Η πανδημία του κορωνοϊού έχει προκαλέσει ή έχει ενισχύσει προβλήματα ψυχικής υγείας, τα οποία ενδεχομένως να παραμείνουν μακροπρόθεσμα, όπως μας αναφέρει ο ψυχολόγος Χάρης Βασιλειάδης, ο οποίος σημειώνει πως ο αριθμός επισκεπτών προς τους ειδικούς έχει αυξηθεί κατά πολύ. Όμως, ποια θετικά έχει αφήσει η πανδημία, πώς πρέπει να διαχειριστούμε την μετάβαση στην κανονικότητα και πώς πρέπει να θέτουμε στόχους, ενόψει και της νέας χρονιάς; Επειδή η ψυχική υγεία πρέπει να είναι η προτεραιότητά μας, τονίζει ο κ. Βασιλειάδης.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος της πανδημίας με τον ερχομό του εμβολίου. Αναμφίβολα η «κλεισούρα» μάς άφησε κάποιες ψυχολογικές ουλές. Μπορείτε να μας απαριθμήσετε τις πιο σημαντικές;
-Ενώ πολλοί από εμάς έχουμε γίνει πιο ανήσυχοι, η πανδημία έχει προκαλέσει ή έχει ενισχύσει πολύ πιο σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας. Οι πιο σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η ιδεoψυγκαναγκαστική διαταραχή, τα συμπτώματα μετατραυματικού στρες, η αϋπνία, η κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ.
Για παράδειγμα η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προκύπτει από την αλληλεπίδραση μεταξύ γονιδίων και περιβαλλοντικών παραγόντων. Άτομα με γενετική προδιάθεση για κάποιες μορφές ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (π.χ. εμμονές μόλυνσης και καταναγκασμοί καθαρισμού), το άγχος του Covid-19 είναι πιθανό να έχει προκαλέσει ή να επιδεινώσει ένα υφιστάμενο πρόβλημα.
Οι ψυχολόγοι και άλλοι ειδικοί ψυχικής υγείας ανησυχούμε ότι οι ψυχολογικές επιπτώσεις ενδέχεται να παραμείνουν μακροπρόθεσμα. Ένας από τους λόγους για τον πιθανό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο του Covid-19 είναι οι υπάρχουσες γνώσεις από προηγούμενες πανδημίες. Εδώ μπορούμε να μιλήσουμε για πανδημία ψυχικών διαταραχών.
-Έχετε παρατηρήσει αύξηση των επισκέψεων σε ψυχολόγους ή άλλους ειδικούς όλο αυτό το διάστημα που διαρκεί η πανδημία;
-Αυτό είναι δεδομένο. Τα περιστατικά μας έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Αυτό που συμβαίνει θα το χαρακτήριζα ένα τσουνάμι προβλημάτων ψυχικής υγείας λόγω όλων των περιορισμών που αναπόφευκτα είναι σημαντικοί για τον περιορισμό και εξάπλωση του ιού.
Έχουμε παρατηρήσει δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική υγεία σε προηγουμένως υγιή άτομα και ειδικά σε άτομα με προϋπάρχουσες διαταραχές ψυχικής υγείας. Πολλοί από τους ανθρώπους που συναντούμε στο γραφείο μας έχουν αναπτύξει ψυχικές διαταραχές ως άμεσο αποτέλεσμα της πανδημίας π.χ. κοινωνική απομόνωση, αυξημένο άγχος, κατάθλιψη κ.λπ. Επίσης προσωπικά παρακολουθώ περιστατικά που αφορούν την βία στην οικογένεια (συναισθηματική κακοποίηση, φυσική βία και σεξουαλική κακοποίηση). Αυτά τα περιστατικά έχουν τριπλασιαστεί.
Σε περίπτωση που κάποιος εμφανίζει έντονα συμπτώματα θλίψης, άγχους, φόβου, συμπτώματα μετατραυματικού στρες, αϋπνία , κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ πρέπει άμεσα να επισκεφθεί ειδικό ψυχικό υγείας (ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή, ψυχίατρο) το συντομότερο γιατί δυστυχώς τα συμπτώματα χειροτερεύουν αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Η ψυχική υγεία θα πρέπει να είναι προτεραιότητα.
-Θα μας έχει αφήσει και θετικά η πανδημία; Για παράδειγμα, για μένα ήταν μια ευκαιρία να έρθω ακόμη πιο κοντά με τα παιδιά μου, να δεθούμε περισσότερο.
-Όντως πολλοί εκμεταλλεύτηκαν τον περιορισμό για να περάσουν ποιοτικό χρόνο με την οικογένεια αλλά και συντρόφους. Επίσης έχουμε εκτιμήσει περισσότερο τους συνανθρώπους μας που εργάζονται στον τομέα της υγείας. Είναι στην πρώτη γραμμή και μέρα με την μέρα διατρέχουν τον κίνδυνο να μολυνθούν για να είμαστε καλά όλοι εμείς. Ένα άλλο θετικό είναι η τηλεργασία η οποία παρέχει αυτονομία στον εργαζόμενο, ο οποίος μπορεί, σε πολλές περιπτώσεις, να οργανώνει το πρόγραμμα του ανάλογα με την ευκολία του και να συνδυάζει καλύτερα την επαγγελματική και την οικογενειακή ζωή, επιδιώκοντας να επιτύχει καλύτερη απόδοση. Πολλοί είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να κάνουν πράγματα που πάντα ήθελαν, αλλά λόγω έλλειψης χρόνου, τα άφηναν στην άκρη, όπως το να παρακολουθήσουν ένα μάθημα στο διαδίκτυο, να ασκηθούν, να διαβάσουν κ.λπ.
-Ενόψει της σταδιακής χαλάρωσης των μέτρων τους επόμενους μήνες, τι θα συμβουλεύατε τον κόσμο σε σχέση με τη μετάβαση από τη μία κατάσταση στην άλλη;
-Η λέξη κλειδί είναι η αυτοφροντίδα. Δηλαδή συνειδητά να φροντίζουμε την φυσική, ψυχική και συναισθηματική μας υγεία. Παράλληλα να νοιαζόμαστε και να φροντίζουμε και αυτούς που μας χρειάζονται.
Όσον αφορά στη φυσική αυτοφροντίδα, μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις για να αξιολογήσετε αν μπορεί να υπάρχουν ορισμένοι τομείς που πρέπει να βελτιώσετε: Κοιμάσαι ικανοποιητικά; Κάνεις υγιεινή διατροφή; Πίνεις αρκετό νερό; Κάνεις φυσική άσκηση; Περπάτημα; Ενδιαφέρεσαι για την υγεία σου; Για παράδειγμα παίρνεις τη φαρμακευτική σου αγωγή, επισκέπτεσαι τον προσωπικό σου γιατρό όταν χρειαστεί;
Σχετικά με την ψυχική αυτοφροντίδα έχεις ικανοποιητικό χρόνο για δραστηριότητες που σε ενεργοποιούν ψυχικά; Παίρνεις προληπτικά μέτρα που σε βοηθούν να παραμείνεις ψυχικά υγιής; Για παράδειγμα, έχεις μια αξιόπιστη πηγή και έχεις αποφασίσει πόσο χρόνο θέλεις για να ενημερώνεσαι για την πανδημία και την εξέλιξή της; Ποιος είναι ο τρόπος που μιλάς στον εαυτό σου για την πανδημία; Αν λες πράγματα που είναι αρνητικά και απαισιόδοξα, πιθανόν να αναζητάς πράγματα που είναι αρνητικά στο περιβάλλον σου. Έχεις τουλάχιστον μία δραστηριότητα κάθε μέρα που σου δίνει ευχαρίστηση και κάποια άλλη που σου δίνει την αίσθηση του σκοπού;
Τελικά, με την συναισθηματική αυτοφροντίδα: Έχεις υγιείς τρόπους να επεξεργαστείς τα συναισθήματά σου, όπως θετική επικοινωνία και έκφραση των θετικών και αρνητικών συναισθημάτων; Κάνεις δραστηριότητες που σε γεμίζουν; Βλέπεις αρκετά τους φίλους σου; Τι κάνεις για να καλλιεργήσεις και να βελτιώσεις τις σχέσεις σου με φίλους και την οικογένειά σου;
-Αλλάζει ο χρόνος, αποχαιρετούμε το… καταραμένο το 2020. Ευκαιρία για νέα resolutions, νέα ξεκινήματα. Ή μήπως είναι όλα ένα πυροτέχνημα, όπως την δίαιτα της Δευτέρας;
-Έρευνες δείχνουν ότι περίπου οι μισοί από τους ενήλικες βάζουν στόχους για το νέο έτος. Ωστόσο, λιγότερο από το 10% καταφέρνει να τους τηρήσει για περισσότερο από μερικούς μήνες. Ο κύριος λόγος είναι ότι οι περισσότεροι θέτουν πάρα πολλούς στόχους ή στόχους που δεν είναι ρεαλιστικά εφικτοί. Υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος/κάποια για να μην είναι οι στόχοι – όπως ανέφερες - σαν ένα πυροτέχνημα ή όπως την δίαιτα της Δευτέρας:
Να είστε ρεαλιστικοί: Σκεφτείτε πριν βάλετε στόχους τι μπορείτε να κάνετε και τι όχι.
Για παράδειγμα αν θέλετε να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ επειδή πίνετε αλκοόλ κάθε μέρα, μην το κόψετε αμέσως. Προσπαθήστε να πίνετε κάθε δεύτερη μέρα ή να πιείτε ένα ποτό μία φορά κάθε τρεις ημέρες. Επίσης, το να σπάσετε τον μακροπρόθεσμο στόχο σε πιο μικρούς διαχειρίσιμους βραχυπρόθεσμους στόχους μπορεί να είναι επωφελής και πιο ικανοποιητική. Η ίδια αρχή μπορεί να εφαρμοστεί στην άσκηση ή στην υγιεινή διατροφή.
Κάνετε ένα πράγμα κάθε φορά: Η συνταγή προς την αποτυχία είναι να έχετε πολλούς στόχους μαζί. Κάνετε μόνο ένα πράγμα κάθε φορά. Σταματήστε να πίνετε. Κόψετε το κάπνισμα. Εγγραφείτε στο γυμναστήριο. Τρώτε πιο υγιεινά. Αλλά μην τα κάνετε όλα ταυτόχρονα. Μόλις υλοποιήσετε ένα από τους στόχους σας προχωρήστε στον επόμενο.
Μοιραστείτε τους στόχους σας: Ενημερώστε την οικογένειά σας και τους φίλους σας τι έχετε αποφασίσει για το νέο έτος που θέλετε πραγματικά να πετύχετε. Αν θέλετε πραγματικά να μειώσετε το κάπνισμα ή το ποτό, οι πραγματικοί φίλοι δεν θα σας βάλουν στον πειρασμό και μπορούν να σας βοηθήσουν παρακολουθώντας την πρόοδό σας. Δεν είναι ντροπή να ζητάμε βοήθεια και υποστήριξη από τους γύρω μας.
-Τέλος, ποιο το γενικότερο μήνυμά σας προς τον κόσμο;
Στην ζωή υπάρχουν δυσκολίες και προκλήσεις. Θα πέσουμε κάτω μια φορά, δέκα φορές, εκατό φορές. Αυτό που έχει σημασία είναι να σηκωθούμε πάνω και να συνεχίσουμε. Πάντα τα καταφέρνουμε αργά ή γρήγορα. Καλές γιορτές σε όλους και πάνω από όλα με καλή ψυχική υγεία.
Χάρης Βασιλειάδης, κλινικός ψυχολόγος, ψυχοθεραπευτής (harisvpsy@gmail.com)
Οι ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, η στροφή στα κοινωνικά δίκτυα και το αξέχαστο 2020.
Από εκεί και πέρα, όσα έλαβαν χώρα τη χρονιά που μας φεύγει, ίσως ξεχαστούν με το πέρασμα του χρόνου, ωστόσο η πανδημία που στιγμάτισε με ιδιαίτερα έντονο τρόπο το 2020, σίγουρα δεν θα ξεχαστεί εύκολα.
Διαφορετικές γιορτές, Πάσχα στο σπίτι, Χριστούγεννα μακριά από την εκκλησία, περιορισμός στο σπίτι, μειωμένοι έξοδοι και αναγκαστική αλλαγή στην καθημερινότητα, είναι ίσως λίγα από αυτά που μπορούν να χαρακτηρίσουν όσα αφήνει πίσω του το 2020.
Με αφορμή τη χρονιά που φεύγει, η κοινωνιολόγος, Ραφαέλλα Πενταρά, εξηγεί στον REPORTER, το πώς και σε πιο βαθμό επηρεάστηκε η κοινωνία το 2020, σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Όπως αναφέρει, «το 2020 ήταν μία χρονιά που θα θυμόμαστε αν όχι για πάντα, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί πως τα περυσινά Χριστούγεννα του 2019, θα ήταν τόσο διαφορετικά, σε σύγκριση με τα φετινά; Σε ποιο σενάριο επιστημονικής φαντασίας, θα έλεγε κανείς πως θα εισέβαλε η πανδημία με την ανατροπή και το αναποδογύρισμα του κόσμου, αλλά και της καθημερινότητας των ατόμων εν γένει», προσθέτοντας έτσι πως οι ψυχοκοινωνικές και συνάμα οικονομικές επιπτώσεις είναι τεράστιες, «τόσο για το ίδιο το άτομο σε ένα μικρό επίπεδο ανάλυσης, όσο και για τις ίδιες τις οικογένειες, σε ένα μέσο επίπεδο αλλά και για την ίδια την κοινωνία, η οποία δοκιμάζεται μαζί με τα όρια επίσης των δημοκρατικών θεσμών».
Σε σχέση με τα γεγονότα και τις καταστάσεις που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, η κοινωνιολόγος είπε ότι το πιο σημαντικό γεγονός, ήταν η πολυεπίπεδη βιογραφική αφηγηματική ρήξη που επήλθε στη ζωή όλων μας, έπειτα από το «ξέγνοιασμα», που προλάβαμε να ζήσουμε τους πρώτους δύο μήνες του 2020.
«Βρισκόμαστε σε μία υπαρξιακή θα έλεγα σύγκριση του παρελθόντος και το παρόντος με την σύγκρουση διαφόρων συναισθημάτων που προκαλούν μία ψυχική τρικυμία στο υποκείμενο και αμφισβήτηση, ακόμη και του ίδιου του εαυτού του. Θεωρώ πως εν καιρώ πανδημίας, οι άνθρωποι έχουν ένα κοινό βίωμα, ο καθένας στο δικό του βαθμό που βιώνει τον κίνδυνο στην υγεία και την ασθένεια, καθώς επίσης και στις επιπτώσεις που προκαλεί. Σήμερα μιλάμε για το πώς ήταν η ζωή μας πριν την ύπαρξη του ιού, τι κάναμε, πως περνούσαμε, το ότι προσπαθούμε να κάνουμε όνειρα και μέσα από τις στάχτες μας να αναγεννηθούμε. Δηλαδή, τα όνειρα αυτά που κανείς πλάθει όταν δεν κοιμάται. Θεωρώ πως είναι υποκειμενικά και εξαρτώνται από τα βιώματα και τις συνθήκες του καθενός, καθώς επίσης και τους υποστηρικτικούς ή επιβαρυντικούς παράγοντες που ενυπάρχουν του πλαισίου του.
Συγκεκριμένα, κάποιος μπορεί να ονειρεύεται να είναι με την οικογένεια του τις γιορτές, την αγκαλιά, το χάδι και την ανθρώπινη επαφή, Κάποιος άλλος μπορεί να ονειρεύεται να βρεθεί ένα φάρμακο ενάντια στον ιό, κάποιος να μπορεί να κάνει ένα μεγάλο τραπέζι μαζί με όσους αγαπά, κάτι το οποίο δεν του το επιτρέπουν οι συνθήκες. Επίσης, κάποιος άλλος, να μπορεί να πάει στην εκκλησία την ημέρα των Χριστουγέννων, κάποιος να θέλει να βγει από το νοσοκομείο, όπου κάνει τις χημειοθεραπείες του, για να περάσει ακόμα μία γιορτή κοντά στα αγαπημένα του πρόσωπα, ακόμη κάποιος μπορεί να ονειρεύεται να αγοράσει ένα αυτοκίνητο πολυτελείας και κάποιος άλλος, να ονειρεύεται να μπορεί να βρει τροφή για να ταΐσει τα παιδιά του.
Όπως εξηγεί η κ. Πενταρά, «να μπορεί να συνεχίσει η ροή και η δυναμική της καθημερινότητας του καθενός. Κάποιος πιστεύει ότι τα όνειρα όλα είναι σεβαστά! Τα όνειρα είναι η τροφή της ψυχής, όπως λέει και ο Walt Whitman, ''Μην σταματάς ποτέ να ονειρεύεσαι, γιατί μέσα στα όνειρα του είναι ο άνθρωπος… ελεύθερος''».
Όσον αφορά, το τι είναι αυτό που μπορεί να κρατήσει ο κάθε άνθρωπος, από μία περίεργη αλλά και ιδιαίτερη χρονιά, η κοινωνιολόγος ανέφερε πως η πανδημία προκάλεσε αναστοχασμό, επί της ζωής του ατόμου και της ανθρώπινης ύπαρξης», υποδεικνύοντας ότι αυτό «είναι ένα μάθημα της δυναμικής της κοινωνίας και του ότι ο άνθρωπος δεν είναι ένας παντοδύναμος φωτεινός παντογνώστης. Είμαστε περαστικοί και τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτονόητο. Πρέπει να ζούμε τη κάθε στιγμή και να μην περιμένουμε την τέλεια και κατάλληλη στιγμή. Να την παίρνουμε στα χέρια μας και να την κάνουμε τέλεια και κατάλληλη, με αλτρουισμό. Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό όν, δεν μπορεί να συνυπάρξει μόνο του. Έχει ανάγκη να αγαπά και να αγαπιέται, να αλληλεπιδρά και να κοινωνικοποιείται, να μοιράζεται, να νιώθει αλλά και να βιώνει έντονα. Αυτό που κρατάω εγώ προσωπικά, από αυτή τη διαπαιδαγωγική θεωρώ χρονιά, είναι ένα γνωμικό κάποιου φιλοσόφου που λέει, ‘’Και να μην ξεχνάς πως τα ηλιοβασιλέματα δεν θα ήταν τόσο όμορφα χωρίς τη συννεφιά’’.
Είναι γεγονός, πως μέσα από τον εγκλεισμό αλλά και την κοινωνική απομόνωση, αρκετός κόσμος, κατέφυγε στην εκτενή χρήση των κοινωνικών δικτύων. Όπως αναφέρει η κ. Πενταρά, «κατά την διάρκεια που διανύουμε, καθώς επίσης και με τον εγκλεισμό, ο κόσμος έκανε στροφή στην χρήση των κοινωνικών δικτύων. Όπως έχω είδη προαναφέρει, θεωρώ πως ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ον, και εκ φύσεως έχει την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή, επικοινωνία ή προβολή του εαυτού του και αναγνώριση ή κατασκευή της πληροφορίας. Σαφέστατα τα κοινωνικά δίκτυα, από τη μία οπτική υπήρξαν ως ένα παράθυρο στο κόσμο με την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα, όπου ικανοποιήθηκε σε ένα βαθμό αυτή η ανάγκη κοινωνικοποίησης. Ακολούθως, υπήρξαν και ως ένα μέσο πληροφόρησης, ως μία δίοδος ασφάλειας και απόδρασης, από περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Συγκεκριμένα, με τις ενημερωτικές καμπάνιες που συνέτρεχαν κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού και τους ποικίλους τρόπους αναζήτησης βοήθειας, σε αρμόδιες αρχές και ΜΚΟ».
Παράλληλα όπως υπέδειξε η κοινωνιολόγος, μέσα από μια άλλη κριτική κοινωνιολογική ανάλυση, η στροφή του κόσμου στα κοινωνικά δίκτυα, δεν σημαίνει πως είναι απόλυτα θετικό, αφού όπως είπε υπήρξαν και αρκετά αρνητικά αντίκτυπα. «Αυτή η σχετικά εύκολη πρόσβαση στο διαδίκτυο και στην πληροφορία, στην γνώση ή στην κατασκευή της γνώσης, θα πρέπει να εδράζεται σε μία κριτική και σκεπτικιστική ανάλυση και επεξεργασία και όχι στον ακόρεστο καταναλωτισμό πληροφοριών. Ποιος λέει, τι λέει και ποια πηγή το γράφει. Θα πρέπει να γίνεται αμφισβήτηση και διαμόρφωση προσωπικής άποψης, με επιχειρήματα ρεαλισμού και παραδείγματα και όχι αναμετάδοση πληροφοριών και κινδυνολογιών που μας καθιστούν υποχείριο και έρμαιο προπαγάνδας».
Ερωτηθείσα, για το γεγονός, πως με τον εγκλεισμό, υπήρξε και η μερίδα του κόσμου, η οποία κατά κάποιο τρόπο επέστρεψε πίσω στον θεσμό της οικογένειας, η κ. Πενταρά είπε πως, η απάντηση σε αυτή την ερώτηση, ποικίλει και εξαρτάται από ποια οπτική προσεγγίζεται ο θεσμός της οικογένειας, προσθέτοντας με ποια έννοια ορίζουμε αυτό το θεσμό.
Όπως εξηγεί η κοινωνιολόγος, «συνεπώς κάποιοι στράφηκαν στο θεσμό της οικογένειας ως μία όαση και κάποιοι ως μία απειλή, με την ύπαρξη του φόβου αν αναλογιστεί κανείς τα αυξημένα περιστατικά αναφορών για βία κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, όπου τα θύματα βρίσκονταν στον ίδιο χώρο μαζί με του θύτες, χωρίς να αλληλεπιδρούν με άλλα άτομα, χωρίς να ξεφεύγουν από αυτή τη καθημερινότητα. Έτσι θεωρώ πως είναι σχετικό, δεν υπάρχει μία γενική αρχή ή θεωρία», σημειώνοντας ότι «έχουμε να κάνουμε με διαφορετικούς ανθρώπους, η δυναμική της κάθε κοινωνίας διαφέρει ανάλογα με το κοινωνικό οικονομικό και πολιτισμικό πλαίσιο, στο οποίο εδράζεται και αναμφίβολα εξαρτάται από τους υποστηρικτικούς παράγοντες ή αντίθετα τους επιβαρυντικούς παράγοντες που θέτει το κάθε οικογενειακό πλαίσιο στα μέλη του».
Αναμφισβήτητα, το 2020 ο κόσμος κλήθηκε να διαχειριστεί μια κατάσταση, την οποία δεν έχει βιώσει ξανά, ενώ ταυτόχρονα προσαρμόστηκε σε νέα δεδομένα με τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Αφτο που κανανε τα ΜΜΕ με το να βομβαρδιζουν απο το πρωι μεχρι το βραδυ τον κοσμο για τον covid εινε εγκλημα για τα μικρα πεδια για τα βλασταρια 4-6 χρονων πειρανε φοβια ΜΕΓΑΛΗ ροτανε συνεχεια αν πειραζει που ακουμπισανε το δενδρο ,τιν πετρα ,το ξυλο πειραζει που ακουμπισα το παιδακη φοβουντε μην κολλησουνε εινε τραγικο!
ΑπάντησηΔιαγραφή