Το ΝΑΤΟ προ των ευθυνών του, με κράτη-μέλη να αμφιβάλλουν…

Ανίκανο το ΝΑΤΟ να προασπίσει την Πολωνία και τις Βαλτικές χώρες έναντι ρωσικής επιθετικής ενέργειας; Αυτό, τουλάχιστον, υποστηρίζει το γερμανικό Spiegel σε εκτενές του άρθρο, με αφορμή τις διαβεβαιώσεις του γ.γ. του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία και τις βαλτικές πρωτεύουσες.
Ρεπορτάζ: Παντελής Καρύκας
Ο ακρογωνιαίος λίθος της συμμαχίας είναι το Άρθρο 5 του καταστατικού της συμμαχίας, το οποίο αναφέρει ρητά ότι επίθεση κατά ενός μέλους ισοδυναμεί με επίθεση προς όλα τα μέλη. Πως όμως θα μπορούσε να εφαρμοστεί το άρθρο 5 αν, για παράδειγμα, η Ρωσία παραβιάσει τα σύνορα της Εσθονίας ή της Λετονίας;
Ένα τέτοιο σενάριο συζητήθηκε στο γερμανικό υπουργείο Άμυνας, όπου, σύμφωνα με πληροφορίες του Spiegel, οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι «η δυνατότητα της Ρωσίας να αναλάβει ισχυρή δράση, σε ελάχιστο χρόνο – και άρα με τη μικρότερη δυνατή χρονική ικανότητα αντίδρασης του ΝΑΤΟ – αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική απειλή γα τη διατήρηση και την σταθερότητα στις ελεγχόμενες από το ΝΑΤΟ περιοχές». Η Ρωσία μπορεί να επιχειρήσει σε τόπο και χρόνο της δικής της επιλογής, εναντίον Νατοϊκών συμμάχων που γειτνιάζουν με αυτήν.
Πριν από έξι μήνες μια τέτοια διαπίστωση θα φάνταζε αδιανόητη. Όμως σήμερα, μετά την Κριμαία και τη συνεχιζόμενη ουκρανική κρίση έχει θέσει πολλά υπό αμφισβήτηση. Μια τέτοια βεβαιότητα είναι η πιθανότητα πολέμου στην κεντρική Ευρώπη.


Στρατιωτικοί και πολιτικοί αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ έχουν συντάξει μια σειρά από αναφορές οι οποίες θα συζητηθούν κατά τις συνόδους των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας της συμμαχίας, που θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες, στις αρχές Ιουνίου. Οι αναφορές αυτές αφορούν ακριβώς την ικανότητα του ΝΑΤΟ να αντιμετωπίσει μια τέτοια απειλή, τις στρατηγικούς του προσανατολισμούς και τους αμυντικούς προϋπολογισμούς των κρατών μελών.
Όλες οι αναφορές συμφωνούν σε ένα σημείο. Η συμμαχία, αυτή τη στιγμή, αδυνατεί να υπερασπιστεί, με συμβατικά μέσα τις Βαλτικές χώρες. Όπως, όμως, ανέφερε ο Γερμανός πολιτικός και ειδικός επί εξωτερικών θεμάτων της ΕΕ, Έλμαρ Μπροκ, «όταν οι Βαλτικές χώρες εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ η Ρωσία δεν αποτελούσε απειλή. Η συμμαχία ικανοποιήθηκε με μια συμφωνία με τη Ρωσία, που προέβλεπε τη μη ανάπτυξη Νατοϊκών δυνάμεων, ανατολικά του ποταμού Έλβα. Τώρα όμως που η πολιτική του Πούτιν αλλάζει, το ΝΑΤΟ πρέπει να απαντήσει. Για την ώρα η συμμαχία δεν είναι σε θέση να προστατεύσει τις Βαλτικές χώρες με συμβατικά μέσα».
Θα χρειαστούν τουλάχιστον έξι μήνες, πριν τα μέλη της συμμαχίας καταφέρουν να συγκεντρώσουν επαρκή μέσα, για να μπορούν να απαντήσουν. «Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια επίδειξη κατά τη διάρκεια των ρωσικών νικητήριων εορτασμών», ανέφερε, ειρωνικά, στέλεχος της γερμανικής κυβέρνησης. «Αυτή τη στιγμή όλα μας τα σχέδια είναι παρωχημένα», κατέληξε.
Όσον αφορά την πολιτική πλευρά του ζητήματος, η γερμανική κυβέρνηση δεν αποτολμά να συζητήσει καν νέους σχεδιασμούς με τους Νατοϊκούς συμμάχους. Τόσο η Γερμανίδα καγκελάριος, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών, προτιμούν μια πιο προσεκτική αντιμετώπιση της ρωσικής απειλής, καθώς κινήσεις τις οποίες η Μόσχα μπορεί να ερμηνεύσει ως επιθετικές μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή. Ακόμα υπάρχει και η γερμανική κοινή γνώμη, η οποία είναι ιδιαίτερα εχθρική στην προοπτική ισχυροποίησης των Νατοϊκών δυνάμεων στη Γερμανία.

Τέλος, η καγκελάριος Μέρκελ δεν διανοείται καν αύξηση των γερμανικών αμυντικών δαπανών, ούτε μπορεί να διανοηθεί ότι μπορεί να χρειαστεί, Γερμανοί στρατιώτες, να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για τις Βαλτικές χώρες. Το πρόβλημα, παρόλα αυτά, παραμένει. Αν το ΝΑΤΟ, παρά τη δέσμευση του Άρθρου 5 δεν σταθεί ικανό να αντιδράσει σε πιθανή ρωσική κίνηση κατά των Βαλτικών χωρών, η συμμαχία μπορεί ακόμα και να διαλυθεί, αφού δεν θα μπορεί πλέον να δικαιολογήσει την ύπαρξή της.
Η γερμανική κυβέρνηση μάλιστα πιστεύει ότι αυτός είναι, πλέον, ο σκοπός του Βλαντιμίρ Πούτιν. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στις χώρες της πρώην σοβιετικής ζώνης επιρροής θεωρήθηκε από τη Μόσχα ως πρόκληση και σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, ο Πούτιν σχεδιάζει την αναστροφή αυτού του γεωπολιτικού δεδομένου. Η δήλωση της καγκελαρίου Μέρκελ ότι το Άρθρο 5 έχει απόλυτη ισχύ, δεν συνάδει με την αδυναμία της ίδια να αντιμετωπίσει το «κακό» σενάριο στις Βαλτικές χώρες. Και παρά την βαθιά της ανησυχία για τις εξελίξεις, ούτε καν η Μέρκελ μπορεί να είναι βέβαιη πόσο, τελικά, μπορεί να τραβήξει το σχοινί ο Πούτιν.
Ο Πούτιν παίζει ήδη με φωτιά, σε όλη την περιοχή. Ήδη ακύρωσε μια συμφωνία ανταλλαγής στρατιωτικών πληροφοριών με τη Λετονία. Πριν από δύο εβδομάδες επιστράτευσε την ιστορία, δηλώνοντας ότι θα χορηγήσει τιμητική σύνταξη στους Ρώσους βετεράνους του Κόκκινου Στρατού των Βαλτικών χωρών. Το ίδιο είχε κάνει και στην Κριμαία, υποσχόμενος ακόμα και σε αξιωματούχος της τοπικής κυβέρνησης της Κριμαίας, πριν την απόσχιση, μεγάλες αμοιβές αν η Κριμαία γινόταν τελικά τμήμα της Ρωσίας.
Ανησυχία όμως επικρατεί και στην Πολωνία, μαζί με παράπονα των Πολωνών ότι η χώρα τους αντιμετωπίζεται ως μέλος β’ κατηγορίας εντός του ΝΑΤΟ. Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι ζήτησε από το ΝΑΤΟ να δημιουργήσει βάσεις και στρατιωτικές υποδομές στην Πολωνία. Το ΝΑΤΟ, όμως, μετά το πέρας του ψυχρού πολέμου, δεν επεξεργάστηκε κανένα επιχειρησιακό σχέδιο αντιμετώπισης απειλής εξ’ Ανατολών.
Παράλληλα, οι χώρες μέλη περιέκοψαν δραστικά τους αμυντικούς τους προϋπολογισμούς. Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί 21 από τις 28 χώρες μέλη έχουν υποστεί δραματικές περικοπές. Ακόμα και οι γερμανικές αμυντικές δαπάνες έχουν πέσει στο 1,29% του ΑΕΠ.

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ δήλωσαν μάλιστα, ανεπισήμως, βέβαια, ότι λείπουν άρματα μάχης, επαρκείς δυνάμεις πεζικού, αντιναρκικά μέσα, υποβρύχια, επαρκή αντιαεροπορικά μέσα και καλά εκπαιδευμένοι πιλότοι μαχητικών. Οι ένοπλες δυνάμεις των περισσοτέρων χωρών μελών του ΝΑΤΟ δεν διεξάγουν καν, εδώ και καιρό, ασκήσεις μεγάλων σχηματισμών. Εντός του 2013 μόνο μια μεγάλης κλίμακας νατοϊκή άσκηση πραγματοποιήθηκε, στην Πολωνία, με τη συμμετοχή μόλις 6.000 στρατιωτών.

Απέναντι στην κατάσταση αυτή η Ρωσία συνεχώς βελτιώνει τις στρατιωτικές τις δυνατότητες. Συχνά ρωσικά βομβαρδιστικά πετούν πάνω από τις Βαλτικές χώρες και φτάνουν έως τη Βρετανία. Οι Ρώσοι πιλότοι μαχητικών «βάζουν» συνεχώς ώρες πτήσης στο ενεργητικό τους και ο κάποτε παρωχημένος εξοπλισμός των ρωσικών δυνάμεων, σταδιακά, εκσυγχρονίζεται. Το φθινόπωρο του 2013 περισσότεροι από 60.000 Ρώσοι στρατιώτες συμμετείχαν σε κοινή άσκηση με τις δυνάμεις της Λευκορωσίας. Τότε τα ραντάρ των δυτικών είχαν «τυφλωθεί» και δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τις ρωσικές ασκήσεις.          http://www.defence-point.gr/news/?p=102710