Κλιματική αλλαγή: Χρονιά αρνητικών ρεκόρ το 2016

• Στο έδαφος της Αρκτικής έχει παγιδευτεί διπλάσια ποσότητα άνθρακα από αυτήν που αλλάζει την ατμόσφαιρα του πλανήτη σήμερα και αν καταλήξει γρήγορα και αυτή η ποσότητα στην ατμόσφαιρα, θα επιταχύνει κατά πολύ την αλλαγή του κλίματος, επειδή πολλαπλασιάζει την ισχύ του θερμοκηπίου 86 φορές

• Οι βροχοπτώσεις είναι δύσκολο να μοντελοποιηθούν, όμως οι προβλέψεις για το τέλος του αιώνα είναι βασικά ομόφωνες: πρωτοφανείς ξηρασίες σχεδόν παντού, όπου παράγονται σήμερα τρόφιμα

 

Αν δεν αλλάξει πορεία η ανθρωπότητα και συνεχίσει να ασπάζεται το παγκοσμιοποιημένο καπιταλιστικό, παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο «ανάπτυξης», η γη θα καταστεί ακατοίκητη.
Τα πράγματα είναι χειρότερα από ό,τι νομίζουμε. Μέχρι τώρα το άγχος μας για την υπερθέρμανση του πλανήτη καθοριζόταν από την εικόνα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας. Οι φουσκωμένες θάλασσες -και οι πόλεις που θα πνιγούν- έχουν κυριαρχήσει στην εικόνα της υπερθέρμανσης του πλανήτη και έτσι περιορίζουν τον κλιματολογικό πανικό μας και την αντίληψή μας για άλλες απειλές, που είναι πολύ πιο κοντά. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα είναι πολύ αρνητική εξέλιξη, αλλά θα μπορεί να αντιμετωπισθεί με την εγκατάλειψη της ακτογραμμής. Μπορεί, όμως, να σκέφτεται κανείς και να καθησυχάζει τη συνείδησή του, αφού χρονικά θα είναι αρκετά μακριά.
Παρά τις οπτικές εικόνες για την κλιματική αλλαγή που προβάλλουν τα διεθνή ΜΜΕ, δεν μπορούμε να κατανοήσουμε όλα τα πεδία στα οποία θα έχουμε μεγάλες αρνητικές επιπτώσεις. Μέχρι πρόσφατα, ο παγετός στο χώμα, που έμεινε μόνιμα παγωμένο, δεν αποτελούσε βασικό μέλημα των επιστημόνων του κλίματος.
Όμως το μόνιμα παγωμένο έδαφος της Αρκτικής περιέχει 1,8 τρισεκατομμύρια τόνους άνθρακα, περισσότερο από το διπλάσιο της ποσότητας που επί του παρόντος μεταφέρεται στην ατμόσφαιρα της Γης. Αυτός ο ανθρακας βρίσκεται με τη μορφή μεθανίου κυρίως, το οποίο μεθάνιο συμμετέχει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου μακροπρόθεσμα κατά 34 φορές περισσότερο από ό,τι το διοξείδιο του άνθρακα και μικροπρόθεσμα κατά 86 φορές.
Με άλλα λόγια έχει παγιδευτεί στο έδαφος της Αρκτικής διπλάσια ποσότητα άνθρακα από αυτήν που αλλάζει την ατμόσφαιρα του πλανήτη σήμερα και αν καταλήξει γρήγορα και αυτή η ποσότητα στην ατμόσφαιρα, θα επιταχύνει κατά πολύ την αλλαγή του κλίματος, επειδή πολλαπλασιάζει την ισχύ του θερμοκηπίου 86 φορές.
Δεν έχει σημασία πόσο καλά ενημερωμένοι είμαστε, το σίγουρο είναι ότι δεν είμαστε αρκετά ανήσυχοι!
Οι λόγοι γι’ αυτό είναι πολλοί:

• Η εξειδικευμένη γλώσσα των επιστημονικών πιθανοτήτων, με την οποία οι επιστήμονες δεν μπόρεσαν να κάνουν γνωστή στον μέσο πολίτη  την τρομερή απειλή.
• Το γεγονός ότι στην πολιτική των χωρών κυριαρχούν ομάδες τεχνοκρατών που πιστεύουν ότι οποιοδήποτε πρόβλημα μπορεί να επιλυθεί.
• Η επικράτηση μιας κουλτούρας που δεν βλέπει καν την ανθρωπογενή υπερθέρμανση ως πρόβλημα που αξίζει να αντιμετωπιστεί.
• Ο τρόπος με τον οποίο η άρνηση της κλιματικής αλλαγής έχει κάνει τους επιστήμονες ακόμη πιο επιφυλακτικούς στο να προτείνουν μη κερδοσκοπικές λύσεις.
• Η μικρή ταχύτητα της αλλαγής, δηλαδή η βραδύτητά της, που μας κάνει να βλέπουμε σήμερα μόνο τα αποτελέσματα της αύξησης της θερμοκρασίας από προηγούμενες δεκαετίες.
• Η αντίληψή μας σχετικά με την πιθανολογική αβεβαιότητα μάς εμποδίζει να προετοιμαστούμε για τα χειρότερα σενάρια εξέλιξης.
• Ο τρόπος με τον οποίο υποθέτουμε ότι η αλλαγή του κλίματος θα πλήξει επιλεκτικά, περισσότερο αλλού και μακριά μας και όχι παντού και δίπλα μας.
• Η μικρότητα (δύο βαθμοί αύξηση θερμοκρασίας) και η ευρύτητα (1.8 τρισεκατομμύρια τόνοι άνθρακα), αλλά και η αφαιρετικότητα (400 μέρη ανά εκατομμύριο) των αριθμών.
• Η δυσφορία και η άρνηση να εξεταστεί ένα πρόβλημα που είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να επιλυθεί.

Σενάρια…
Αυτό που ακολουθεί δεν είναι μια σειρά από προβλέψεις για το τι θα συμβεί -αυτό θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από την αντίδραση των ανθρώπινων κοινοτήτων. Είναι περισσότερο μια εικόνα για την καλύτερη κατανόησή μας για το πού κατευθύνεται ο πλανήτης, αν υπάρξει απουσία επιθετικής και οργανωμένης δράσης των πολιτών παντού στον κόσμο.
Είναι απίθανο να πραγματοποιηθούν πλήρως όλα αυτά τα σενάρια της υπερθέρμανσης, κυρίως επειδή οι καταστροφές στα επόμενα χρόνια θα κλονίσουν τον σημερινό εφησυχασμό μας, αλλά αυτά τα σενάρια αποτελούν την προοπτική του σημερινού μοντέλου «ανάπτυξης» που προτείνει ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός.
Στην πραγματικότητα είναι το πρόγραμμά του που θα μας οδηγήσει στην αυριανή δυστοπία. Αυτό θα συμβεί αν οι «από κάτω» αυτού του πλανήτη δεν αποφασίσουν να αντιδράσουν και να απορρίψουν αυτό το πρόγραμμα, επιλέγοντας συνειδητά την κατεύθυνση της αποανάπτυξης με το μικρότερο δυνατό οικολογικό αποτύπωμα, την αποκαπιταλιστικοποίηση των κοινωνικών και οικονομικών σχέσεων με τον κοινοτισμό σαν τρόπο κοινωνικής οργάνωσης των ανθρώπινων κοινοτήτων, την άμεση δημοκρατία σαν τρόπο αυτοδιακυβέρνησης.
Σχετικές ανησυχητικές ιστορίες
Η σημερινή ένταση της κλιματικής αλλαγής -η καταστροφή που έχουμε ήδη προετοιμάσει για το μέλλον μας- είναι αρκετά τρομακτική. Οι περισσότεροι επιστήμονες που μιλούν για αυτό σήμερα δεν θα ζουν μέχρι τα μέσα του αιώνα. Ακόμα και αν σταματήσουμε να καίμε ορυκτά καύσιμα την επόμενη δεκαετία, οι δύο βαθμοί υπερθέρμανσης, που θεωρούνταν το κατώφλι της καταστροφής, θα υπάρξουν: δεκάδες εκατομμύρια κλιματικών προσφύγων θα πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς χωρίς καμιά προετοιμασία για αυτό.
Τώρα οι δύο βαθμοί είναι ο στόχος μας, σύμφωνα με τις συμφωνίες για το κλίμα του Παρισιού, και οι εμπειρογνώμονες μάς δίνουν μόνο μικρές πιθανότητες να το πετύχουμε. Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή(IPCC)  εκπονεί σειρά εκθέσεων, που συχνά ονομάζονται “χρυσά πρότυπα” της κλιματικής έρευνας. Η πιο πρόσφατη αναφέρει ότι αν παραμείνουμε στην παρούσα πορεία, θα καταφέρουμε να πετύχουμε τέσσερις βαθμούς υπερθέρμανσης στις αρχές του επόμενου αιώνα.
Το τέλος της τροφής
Τα κλίματα διαφέρουν και τα φυτά ποικίλλουν, αλλά ο βασικός κανόνας για τις καλλιέργειες δημητριακών που έχουν αναπτυχθεί σε βέλτιστη θερμοκρασία είναι ότι για κάθε βαθμό υπερθέρμανσης οι αποδόσεις μειώνονται κατά 10%. Σε ορισμένες εκτιμήσεις ξεπερνούν το 15 ή ακόμα και το 17%. Αυτό σημαίνει ότι αν ο πλανήτης είναι πέντε βαθμούς πιο ζεστός στο τέλος του αιώνα, μπορεί να έχουμε ως 50% περισσότερους ανθρώπους να ταΐσουμε και 50% λιγότερα σιτηρά για τη διατροφή τους. Και με τις πρωτεΐνες τους είναι χειρότερα: θα χρειάζονται 16 θερμίδες από τα σιτηρά για να παραχθεί μόνο μία θερμίδα κρέατος χάμπουργκερ, από μια αγελάδα που πέρασε τη ζωή της επιδεινώνοντας το κλίμα με εκπομπές μεθανίου.
Η ξηρασία μπορεί να είναι ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα από τη θερμότητα, με ορισμένα από τα πλέον αρόσιμα εδάφη του κόσμου να μετατρέπονται γρήγορα στην έρημο. Οι βροχοπτώσεις είναι δύσκολο να μοντελοποιηθούν, όμως οι προβλέψεις για το τέλος του αιώνα είναι βασικά ομόφωνες: πρωτοφανείς ξηρασίες σχεδόν παντού, όπου παράγονται σήμερα τρόφιμα. Μέχρι το 2080, χωρίς να γίνουν δραματικές μειώσεις των εκπομπών, η νότια Ευρώπη θα είναι σε μόνιμη ακραία ξηρασία, πολύ χειρότερη από ό,τι υπήρξε ποτέ στην αμερικανική ζώνη διάβρωσης.
Το ίδιο θα ισχύει στο Ιράκ και στη Συρία και σε μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Μέσης Ανατολής, καθώς και σε μερικά από τα πιο πυκνοκατοικημένα μέρη της Αυστραλίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής αλλά και στις περιοχές του σιταριού της Κίνας. Όλα αυτά τα μέρη, τα οποία σήμερα παρέχουν πολλά από τα τρόφιμα του κόσμου, δε θα είναι πια σε θέση να παράγουν οτιδήποτε.
Δυστυχώς δεν ζούμε σε έναν κόσμο χωρίς πείνα. Οι περισσότερες εκτιμήσεις μιλάνε σήμερα για 800 εκατομμύρια υποσιτιζόμενων παγκοσμίως. Αυτή η άνοιξη έχει ήδη φέρει έναν πρωτοφανή τετραπλό λιμό στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Το Ηνωμένο Βασίλειο προειδοποίησε ότι ξεχωριστά γεγονότα λιμοκτονίας στη Σομαλία, το Νότιο Σουδάν, τη Νιγηρία και την Υεμένη θα μπορούσαν να σκοτώσουν 20 εκατομμύρια μόνο αυτό το έτος.
Κλιματικές ασθένειες
Ο βράχος, στο σωστό σημείο, αποτελεί ένα ιστορικό της πλανητικής ιστορίας και απεικονίζει σε στρώματα με πλάτος μόλις λίγων εκατοστών -δημιουργούμενα από τις δυνάμεις του γεωλογικού χρόνου -εποχές διάρκειας εκατομμυρίων χρόνων.
Ο πάγος λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο ως κλιματικό κατάστιχο, αλλά εμπεριέχει επίσης και την ιστορία του, που μπορεί μερικώς να αποκαλυφθεί με το λιώσιμό του. Υπάρχουν τώρα παγιδευμένοι στον πάγο της Αρκτικής ιοί και βακτήρια που προκαλούν ασθένειες. Δεν έχουν κυκλοφορήσει στον αέρα εδώ και εκατομμύρια χρόνια για να συναντήσουν ανθρώπους -αφού όταν κυκλοφορούσαν στην τότε ατμόσφαιρα δεν υπήρχαν οι σημερινοί άνθρωποι.
Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν θα έχει ιδέα πώς να αντισταθεί όταν οι προϊστορικές πληγές θα αναδυθούν από τον πάγο.
*Τα πιο πάνω είναι μέρος ενός μεγάλου κειμένου που στηρίζεται και σε στοιχεία από το πρόσφατο εκτεταμένο άρθρο του David Wallace-Wells στο New York Magazine.

tvxs.gr