας, είχε παγιδεψει περισσότερα από 200 καλώδια οπτικών ινών που μετέφεραν τηλεφωνική και διαδικτυακή κίνηση, πολλά από τα οποία έβγαιναν στην ξηρά στη δυτική ακτή της χώρας. Φέρεται επίσης να συνεργάστηκε με το Ομάν για την παρακολούθηση άλλων καλωδίων που διέρχονται από τον Περσικό Κόλπο. Το δίδαγμα -ότι η διαδρομή και η ιδιοκτησία των καλωδίων μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την εθνική ασφάλεια- έγινε κατανοητό απ’ όλους.
Πράγματι, ο φόβος της κινεζικής κατασκοπείας είναι ένας λόγος για τον οποίο η Αμερική έχει δείξει τόσο έντονο ενδιαφέρον για την ταχέως αναπτυσσόμενη καλωδιακή υποδομή της Ασίας. Μεταξύ 2010 και 2023 στην περιοχή τοποθετήθηκαν περίπου 140 νέα καλώδια, σε σύγκριση με μόλις 77 στη Δυτική Ευρώπη. Η Κίνα έχει γίνει σημαντικός παίκτης στην εκστρατεία καλωδίων μέσω της ΗΜΝ Technologies, μιας εταιρείας που ήταν προηγουμένως γνωστή ως Huawei Marine Networks. Η εταιρεία μπορεί να υπερηφανεύεται ότι έχει τοποθετήσει περισσότερα από 94.000 χιλιόμετρα καλωδίων σε 134 έργα.
Το 2020 η Αμερική, θορυβημένη από αυτήν την τάση, εμπόδισε τη συμμετοχή της ΗΜΝ σε ένα προτεινόμενο καλώδιο 600 εκατομμυρίων δολαρίων από τη Σιγκαπούρη στη Γαλλία, μέσω της Ινδίας και της Ερυθράς Θάλασσας, γνωστό ως SeaMeWe-6, προσφέροντας επιχορηγήσεις σε ανταγωνιστικές εταιρείες και απειλώντας με κυρώσεις την ΗΜΝ, που θα εμπόδιζαν τις αμερικανικές επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν το καλώδιο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters, αυτή ήταν μία από τις τουλάχιστον έξι συμφωνίες καλωδίων στην Ασία που διακόπηκαν από την Αμερική μεταξύ 2019 και 2023.
Προβλήματα στον παράδεισο
Οι περιφερειακοί σύμμαχοι της Αμερικής επιθυμούν ομοίως να περιορίσουν την κινεζική επιρροή. Το 2017 μια κινεζική προσπάθεια να συνδεθούν η Αυστραλία και οι Νήσοι Σολομώντα στον Νότιο Ειρηνικό αντιμετωπίστηκε από την κυβέρνηση της Αυστραλίας, η οποία καθιέρωσε ένα εναλλακτικό έργο με τη συμμετοχή της φινλανδικής Nokia. Η Αυστραλία χρηματοδοτεί τώρα δύο άλλα καλώδια προς το Παλάου και την Ανατολική Μικρονησία, όπου η Κίνα, η Αμερική και η Αυστραλία συγκρούονται μεταξύ τους για επιρροή τα τελευταία χρόνια. Οι προσπάθειες αυτές έχουν επιβραδύνει δραματικά τις φιλοδοξίες της Κίνας για καλώδια. Η ΗΜΝ εξακολουθεί να είναι μια μικρή εταιρεία σε σύγκριση με την αμερικανική SubCom, την ιαπωνική NEC Corporation και τη γαλλική Alcatel Submarine Networks, την τριάδα των εταιρειών που κυριαρχούν στην παγκόσμια αγορά τοποθέτησης καλωδίων.
Ακόμα και με καλύτερη υποθαλάσσια επιτήρηση και μεγαλύτερο αριθμό διαδρομών, η απειλή είναι απίθανο να μειωθεί. Η κοπή καλωδίων σε βαθιά θάλασσα απαιτούσε κάποτε μεγάλες ναυτικές επενδύσεις. Τα όλο και πιο ικανά ναυτικά μη επανδρωμένα σκάφη αλλάζουν το σκηνικό. «Η ικανότητα να επιχειρούν σε ακραία βάθη μπορεί να μην είναι πλέον αποκλειστικό προνόμιο των μεγάλων δυνάμεων», λέει ο Sidharth Kaushal του RUSI, ενός άλλου κέντρου μελετών. Η πρόκληση για τις μικρότερες δυνάμεις, λέει, θα είναι συχνά ο ακριβής εντοπισμός της διαδρομής των καλωδίων. Αυτό μπορεί να απαιτήσει χρόνια παρακολούθησης σε καιρό ειρήνης. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, που πολλές δυτικές κυβερνήσεις προτιμούν να κρατούν τέτοιες λεπτομέρειες αυστηρά κρυφές.
© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved. Άρθρο από τον Economist, το οποίο μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε με επίσημη άδεια από την www.powergame.gr. Το πρωτότυπο άρθρο, στα αγγλικά, βρίσκεται στο www.economist.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου