Ως συνήθως, ένα
θερμό επεισόδιο, προκύπτει μετά από μια αιφνιδιαστική και μονομερή
κίνηση ενός κράτους που προκαλεί την έντονη αντίδραση ενός δεύτερου που
θίγονται τα συμφέροντά του. Σχεδόν πάντα, συμβαίνει τις πρώτες ώρες της
κρίσης και ακολουθούν μια σειρά από παρεμβάσεις που φέρνουν την
αποκλιμάκωση. 
Σε ουκ ολίγες περιπτώσεις τις τελευταίες δεκαετίες, αυτό συνέβαινε στις τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες πέρασαν από πολλές φάσεις και διακυμάνσεις. Αυτή τη φορά, ωστόσο, τα πράγματα φαίνεται να είναι διαφορετικά, αφού το σκηνικό στη θαλάσσια περιοχή νότια του Καστελορίζου και δυτικά της Πάφου, μοιάζει να είναι στημένο στη βάση νέων κανόνων και διαφορετικών επιδιώξεων.
Κι αυτό διότι, αφενός η Τουρκία και ο Ταγίπ Ερντογάν, ικανοποιούν πλήρως το εσωτερικό τους ακροατήριο, στέλνοντας το μήνυμα ότι διεκδικεί και καταφέρνει στο τέλος να πάρει αυτό που θέλει κι από την άλλη, η Ελλάδα, επικεντρώνεται στην ουσία, υποδεικνύοντας πως το Oruc Reis βρίσκεται στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή, αλλά δεν έχει προχωρήσει σε έρευνες.
Τα πράγματα το πρωί της Δευτέρας έμοιαζαν αρκετά κρίσιμα. Μάλιστα κάποιοι έκαναν λόγο για τη μεγαλύτερη κρίση μετά το 1974. Το Oruc Reis, πράγματι με τη συνοδεία πολεμικών πλοίων κατευθύνθηκε νότια από το λιμάνι της Αττάλειας και έφτασε στη θαλάσσια περιοχή που δεσμεύθηκε με Navtex, για να διεξάγει σεισμικές έρευνες. Μάλιστα, τουρκικά μέσα σημείωναν αργά το βράδυ της Δευτέρας πως πέραν των επτά πολεμικών πλοίων που το συνοδεύουν, στον κόλπο της Αττάλειας βρίσκονται άλλα δεκαοκτώ.
Η αντίδραση της Ελλάδας ήταν άμεση. Ο ελληνικός στόλος βγήκε στο νότιο Αιγαίο και προσέγγισε το σημείο που βρισκόταν το Oruc Reis, το οποίο παρεμπιπτόντως, πόντισε καλώδια. Αυτό που τόνιζαν από νωρίς το απόγευμα πηγές από το ελληνικό Υπουργείο Άμυνας, είναι πως και να πόντισε καλώδια το Oruc Reis, αυτό δεν σημαίνει πως κάνει έρευνες, αφού ο ήχος από τα πολεμικά πλοία που βρίσκονται στην περιοχή, το εμποδίζει.
Επικοινωνιακά αμφότερες οι πλευρές προσπαθούν να εκμεταλλευθούν το σκηνικό, έτσι όπως στήθηκε. Η Τουρκία απέδειξε σε όλους και έστειλε μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση πως δεν πρόκειται να κάνει πίσω και αυτή τη φορά, ενώ η Ελλάδα, σημειώνει πως το Oruc Reis περιορίζεται στον εμπλουτισμό της τουρκικής προπαγάνδας που αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά του τρόπου διακυβέρνησης από τον Ταγίπ Ερντογάν. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Το πιο σημαντικό, είναι πως μόνο και μόνο με την παρουσία του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας η Άγκυρα δημιουργεί νέα τετελεσμένα, όμοια με αυτά που δημιουργεί στην Κύπρο από το 2013.
Η αλήθεια ωστόσο είναι κάπου στη μέση, ειδικά από τη στιγμή που μόλις τον περασμένο μήνα, ανώτατες στρατιωτικές πηγές, αλλά και η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, επαναλάμβαναν την αποφασιστικότητα τους, να μην επιτρέψουν την είσοδο του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η εκτίμηση πως το Oruc Reis πρωταγωνιστεί σε ακόμη μια φιέστα του Ταγίπ Ερντογάν, είναι απολύτως σωστή, δεν είναι όμως το πιο ουσιαστικό κομμάτι των εξελίξεων των τελευταίων ωρών.
Η είσοδος του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αποτελεί και ένα τεστ αντιδράσεων της διεθνούς κοινότητας απέναντι στην Τουρκία. Για ακόμη μια φορά, ο διεθνής παράγοντας με νερόβραστες και πιστές στην πολιτική των ίσων αποστάσεων ανακοινώσεις, δεν τόλμησε να καταδικάσει το πασιφανές και να ζητήσει από την Άγκυρα τον άμεσο τερματισμό των παράνομων ενεργειών της εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Αν και μέχρι σήμερα το πρωί δεν υπήρξαν διαρροές ως προς το είδος και το ύφος του διπλωματικού παρασκηνίου που βρίσκεται σε εξέλιξη, θεωρείται δεδομένο πως εντός Ε.Ε. το Βερολίνο παραμένει ο παίχτης κλειδί στον καθορισμό των εξελίξεων, όχι μόνο λόγω της προεδρίας της Ε.Ε. αλλά και στο πλαίσιο του αναβαθμισμένου ρόλου που επιζητεί το τελευταίο διάστημα σε γεωπολιτικά ζητήματα.
Πάντως, πληροφορίες, ήθελαν την Άγκελα Μέρκελ να είναι ενοχλημένη από την ενέργεια της Ελλάδας να υπογράψει την τμηματική συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο σε αυτή τη χρονική συγκυρία και χωρίς προηγουμένως να λάβει προσωπικής ενημέρωσης. Ίσως, εδώ να βρίσκεται και η απάντηση στο ερώτημα γιατί δεν υπήρξε μέχρι στιγμής τηλεφωνική επικοινωνία της Γερμανίδας Καγκελάριου με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Παράλληλα, ιδιαίτερη μνεία θα μπορούσε να γίνει στην δημόσια δήλωση του εκπροσώπου του State Department για τις εξελίξεις, όπου χρησιμοποιείται ελαφρώς πιο σκληρή γλώσσα από αυτήν που διαχρονικά χρησιμοποιεί η αμερικανική διπλωματία.
Μάλιστα, εκτιμάται πως αυτό δεν αποκλείεται να σημαίνει πως οι ΗΠΑ, πρόκειται να αναλάβουν και σχετική πρωτοβουλία, ώστε να υπάρξει αποκλιμάκωση στην περιοχή.
Ανάλυση: Τι να αναμένουμε από το Oruc Reis.
Παιχνίδι για γερά νεύρα στήνει το τουρκικό ερευνητικό Oruc Reis το
οποίο παραμένει σε πλεύση σε περιοχή εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας
αλλά εκτός της περιοχής μεταξύ του 26ου και 28ου μεσημβρινού (νοτίως της Ρόδου) όπως αυτή οριοθετήθηκε από την πρόσφατη συμφωνία θαλασσίων ζωνών Ελλάδας-Αιγύπτου.
Η Τουρκία κλιμακώνει την ένταση στο Αιγαίο ως απάντηση στη συμφωνία Καΐρου-Αθήνας δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα stand off –μια αναμέτρηση δηλαδή των πολεμικών στόλων Ελλάδας και Τουρκίας- χωρίς ωστόσο αυτό να σηματοδοτεί, απαραιτήτως, και εκτράχυνση σε μια κατάσταση θερμού επεισοδίου, στην με στρατιωτικούς όρους δηλαδή απευθείας σύγκρουση.
Η παρουσία του Oruc Reis πάντως στη περιοχή καταδεικνύει και τα σενάρια για τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία εργαλειοποιεί την αντίδρασή της στην συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου με την πορεία που το πλοίο θα ακολουθήσει στα κρίσιμα, επόμενα, 24ωρα να δείχνει ή προς την κατεύθυνση μιας «αποκλιμάκωσης δια της αμφισβήτησης» (στη πάγια τουρκική λογική) ή στην κλιμάκωση. Το παράδειγμα της πορείας του Barbaros σε θαλάσσιες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, την περίοδο πριν το 2017, είναι ενδεικτικό: Η Τουρκία την περίοδο 2013-2017 (σ.σ. με την πρώτη κάθοδο του Barbaros στη κυπριακή ΑΟΖ, τον Φεβρουάριο του 2013) εργαλειοποίησε το ερευνητικό πλοίο σε πλεύσεις αμφισβήτησης επί της κυπριακής υφαλοκρηπίδας κι αναλόγως του διαλόγου στο Κυπριακό, το απέσυρε κατά το δοκούν. Αυτό είναι κάτι χρήσιμο που η Αθήνα θα μπορούσε να έχει στο πίσω μέρος του μυαλού της.
Από εκεί και πέρα αυτό που καθίσταται σαφές είναι πως τα δεδομένα επί του πεδίου καταδεικνύουν πως μέχρι το πέρας της τουρκικής Navtex τα βασικά σενάρια που αντιμετωπίζει η Αθήνα αφορούν σε:
α. Παραμονή του Oruc Reis νοτίως του Καστελορίζου στο τριεθνές Ελλάδας-Τουρκίας-Αιγύπτου, εντός μεν της ελληνικής υφαλοκρηπίδας αλλά εκτός της οριοθετημένης θαλάσσιας ζώνης Ελλάδας-Αιγύπτου.
β. Μετακίνησή του εγγύτερα στην οριοθετική γραμμή (δες χάρτη 1, στο σημείο Α) Ελλάδας-Αιγύπτου με σαφή τάση, αν κλιμακώσει η Άγκυρα, να περάσει μεταξύ του σημείου Α και Β.
γ. Αποκλιμάκωση με αποχώρηση του Oruc Reis και λήξη συναγερμού για τους πολεμικούς στόλους
δ. Κλιμάκωση με μετάβαση του Oruc Reis σε θαλάσσια περιοχή, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νοτίως της Κρήτης κι εντός της περιοχής που ορίζει το τουρκολιβυκό MοU (δες χάρτη 2) του Νοεμβρίου του 2019.
Δύο τινά πρέπει η ανάλυση των εξελίξεων να λάβει σοβαρά υπόψη της. Το γεγονός πως οι διερευνητικές επαφές Τουρκίας και Ελλάδας ορίστηκαν, αρχικώς, για τις 24 Αυγούστου, μια ημέρα μετά την λήξη της τουρκικής Navtex (χθεσινής, 10ης Αυγούστου) και πως το διήμερο 27ης-28ης Αυγούστου, στο Βερολίνο, συνέρχεται η άτυπη σύνοδος (Gymnich meeting) των ΥΠΕΞ της ΕΕ. Οι δύο ημερομηνίες μπορεί να έχουν την σημειολογία τους, μπορεί και όχι, σε σχέση με τις τουρκικές ενέργειες.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που μένει να δούμε είναι πως θα δουλέψουν στην πράξη τα κανάλια αποκλιμάκωσης μεταξύ Αθήνας-Βρυξελλών-Βερολίνου-Ουάσινγκτον και Άγκυρας, προκειμένου να υπάρξει κατάληξη στη τρέχουσα, εν μέσω έντασης, κατάσταση πραγμάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου