Η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εισήγηση στην ημερίδα του Αλίμου - Εισήγηση του Οικονομολόγου - Διεθνολόγους Βασίλη Κοψαχειλη:
Φίλες και Φίλοι καλησπέρα σας!
Το θέμα που καλούμαι να σας παρουσιάσω σήμερα, αφορά τις
γεω-οικονομικές επιπτώσεις από τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την
ευρύτερη Μ. Ανατολή, ωστόσο δεν μπορώ να μην κάνω και κάποιες
γενικότερες γεωπολιτικές αναφορές.
Ξεκινώντας, θέλω να σας μεταφέρω μια “εικόνα”.
Πριν ακριβώς από μια εβδομάδα, στις 14 Δεκ. (2015), ο Γερμανός Υπουργός για θέματα Ευρώπης, Michael Roth, προλογίζοντας τη Σύνοδο των G7, ξεκίνησε το λόγο του με τα παρακάτω λόγια:
“Φανταστείτε” – τους λέει – “ένα τεράστιο καράβι με containers, να πλέει ειρηνικά στη θάλασσα, έμφορτο με αυτοκίνητα και μηχανολογικό εξοπλισμό που είναι το σύνηθες φορτίο προϊόντων που η Γερμανική οικονομία εξάγει στις διεθνείς αγορές. Το ζήτημα δεν είναι ότι απλά έχουμε ένα πλοίο που πλέει από το λιμάνι Α στο λιμάνι Β. Το ζήτημα είναι ότι δίχως αυτά τα πλοία η παγκόσμια οικονομία δεν θα ήταν ίδια με τη σημερινή. Και το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για χώρες όπως η Γερμανία που είναι εξαρτώμενες από το διεθνές εμπόριο”. “Φανταστείτε λοιπόν” – συνεχίζει – “ότι ξαφνικά πειρατές προσεγγίζουν αυτό το πλοίο, από διάφορες πλευρές και με πολλά μικρά ταχύπλοα σκάφη. Είναι βαριά οπλισμένοι με αυτόματα τυφέκια και RPGs και επιτίθενται στο πλοίο, το κυριεύουν, παίρνουν ως ομήρους το πλήρωμα, και ζητούν λύτρα την ώρα που αγνοείται η τύχη του πληρώματος και του φορτίου”. Και κλείνει αυτή την εικόνα που δημιούργησε λέγοντας “… αυτό που συμβαίνει σε άλλες μεγάλες θάλασσες, κινδυνεύουμε να το δούμε να συμβεί και στη Μεσόγειο. Από θάλασσα διακοπών και ξεκούρασης, η Μεσόγειος κινδυνεύει να γίνει μια θάλασσα επικίνδυνη για το παγκόσμιο εμπόριο και την ανθρώπινη ζωή”!!!
Φίλες και Φίλοι,
Αυτός ακριβώς είναι και ο μεγάλος φόβος για την περιοχή μας. Ο κίνδυνος, δηλαδή, λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική, καθώς και λόγω των μεταβολών στους συσχετισμούς δυνάμεων, να καταστεί, η Μεσόγειος μια «Μαύρη Τρύπα» στο παγκόσμιο γεωπολιτικό και γεω-οικονομικό χάρτη.
Έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν – κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα - και η Γηραιά Ήπειρος απομονώθηκε για τουλάχιστο 2 αιώνες.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα ένα – ένα!
ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Μια χώρα ουσιαστικά διχοτομημένη μεταξύ Ουκρανών και Ρωσόφωνων.
Από πού ξεκίνησε η κρίση;
Ξεκίνησε με άξονα το ενεργειακό. Την ποσότητα και την τιμή που αγοράζει η Ουκρανία Φ.Α. από τη Ρωσική Gazprom, και που στη συνέχεια, μέσω Ουκρανίας τροφοδοτείται με Ρωσικό αέριο η Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
Η ουσία της κρίσης ωστόσο είναι βαθύτερη. Εκτός από τους καθαρά γεωπολιτικούς λόγους, υπάρχουν εξίσου σοβαροί γεω-οικονομικοί λόγοι που εξηγούν την κρίση.
Ο κυριότερος;
Να δοθεί πρόσθετο – θα έλεγα σχεδόν μονοπωλιακό – έργο στον κοινό Γερμανό-Ρωσικό αγωγό Nord Stream. Ο αγωγός αυτός έχει δύο συνδέσεις και τέθηκε σε πλήρη λειτουργία στα τέλη του 2012, με συνολική χωρητικότητα 55 δις m³, κάτι λιγότερο από τη μισή ποσότητα Φ.Α. που εισάγει ετησίως η Ε.Ε. από τη Ρωσία.
Η εταιρεία του Nord Stream αποφάσισε επέκταση του αγωγού με δύο νέες συνδέσεις, ώστε το 2019 ο αγωγός να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 110 δις m³Φ.Α. (σχεδόν το σύνολο της εισαγόμενης ποσότητας από Ρωσία)
Η επέκταση όμως του αγωγού προκαλούσε αντιδράσεις, εντός και εκτός Ε.Ε.
Μέχρι να τεθεί σε λειτουργία ο Nord Stream, το Ρωσικό Φ.Α. έμπαινε στην Ε.Ε. μέσω 12 αρτηριών.
- 3 άμεσες αρτηρίες μέσω Φινλανδίας, Εσθονίας και Λιθουανίας
- 4 μέσω Λευκορωσίας
- και 5 μέσω Ουκρανίας
Άρα, από όλες τις διόδους, η Ουκρανική δίοδος ήταν η πλέον ενοχλητική για την φιλόδοξη Γερμανό-Ρωσική επέκταση του Nord Stream.
Θυμίζω ότι η κρίση στην Ουκρανία ξέσπασε τον Νοέμβρη του 2013.
Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, ενώ η Γερμανία κράτησε γενικά χαμηλούς τόνους και προσπάθησε να τηρήσει ισορροπίες.
Μέχρι και τη Σύνοδο των G20 στο Brisbane της Αυστραλίας, τον Νοέμβρη του 2014, το κλίμα ήταν πολύ αρνητικό για τη Ρωσία (έχει προηγηθεί και η κατάρριψη του Μαλαισιανού αεροσκάφους). Όμως η «υβριδική λογική» του Πούτιν επιβάλλεται (δεν μπορώ να φύγω από την Ουκρανία διότι δεν είμαι καν εκεί), και ο ρεαλισμός βάζει ξανά τη Ρωσία στο παιχνίδι – το κλίμα αλλάζει υπέρ της Ρωσίας, δεν αποσύρονται ωστόσο οι κυρώσεις!
Την Άνοιξη του 2015, η κατάσταση στην Ουκρανία έχει de facto παγιωθεί – η Ουκρανία δεν μπορεί, λόγω της κατάστασης, να αποτελεί εταίρο στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ε.Ε. - οπότε τον Ιούνιο του 2015 η εταιρεία του Nord Stream ελεύθερα προχωράει σε υπογραφή για επέκταση του αγωγού με δύο νέες συνδέσεις (ο ορίζοντας του έργου παραμένει για το 2019).
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι τα συμφέροντα γύρω από τον αγωγό Nord Stream, σε μεγάλο βαθμό εξηγούν το γεω-οικονομικό κομμάτι της Ουκρανικής κρίσης.
Θέλω να πω δύο λόγια και για τον πολύ-συζητημένο South Stream.
Ο South Stream ήταν και είναι ένα διπλωματικό όπλο. Ποτέ δεν ήταν στους σχεδιασμούς της Ρωσίας να κατασκευαστεί αυτός ο αγωγός. Ήταν μια «βαλβίδα» ελέγχου και επηρεασμού καταστάσεων στη Νότια Ευρώπη, και το χρησιμοποιούσαν και οι Γερμανοί για να εξυπηρετούν και τις δικές τους ισορροπίες.
Ο ενεργειακός εφοδιασμός της Ευρώπης από το Νότο έχει πολλούς παίκτες, που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Οι σχέσεις μεταξύ των παικτών είναι εξαιρετικά πολύπλοκες, και άρα επιβάλλεται να τηρηθούν ισορροπίες, αντί των μονοπωλιακών λογικών.
Τα πράγματα στον Ευρωπαϊκό «Βορρά» είναι σαφώς πιο απλά, από ότι στα ενεργειακά ζητήματα του «Νότου».
Αυτό που θέλω να κρατήσετε στο κομμάτι ενεργειακά – Ουκρανία, είναι:
Πρώτον: Τα κοινά Γερμανο-Ρωσικά ενεργειακά συμφέροντα παίζουν ρόλο στην Ουκρανική κρίση, και στο πότε και πώς αυτή η κρίση θα τελειώσει, και
Δεύτερον: Με βάση τις ισχύουσες ισορροπίες, Ρωσικός αγωγός με μονοπωλιακή λογική δεν πρόκειται να κατασκευαστεί ποτέ στη Νότια Ευρώπη. Μπορεί να υπάρξει συμμετοχή σε ενεργειακά project της Μεσογείου, και κυρίως μέσω των Γερμανών, όμως Ρωσικό αγωγό, ξεχάστε τον!
Η ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Για να καταλάβουμε τη σημερινή κρίση στην ευρύτερη Μ. Ανατολή, θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν, και να εξηγήσουμε γιατί οι λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις ενδιαφέρονται τους δυο τελευταίους αιώνες γι’ αυτή την περιοχή.
Ο πρώτος λόγος είναι το παγκόσμιο εμπόριο.
Το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διακινείται μέσω θαλάσσης, και από τα τέλη του 19ου αιώνα, το 1/3 αυτού του όγκου περνάει μέσα από τη θαλάσσια αρτηρία, Μεσόγειος – Σουέζ – Ερυθρά Θάλασσα – Αραβική Θάλασσα.
Ο δεύτερος λόγος είναι τα σημαντικά και φθηνά κοιτάσματα Υ/Α (πετρέλαιο, φυσικό αέριο).
Τα κοιτάσματα αυτά ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Σε ότι αφορά τα ενεργειακά, τα σημαντικότερα και φθηνότερα κοιτάσματα Υ/Α βρίσκονται στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Με τη Σιιτική Επανάσταση του 1979, το Ιράν έκοψε τον ομφάλιο λώρο με τις ΗΠΑ. Έμεινε η Σαουδική Αραβία ως εναλλακτική πηγή φθηνής ενέργειας για την Αμερική.
Οι σχέσεις ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας είναι το “κλειδί” για να κατανοήσουμε τη σημερινή κρίση στη Μ. Ανατολή και το παιχνίδι που παίζεται με τις τιμές του πετρελαίου.
Κυρίως οι σχέσεις τους μετά το 1980.
Τι σημαίνει Σαουδική Αραβία; Σημαίνει κυρίως δύο πράγματα:
Πρώτον, είναι το κράτος μιας μεγάλης Βασιλικής Οικογένειας με βαθιά ιστορία. Η εξουσία του μονάρχη στηρίζεται πάνω σε πολύ – πάρα πολύ λεπτές ισορροπίες – μεταξύ των κυριότερων μελών αυτής της Οικογένειας. (Κρατήστε αυτό το στοιχείο, διότι όταν ακούμε ότι η Σαουδική Αραβία στηρίζει τον ISIS ή αντίθετα, ότι η Σαουδική Αραβία συμμετέχει στον αντι-τρομοκρατικό άξονα, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι ακριβώς έτσι).
Δεύτερον, Σαουδική Αραβία σημαίνει ARAMCO. Είναι η μεγαλύτερη εταιρεία Υ/Α στον κόσμο, και η εταιρεία με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση παγκοσμίως. Η αξία της υπολογίζεται από US$1,25 έως US$7 τρις!
Μέχρι το 1980, τα 2/3 του μετοχικού κεφαλαίου της ARAMCO και το management, ήταν στα χέρια ξένων – κυρίως Αμερικανών – επενδυτών. Το 1980, οι Σαουδάραβες απέκτησαν το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών, ενώ το 1988 – σχεδόν πραξικοπηματικά – έθεσαν εκτός όλους τους άλλους μετόχους και πήραν και τον έλεγχο του management της εταιρείας.
Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, οι Σαουδάραβες είναι κυρίαρχοι της ARAMCO και ελέγχουν – σχεδόν απόλυτα – και τον OPEC. Παράλληλα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, οι ΗΠΑ είναι απασχολημένες με τη Σοβιετική Ένωση.
[ΕΙΚΟΝΑ 6]
Από το 1986, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου που σημειώνονται στην παγκόσμια αγορά δίνουν μια εκπληκτική ώθηση στην ανάπτυξη της Αμερικανικής οικονομίας, αντίθετα παράγουν ελλείμματα στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες και κυρίως στη Σοβιετική Ένωση.
(Η οικονομική κρίση της ΕΣΣΔ από το 1986 και μετά εξηγεί και το άνοιγμα του Γκορμπατσόφ προς τη Δύση)
Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ - Σοβιετικής Ένωσης, δημιουργεί φόβους στους Σαουδάραβες μήπως το Αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον μετακινηθεί από την περιοχή του Κόλπου και πάει βορειότερα στα ενεργειακά πεδία της Σιβηρίας και της Κασπίας.
Την ώρα λοιπόν, που η πρώην Σοβιετική Ένωση καταρρέει (1990-1991), πάει το Ιράκ και εισβάλλει στο Κουβέιτ (Αύγουστος, 1990), και εκτοξεύονται οι τιμές του πετρελαίου στα ύψη.
Έτσι, οι ΗΠΑ βρίσκονται ταυτόχρονα αντιμέτωπες με ένα τεράστιο πρόβλημα παγκόσμιας ασφάλειας με τη διαχείριση της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης και την τύχη του πυρηνικού οπλοστασίου της, και με ένα τεράστιο πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας για τις ίδιες, που απειλεί να προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στην Αμερικανική οικονομία.
Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι το κόστος της ενέργειας για τις ΗΠΑ, αρκεί να σας πω πώς τα τελευταία 25 χρόνια, οι ΗΠΑ διατηρούν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους σε υψηλά επίπεδα, χάριν κυρίως της πολύ φθηνής ενέργειας που απολαμβάνουν.
Σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό του 1991, η μόνη εναλλακτική για τις ΗΠΑ είναι η Σαουδική Αραβία. Παροχή φθηνής ενέργειας ώστε να συνεχίσει η Αμερικανική οικονομία να παράγει και να έχει τον έλεγχο των τιμών στις διεθνείς αγορές μέσω του OPEC.
Η Σαουδική Αραβία όμως δεν είχε και δεν έχει μόνο ενεργειακές φιλοδοξίες. Έχει ευρύτερες φιλοδοξίες που σχετίζονται:
- Με την πολιτική και γεωπολιτική της κυριαρχία στη Μ. Ανατολή, και κυρίως,
- Την ιδεολογική και θρησκευτική της επικράτηση (την επικράτηση του Ουαχαμπισμού) έναντι όλων των υπολοίπων τάσεων και δογμάτων του Ισλάμ. (Φιλοδοξία που ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια της ευρύτερης Μ. Ανατολής)
Η Σαουδική Αραβία, λοιπόν, πιθανότατα ανταλλάσει την παροχή φθηνής ενέργειας και την τιθάσευση των τιμών, με την υποχρέωση των ΗΠΑ να ξεκαθαρίσουν το τοπίο από τα «ενοχλητικά» Μπααθικά καθεστώτα του Ιράκ και της Συρίας.
Από εκεί και πέρα η ιστορία είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ωστόσο, σε εκείνη την αρχική περίοδο, οι συνετοί σύμβουλοι των Αμερικανών ηγετών δεν ξέχασαν τα διδάγματα του Θουκυδίδη, και δεν επεδίωξαν την πλήρη ανατροπή του Σαντάμ, ώστε να μην αφήσουν ελεύθερο το πεδίο στις Σαουδαραβικές επιδιώξεις.
Δυστυχώς, η 11η Σεπτεμβρίου (2001) φέρνει και το στρατηγικό λάθος για τις ΗΠΑ. Δηλαδή την επέμβαση και ανατροπή του Σαντάμ. Έκτοτε, είναι πολύ βαρύ το φορτίο ελέγχου του Ιράκ και του έτερου μετώπου στο Αφγανιστάν.
Στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν το λάθος, αρχίζει να καλλιεργείται σταδιακά στους κόλπους της Αμερικανικής διοίκησης μια πολύ προχωρημένη σκέψη με τη λογική ότι:
“Οι Σαουδάραβες είναι ισχυροί αλλά πολιτικά ασταθείς. Οι σχέσεις μας γενικά με τους Σουνίτες είναι προβληματικές και τα καθεστώτα τους απεχθή. Οι Σουνίτες μεταξύ τους έχουν πολύπλοκες και ανταγωνιστικές σχέσεις, και όλοι μαζί είναι καχύποπτοι απέναντι στις ΗΠΑ. Η εναλλακτική, είναι να τα βρούμε με τους Σιίτες, που παραδοσιακά είχαμε σταθερότερες και καλύτερες σχέσεις”
Στα πλαίσια αυτής της νέας αντίληψης, οι ΗΠΑ ρίχνουν γέφυρες προς το Ιράν, βλέπουν τους Σιίτες του Ιράκ ως αξιόπιστους συνομιλητές, και τέλος στηρίζουν τους Κούρδους του Ιράκ.
Στη Βαγδάτη σχηματίζεται κυβέρνηση Σιιτική (άλλωστε οι Σιίτες πλειοψηφούν στο Ιράκ), με συμμετοχή και Κούρδων, και με τους Σουνίτες να έχουν χαμηλή εκπροσώπηση.
Αυτή η εξέλιξη, ωστόσο, είχε δύο επαναστατικές επιπτώσεις:
(α) Περιφερειακές δυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, ακόμα και το Ισραήλ, να θορυβηθούν και να έρθουν μεταξύ τους πιο κοντά προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Σιίτες, και
(β) Λόγω της κακής Σιιτικής διακυβέρνησης στη Βαγδάτη, να συμβεί ένα πραγματικό «θαύμα» – οι Σουνίτες του Ιράκ (μέχρι χθες εχθροί μεταξύ τους), να συνασπιστούν σε κοινό μέτωπο, εναντίον της κυβέρνησης και εναντίον της επέλασης των Σιιτών στην χώρα!
Από το 2004 μέχρι το 2007 εκτυλίσσεται στο Ιράκ ένας πραγματικός εμφύλιος μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών.
Το 2007, οι ΗΠΑ αυξάνουν την στρατιωτική τους παρουσία στο Ιράκ προκειμένου να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, με αποτέλεσμα να αυξάνει το κόστος για τις ΗΠΑ, χωρίς να έχουν κάποιο ουσιαστικό κέρδος!
Το 2008 ξεσπά η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση (έκτοτε αλλάζουν όλα τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα στις ΗΠΑ), ενώ το 2009 αναλαμβάνει το τιμόνι της χώρας ο Μπαράκ Ομπάμα. Ο Ομπάμα βρίσκεται μπροστά σε μεγάλα διλήμματα και πρέπει να πάρει αποφάσεις!
Το 2009 έρχονται πολύ καλά νέα από τον Καναδά στα ενεργειακά θέματα. Αφορούν την πρόοδο της τεχνολογίας του fracturing για την εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Τεράστια τα αποθέματα σε Καναδά και ΗΠΑ. Με τις τιμές του πετρελαίου διεθνώς πάνω από τα US$80-90 το βαρέλι η εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φέρνει κέρδη, οι ΗΠΑ καθίστανται αυτάρκεις σε πετρέλαιο και μάλιστα υπολογίζουν ότι το 2015 θα είναι Νο.1 χώρα-παραγωγός Υ/Α παγκοσμίως.
Άρα, η εμπλοκή τους στη Μ. Ανατολή είναι πλέον μια ανούσια υπόθεση.
Ο Ομπάμα, λοιπόν, αποφασίζει:
- Τη συνέχιση των προσπαθειών συνεννόησης με τους Σιίτες στη λογική ότι αν εντάξει το Ιράν σε μια διεθνή κανονικότητα α) θα ελέγξει το πυρηνικό του πρόγραμμα, β) θα ενισχύσει τους μετριοπαθείς έναντι των φανατικών, γ) θα αποκόψει την Τεχεράνη από τις εξτρεμιστικές οργανώσεις Χεζμπολάχ, Χαμάς και των παραφυάδων τους που φτάνουν μέχρι και τη Λατινική Αμερική, και τέλος, δ) θα στηρίξει την κυβέρνηση της Βαγδάτης.
- Την άμεση αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή
- Να βοηθηθούν τα Κοινωνικά Κινήματα της Μ. Ανατολής να εκφραστούν, ώστε να αρχίσει να διαμορφώνεται Κοινωνία Πολιτών στην περιοχή. (Οι λέξεις που χρησιμοποιώ δεν είναι τυχαίες, και οι Αμερικανικές αντιλήψεις συμπληρώνουν αντίστοιχες Ευρωπαϊκές)
Παράλληλα, αντιλαμβανόμενος την δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι ΗΠΑ μετά την κρίση του 2008, και στα πλαίσια της λογικής της οικονομίας δυνάμεων μέσα από την παγκόσμια συνυπευθυνότητα για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ο Ομπάμα προωθεί την νέα ισορροπία ισχύος των G20.
Ωστόσο:
- Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Μ. Ανατολή αφήνει μεγάλο κενό, αφού καμία άλλη δύναμη δεν έχει την απόλυτη ισχύ να επιβληθεί καλύπτοντας το κενό,
- Η άνοδος της ισχύος των Σιιτών και του Ιράν προκαλεί εφιάλτες στις άλλες χώρες της περιοχής, και
- Το άνοιγμα των ΗΠΑ προς τα κοινωνικά κινήματα απειλεί τον αυταρχικό χαρακτήρα των Μεσανατολικών καθεστώτων
Είναι στοιχεία που χτυπάνε το καμπανάκι από τη Σαουδική Αραβία ως το Ισραήλ, που αντιλαμβάνονται την Αμερικανική στροφή ότι απειλεί τα ιδιαίτερά τους συμφέροντα!
Έτσι, η νέα Αμερικανική πολιτική στη Μ. Ανατολή φέρνει το Ισραήλ πιο κοντά στη Σαουδική Αραβία, ενώ το απομακρύνει εντελώς από την Τουρκία που παίζει το ανθρωπιστικό χαρτί με τους Παλαιστινίους εναντίον του Ισραήλ.
2011 – 2013 έχουμε τη λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη». Τα κοινωνικά κινήματα της Μ. Ανατολής αδυνατούν να κεφαλαιοποιήσουν τον ξεσηκωμό, και υπερφαλαγγίζονται από τα καλύτερα οργανωμένα και ιδεολογικά πιο συμπαγή Ισλαμιστικά κινήματα.
Το τι έγινε στην Τυνησία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη είναι γνωστά.
Ο κρίκος που έσπασε – και έσπασε πολύ άσχημα – ήταν αυτός που είχε μείνει σε εκκρεμότητα από τα Μπααθικά καθεστώτα της περιοχής, ο κρίκος Συρία.
Το 2013, με την καταστολή της «Αραβικής Άνοιξης», η Σαουδική Αραβία είδε ότι δεν είναι έτοιμη να παίξει ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή και ότι δεν πρέπει να αφήσει τις ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Μ. Ανατολή φροντίζοντας:
(α) να συντηρήσουν την αστάθεια και άρα να αναγκάσουν τις ΗΠΑ να παραμείνουν στην περιοχή, μέχρι η Σαουδική Αραβία να είναι σε θέση να επιβάλλει την δική της κυριαρχία, και
(β) να συντηρήσουν την ενεργειακή εξάρτηση των ΗΠΑ από το Σαουδαραβικό πετρέλαιο ως βασική προϋπόθεση παραμονής των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή.
Η φιλόδοξη Τουρκία θέλει και αυτή να παίξει στο Μεσανατολικό matrix.
Το 2013, η AQI εξελίσσεται σε Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε. Το καλοκαίρι του 2014, μετά την κατάληψη της Μοσούλης, μετονομάζετε σε Ισλαμικό Κράτος και ιδρύει την «πρωτεύουσά» του στη Ράκκα της Συρίας. Στη Συρία, η Αλ Νούσρα έρχεται στο προσκήνιο. Εκεί που πολεμάει τις δυνάμεις του Ασάντ, εκεί παράλληλα πολεμάει ή συνεργάζεται και με τις δυνάμεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους και άλλων Σουνιτικών αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Στη Λιβύη, αφού έχει εξοντωθεί ο Καντάφι, ξεσπά δραματικός εμφύλιος μεταξύ των λιγότερο και των περισσότερο φανατικών Ισλαμιστών. Ακραίοι Τσιχαντιστές αποκτούν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας και κάνουν εναλλακτική πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους την πόλη-λιμάνι Derna στη Λιβύη, μόλις 260 χλμ νότια της Γαύδου.
(Η απόσταση Πειραιάς – Χανιά είναι μεγαλύτερη από την απόσταση Ντέρνα – Γαύδου)
Έτσι, έχουμε ένα νέο ισχυρό παίκτη στην περιοχή, το Ισλαμικό Κράτος με υβριδική παρουσία από τον Καύκασο ως τον Κόλπο της Γουινέας.
Η στρατηγική του διαφοροποιείται από την στρατηγική της Αλ Κάιντα – στην επιλογή τους να ιδρύσουν κράτος και στην οικονομική τους «ανεξαρτησία» από δωρεές.
Στα πλαίσια μιας άτυπης συνεργασίας, η Σαουδική Αραβία έδωσε την αρχική στήριξη στο ΙΚ, ενώ η Τουρκία είναι η βασική πύλη εισόδου ξένων μαχητών στις τάξεις του, παρέχει υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα για τις ανάγκες του, και ξεπλένει χρήμα και πετρέλαιο για λογαριασμό του στις διεθνείς αγορές.
Και επειδή η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αρκεστεί σε μια μονοδιάστατη στρατηγική, χρησιμοποιεί τους μετανάστες-πρόσφυγες ως μοχλό πίεσης στην Ε.Ε., αναγκάζει τους Ευρωπαίους να την πληρώσουν για να διαχειριστεί – όπως ισχυρίζεται - εκείνη το πρόβλημα, ενώ από την άλλη, ρίχνει χημικά όπλα σε Συριακά χωριά ισχυριζόμενη ότι φταίνε οι δυνάμεις του Άσαντ προκειμένου να προκαλέσει την εμπλοκή των ΗΠΑ, καταρρίπτει Ρωσικά μαχητικά για να εμπλέξει το ΝΑΤΟ, και χρησιμοποιεί διάφορα στρατηγήματα ώστε να κρατήσει την ένταση ψηλά και την εμπλοκή της Δύσης διαρκή.
Την ώρα που η Τουρκία έχει αναλάβει ρόλο άμεσου συνεργάτη του ΙΚ, η Σαουδική Αραβία έχει επιδοθεί σε ένα σχέδιο ανατροπής των ενεργειακών σχεδιασμών των ΗΠΑ.
Πώς; Μα μέσα από τη χειραγώγηση των τιμών.
Από το Νοέμβρη του 2014 οι τιμές του πετρελαίου κατρακυλούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Μείωση της τιμής του πετρελαίου σημαίνει μείωση των εσόδων και ελλείμματα για τις χώρες που η οικονομία τους εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι με αυτή της την πολιτική, η Σαουδική Αραβία στέλνει στην χρεοκοπία όλους εκείνους τους Αμερικανούς παραγωγούς που επένδυσαν στην εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Το κόστος αυτής της πολιτικής, τους είναι αδιάφορο, αφού οι Σαουδάραβες έχουν το περιθώριο να δουν τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν ακόμη έως και τα US$6 το βαρέλι, φτάνει να καταφέρουν να κλείσουν και τον τελευταίο παραγωγό σχιστολιθικού πετρελαίου στη Β. Αμερική.
Και προσέξτε να δείτε πώς διαμορφώνεται το σκηνικό το τελευταίο διάστημα:
Τον περασμένο μήνα, στη Σύνοδο των G20 στην Αττάλεια της Τουρκίας, Πούτιν – Ομπάμα συνεννοούνται πάνω στις νέες σφαίρες επιρροής. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται μόνο για τον Ειρηνικό και τη Λατινική Αμερική (δεν είναι άσχετο το άνοιγμα των σχέσεων με την Κούβα, τώρα!), και αποχωρούν από τη Μ. Ανατολή αφήνοντας τη Ρωσία να καλύψει το κενό που δημιουργείται
Έτσι εξηγείται και η στάση του Ισραήλ που βλέπει με ανακούφιση τη Ρωσία αντί του Ιράν σε ρόλο χωροφύλακα στην περιοχή!
Σε ότι αφορά την ενεργειακή κυριαρχία των ΗΠΑ από το σχιστολιθικό πετρέλαιο - κάτι που υπονομεύεται από τις χαμηλές τιμές που διατηρούν οι Σαουδάραβες - οι ΗΠΑ έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Αντίθετα από τις άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, που οι κρατικοί τους προϋπολογισμοί είναι εξαρτώμενοι από τους ισολογισμούς των κρατικών τους εταιρειών πετρελαίου, στις ΗΠΑ η εξόρυξη του σχιστολιθικού πετρελαίου είναι στα χέρια ιδιωτών. Ο προϋπολογισμός των ΗΠΑ δεν επηρεάζεται άμεσα, μάλιστα οι χαμηλές τιμές βοηθούν τους Αμερικανικούς δείκτες ανάπτυξης, και οι ΗΠΑ έχουν πολλούς τρόπους να στηρίξουν τους ιδιώτες παραγωγούς προκειμένου να συντηρηθούν, όσο θα κρατάει ο τιμολογιακός πόλεμος με τη Σαουδική Αραβία.
Στο μεταξύ, πριν από δύο εβδομάδες γίνεται η γενική συνέλευση του ΟΠΕΚ, όπου η Σαουδική Αραβία επέμεινε στο να μη μειωθεί η παραγωγή πετρελαίου ώστε να αυξηθεί λίγο η τιμή του, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Νιγηρία που στην κυριολεξία καταστρέφονται οικονομικά από τις μειωμένες τιμές.
Η Ρωσία που έχει καθεστώς παρατηρητή στον ΟΠΕΚ, κρατάει επιφυλακτική στάση, ελπίζοντας σε κάποια παράλληλη συνεννόηση με τους Σαουδάραβες στη Σύνοδο του Abu Dhabi που έληξε προχθές, χωρίς πάλι να προκύψει κάποια απόφαση μείωσης της παραγωγής ώστε να αυξηθούν οι τιμές.
Η Σαουδική Αραβία εμμένει στη στρατηγική της να κρατάει πολύ χαμηλά τις τιμές, και βλέποντας την Αμερική να ετοιμάζεται να συγκρουστεί μαζί της για ενεργειακή κυριαρχία και τη Ρωσία να καλύπτει το κενό που αφήνει η Αμερικανική αποχώρηση από τη Μ. Ανατολή, προχωράει και ανακοινώνει Σαουδαραβική Συμμαχία 34 Μουσουλμανικών κρατών εναντίων της τρομοκρατίας, προκειμένου ουσιαστικά τι να κάνει; Να φτιάξει ένα δικό της συνασπισμό χωρών για να αυξήσει την ισχύ της στην περιοχή, σε αντιστάθμισμα των σχεδιασμών ΗΠΑ-Ρωσίας!
Και απέναντι σε αυτή την πρωτοβουλία των Σαουδαράβων, Τουρκία και Κατάρ, που έχουν δική τους παράλληλη ατζέντα, ενώ συμμετέχουν στο Σαουδαραβικό Συνασπισμό, προωθούν τη δική τους διμερή Αμυντική Συνεργασία και η Άγκυρα ανακοινώνει δημιουργία Τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο Κατάρ.
ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Η κρίση σε Ουκρανία και Μ. Ανατολή έχει καταστρέψει τις οικονομίες των άμεσα εμπλεκόμενων χωρών.
Για τις χώρες που έχουν πληγεί και για τις προοπτικές που ενδεχομένως θα έχουν μετά το τέλος των εχθροπραξιών, έχουμε ως αναφορά μια μελέτη του ΔΝΤ σχετικά με το Λίβανο, όπου συμπερασματικά προκύπτει ότι όσο πιο διεθνοποιημένη είναι μια οικονομία στην προπολεμική περίοδο, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα ανακάμπτει μετά τις συγκρούσεις. Ωστόσο, αυτό είναι ένα συμπέρασμα που έχει αξία όταν η διεθνής οικονομία είναι σε φάση ανάπτυξης. Τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά όταν η διεθνής οικονομία είναι σε ύφεση, όπως είναι σήμερα.
Είναι βέβαιο, πως μετά το τέλος των εχθροπραξιών, Ιράκ και Συρία δεν θα υπάρχουν, τουλάχιστο στα σημερινά τους σύνορα. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την Ουκρανία.
Ο τερματισμός των εχθροπραξιών και η ειρήνευση θα διαρκέσουν πολλά χρόνια. Δεν είμαστε κοντά σε λύση του προβλήματος. Έχουμε πολύ μέλλον ακόμη.
Θα σας έλεγα ακόμη, πως βλέπω μεσοπρόθεσμα καθεστωτικές εξελίξεις και μέσα στο ΙΚ, με ανατροπή του σημερινού καθεστώτος και άνοδο στην εξουσία πιο «πολιτικών» ηγετών που ενδεχομένως θα αλλάξουν τακτική, θα αποκηρύξουν οργανώσεις σαν την Αλ Σαμπάμπ και τη Μπόκο Χαράμ, με αντάλλαγμα ένα επίσημο νέο κράτος. Ή ακόμη και ενσωμάτωση του ΙΚ σε μια νέα ευρύτερη Ουαχαμπιστική οντότητα.
Σχετικά κερδισμένοι θα είναι οι Κούρδοι του Ιράκ, ωστόσο θεωρώ σχεδόν βέβαιη τη σύγκρουσή τους με τους Κούρδους του ΡΚΚ στην Τουρκία. Και εκεί θα υπάρξει μια νέα Κουρδική οντότητα. Όμως σταθερότητα στα σημερινά Τούρκο-Συριακά σύνορα δεν βλέπω – και αυτό είναι πολύ καλό για εμάς!
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τα όσα συμβαίνουν κυρίως στη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική δημιουργούν ευκαιρίες αλλά και μεγάλους κινδύνους για την Ελλάδα.
ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Τουρισμός
Μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Ρωσικό αεροπλάνο πάνω από το Σινά και το μπλοκάρισμα χιλιάδων τουριστών στο Σάρμ Ελ Σέιχ, καθώς και μετά την κατάρριψη του Ρωσικού μαχητικού από Τουρκικά μαχητικά και τις οικονομικές κυρώσεις της Ρωσίας εναντίων της Τουρκίας, δημιουργείται μια μοναδική ευκαιρία αυτός ο τουρισμός να έρθει στην ασφαλή και φιλική Ελλάδα.
Αξιοποίηση των Ενεργειακών Πεδίων της Ν.Α. Μεσογείου
Η όποια αξιοποίηση εξαρτάται κυρίως από τις διεθνείς τιμές Υ/Α.
Προσωπικά διαφωνώ με τη λύση του αγωγού.
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Μια καλή προοπτική για εμάς, είναι η Τουρκία να κάνει το λάθος στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Όταν έγραφα αυτήν την ομιλία, ήρθε στο φώς της δημοσιότητας η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που είναι καταπέλτης για την Άγκυρα. Ακολούθησαν Ευρωπαϊκές αναφορές και δημοσιεύματα – παρακαλώ από το BBC – παρότι η Τουρκία πήρε χρήματα για την διαχείριση του μεταναστευτικού, στην πραγματικότητα δεν έχει κάνει τίποτα, συνεχίζει να στέλνει μετανάστες στην Ε.Ε. και ότι εν ολίγοις κοροϊδεύει την Ευρώπη. Εδώ είναι η δική μας ευκαιρία, να πείσουμε τους Ευρωπαίους ότι εμείς είμαστε το κλειδί για τη λύση του προβλήματος και όχι οι Τούρκοι.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Η εγγύτητα της χώρας μας και της Μεσογειακής Ευρώπης στο χώρο δράσης του ΙΚ, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους.
Και για να σας δώσω μια ιδέα της απειλής, θα ήθελα να δημιουργήσω κι εγώ μια εικόνα ανάλογη με αυτή του Michael Roth, για να καταλάβουμε πόσο μας αφορούν οι εξελίξεις στη Β. Αφρική και τη Μ. Ανατολή.
Φανταστείτε, το φετινό καλοκαίρι, μια Μεσογειακή παραλία γεμάτη τουρίστες από όλο τον κόσμο, χαλαρούς, να απολαμβάνουν τις διακοπές τους. Και ξαφνικά μικρά ταχύπλοα σκάφη, εξοπλισμένα με βαριά πολυβόλα να αρχίσουν να γαζώνουν με σφαίρες τους ανέμελους λουόμενους, τις πλαζ και τα παρακείμενα μαγαζιά. Και αυτό να γίνει ταυτόχρονα σε 2-3 παραλίες ισάριθμων Ευρωπαϊκών Μεσογειακών χωρών!
Φανταστείτε το κόστος σε ανθρώπινες απώλειες, το κόστος στην τουριστική βιομηχανία που από αυτή περιμένει ο Ευρωπαϊκός Νότος για να ανακάμψει, φανταστείτε το διεθνή αντίκτυπο αν μέσα στα θύματα είναι και πολλοί Αμερικανοί ή Κινέζοι και Ρώσοι τουρίστες.
Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση;
Ενδεχομένως να πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα μέσα από στοχευμένα προγράμματα της Ε.Ε. για την προστασία των τουριστικών περιοχών και την εκπαίδευση εξειδικευμένου προσωπικού στα μεγάλα τουριστικά και ξενοδοχειακά συγκροτήματα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προστατέψουμε τη Μεσόγειο από την ανασφάλεια και την ανομία.
Σας ευχαριστώ πολύ! http://tilegrafima.gr/world-security/item/16637
Το θέμα που καλούμαι να σας παρουσιάσω σήμερα, αφορά τις
γεω-οικονομικές επιπτώσεις από τις εξελίξεις στην Ουκρανία και την
ευρύτερη Μ. Ανατολή, ωστόσο δεν μπορώ να μην κάνω και κάποιες
γενικότερες γεωπολιτικές αναφορές.Ξεκινώντας, θέλω να σας μεταφέρω μια “εικόνα”.
Πριν ακριβώς από μια εβδομάδα, στις 14 Δεκ. (2015), ο Γερμανός Υπουργός για θέματα Ευρώπης, Michael Roth, προλογίζοντας τη Σύνοδο των G7, ξεκίνησε το λόγο του με τα παρακάτω λόγια:
“Φανταστείτε” – τους λέει – “ένα τεράστιο καράβι με containers, να πλέει ειρηνικά στη θάλασσα, έμφορτο με αυτοκίνητα και μηχανολογικό εξοπλισμό που είναι το σύνηθες φορτίο προϊόντων που η Γερμανική οικονομία εξάγει στις διεθνείς αγορές. Το ζήτημα δεν είναι ότι απλά έχουμε ένα πλοίο που πλέει από το λιμάνι Α στο λιμάνι Β. Το ζήτημα είναι ότι δίχως αυτά τα πλοία η παγκόσμια οικονομία δεν θα ήταν ίδια με τη σημερινή. Και το γεγονός αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για χώρες όπως η Γερμανία που είναι εξαρτώμενες από το διεθνές εμπόριο”. “Φανταστείτε λοιπόν” – συνεχίζει – “ότι ξαφνικά πειρατές προσεγγίζουν αυτό το πλοίο, από διάφορες πλευρές και με πολλά μικρά ταχύπλοα σκάφη. Είναι βαριά οπλισμένοι με αυτόματα τυφέκια και RPGs και επιτίθενται στο πλοίο, το κυριεύουν, παίρνουν ως ομήρους το πλήρωμα, και ζητούν λύτρα την ώρα που αγνοείται η τύχη του πληρώματος και του φορτίου”. Και κλείνει αυτή την εικόνα που δημιούργησε λέγοντας “… αυτό που συμβαίνει σε άλλες μεγάλες θάλασσες, κινδυνεύουμε να το δούμε να συμβεί και στη Μεσόγειο. Από θάλασσα διακοπών και ξεκούρασης, η Μεσόγειος κινδυνεύει να γίνει μια θάλασσα επικίνδυνη για το παγκόσμιο εμπόριο και την ανθρώπινη ζωή”!!!
Φίλες και Φίλοι,
Αυτός ακριβώς είναι και ο μεγάλος φόβος για την περιοχή μας. Ο κίνδυνος, δηλαδή, λόγω των εξελίξεων στην Ουκρανία, τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική, καθώς και λόγω των μεταβολών στους συσχετισμούς δυνάμεων, να καταστεί, η Μεσόγειος μια «Μαύρη Τρύπα» στο παγκόσμιο γεωπολιτικό και γεω-οικονομικό χάρτη.
Έχει ξανασυμβεί στο παρελθόν – κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα - και η Γηραιά Ήπειρος απομονώθηκε για τουλάχιστο 2 αιώνες.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα ένα – ένα!
ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Μια χώρα ουσιαστικά διχοτομημένη μεταξύ Ουκρανών και Ρωσόφωνων.
Από πού ξεκίνησε η κρίση;
Ξεκίνησε με άξονα το ενεργειακό. Την ποσότητα και την τιμή που αγοράζει η Ουκρανία Φ.Α. από τη Ρωσική Gazprom, και που στη συνέχεια, μέσω Ουκρανίας τροφοδοτείται με Ρωσικό αέριο η Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη.
Η ουσία της κρίσης ωστόσο είναι βαθύτερη. Εκτός από τους καθαρά γεωπολιτικούς λόγους, υπάρχουν εξίσου σοβαροί γεω-οικονομικοί λόγοι που εξηγούν την κρίση.
Ο κυριότερος;
Να δοθεί πρόσθετο – θα έλεγα σχεδόν μονοπωλιακό – έργο στον κοινό Γερμανό-Ρωσικό αγωγό Nord Stream. Ο αγωγός αυτός έχει δύο συνδέσεις και τέθηκε σε πλήρη λειτουργία στα τέλη του 2012, με συνολική χωρητικότητα 55 δις m³, κάτι λιγότερο από τη μισή ποσότητα Φ.Α. που εισάγει ετησίως η Ε.Ε. από τη Ρωσία.
Η εταιρεία του Nord Stream αποφάσισε επέκταση του αγωγού με δύο νέες συνδέσεις, ώστε το 2019 ο αγωγός να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 110 δις m³Φ.Α. (σχεδόν το σύνολο της εισαγόμενης ποσότητας από Ρωσία)
Η επέκταση όμως του αγωγού προκαλούσε αντιδράσεις, εντός και εκτός Ε.Ε.
Μέχρι να τεθεί σε λειτουργία ο Nord Stream, το Ρωσικό Φ.Α. έμπαινε στην Ε.Ε. μέσω 12 αρτηριών.
- 3 άμεσες αρτηρίες μέσω Φινλανδίας, Εσθονίας και Λιθουανίας
- 4 μέσω Λευκορωσίας
- και 5 μέσω Ουκρανίας
Άρα, από όλες τις διόδους, η Ουκρανική δίοδος ήταν η πλέον ενοχλητική για την φιλόδοξη Γερμανό-Ρωσική επέκταση του Nord Stream.
Θυμίζω ότι η κρίση στην Ουκρανία ξέσπασε τον Νοέμβρη του 2013.
Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία, ενώ η Γερμανία κράτησε γενικά χαμηλούς τόνους και προσπάθησε να τηρήσει ισορροπίες.
Μέχρι και τη Σύνοδο των G20 στο Brisbane της Αυστραλίας, τον Νοέμβρη του 2014, το κλίμα ήταν πολύ αρνητικό για τη Ρωσία (έχει προηγηθεί και η κατάρριψη του Μαλαισιανού αεροσκάφους). Όμως η «υβριδική λογική» του Πούτιν επιβάλλεται (δεν μπορώ να φύγω από την Ουκρανία διότι δεν είμαι καν εκεί), και ο ρεαλισμός βάζει ξανά τη Ρωσία στο παιχνίδι – το κλίμα αλλάζει υπέρ της Ρωσίας, δεν αποσύρονται ωστόσο οι κυρώσεις!
Την Άνοιξη του 2015, η κατάσταση στην Ουκρανία έχει de facto παγιωθεί – η Ουκρανία δεν μπορεί, λόγω της κατάστασης, να αποτελεί εταίρο στον ενεργειακό εφοδιασμό της Ε.Ε. - οπότε τον Ιούνιο του 2015 η εταιρεία του Nord Stream ελεύθερα προχωράει σε υπογραφή για επέκταση του αγωγού με δύο νέες συνδέσεις (ο ορίζοντας του έργου παραμένει για το 2019).
Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, ότι τα συμφέροντα γύρω από τον αγωγό Nord Stream, σε μεγάλο βαθμό εξηγούν το γεω-οικονομικό κομμάτι της Ουκρανικής κρίσης.
Θέλω να πω δύο λόγια και για τον πολύ-συζητημένο South Stream.
Ο South Stream ήταν και είναι ένα διπλωματικό όπλο. Ποτέ δεν ήταν στους σχεδιασμούς της Ρωσίας να κατασκευαστεί αυτός ο αγωγός. Ήταν μια «βαλβίδα» ελέγχου και επηρεασμού καταστάσεων στη Νότια Ευρώπη, και το χρησιμοποιούσαν και οι Γερμανοί για να εξυπηρετούν και τις δικές τους ισορροπίες.
Ο ενεργειακός εφοδιασμός της Ευρώπης από το Νότο έχει πολλούς παίκτες, που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Οι σχέσεις μεταξύ των παικτών είναι εξαιρετικά πολύπλοκες, και άρα επιβάλλεται να τηρηθούν ισορροπίες, αντί των μονοπωλιακών λογικών.
Τα πράγματα στον Ευρωπαϊκό «Βορρά» είναι σαφώς πιο απλά, από ότι στα ενεργειακά ζητήματα του «Νότου».
Αυτό που θέλω να κρατήσετε στο κομμάτι ενεργειακά – Ουκρανία, είναι:
Πρώτον: Τα κοινά Γερμανο-Ρωσικά ενεργειακά συμφέροντα παίζουν ρόλο στην Ουκρανική κρίση, και στο πότε και πώς αυτή η κρίση θα τελειώσει, και
Δεύτερον: Με βάση τις ισχύουσες ισορροπίες, Ρωσικός αγωγός με μονοπωλιακή λογική δεν πρόκειται να κατασκευαστεί ποτέ στη Νότια Ευρώπη. Μπορεί να υπάρξει συμμετοχή σε ενεργειακά project της Μεσογείου, και κυρίως μέσω των Γερμανών, όμως Ρωσικό αγωγό, ξεχάστε τον!
Η ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Για να καταλάβουμε τη σημερινή κρίση στην ευρύτερη Μ. Ανατολή, θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν, και να εξηγήσουμε γιατί οι λεγόμενες Μεγάλες Δυνάμεις ενδιαφέρονται τους δυο τελευταίους αιώνες γι’ αυτή την περιοχή.
Ο πρώτος λόγος είναι το παγκόσμιο εμπόριο.
Το 90% του παγκόσμιου εμπορίου διακινείται μέσω θαλάσσης, και από τα τέλη του 19ου αιώνα, το 1/3 αυτού του όγκου περνάει μέσα από τη θαλάσσια αρτηρία, Μεσόγειος – Σουέζ – Ερυθρά Θάλασσα – Αραβική Θάλασσα.
Ο δεύτερος λόγος είναι τα σημαντικά και φθηνά κοιτάσματα Υ/Α (πετρέλαιο, φυσικό αέριο).
Τα κοιτάσματα αυτά ανακαλύφθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της Μ. Ανατολής το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
Σε ότι αφορά τα ενεργειακά, τα σημαντικότερα και φθηνότερα κοιτάσματα Υ/Α βρίσκονται στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.
Με τη Σιιτική Επανάσταση του 1979, το Ιράν έκοψε τον ομφάλιο λώρο με τις ΗΠΑ. Έμεινε η Σαουδική Αραβία ως εναλλακτική πηγή φθηνής ενέργειας για την Αμερική.
Οι σχέσεις ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας είναι το “κλειδί” για να κατανοήσουμε τη σημερινή κρίση στη Μ. Ανατολή και το παιχνίδι που παίζεται με τις τιμές του πετρελαίου.
Κυρίως οι σχέσεις τους μετά το 1980.
Τι σημαίνει Σαουδική Αραβία; Σημαίνει κυρίως δύο πράγματα:
Πρώτον, είναι το κράτος μιας μεγάλης Βασιλικής Οικογένειας με βαθιά ιστορία. Η εξουσία του μονάρχη στηρίζεται πάνω σε πολύ – πάρα πολύ λεπτές ισορροπίες – μεταξύ των κυριότερων μελών αυτής της Οικογένειας. (Κρατήστε αυτό το στοιχείο, διότι όταν ακούμε ότι η Σαουδική Αραβία στηρίζει τον ISIS ή αντίθετα, ότι η Σαουδική Αραβία συμμετέχει στον αντι-τρομοκρατικό άξονα, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα είναι ακριβώς έτσι).
Δεύτερον, Σαουδική Αραβία σημαίνει ARAMCO. Είναι η μεγαλύτερη εταιρεία Υ/Α στον κόσμο, και η εταιρεία με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση παγκοσμίως. Η αξία της υπολογίζεται από US$1,25 έως US$7 τρις!
Μέχρι το 1980, τα 2/3 του μετοχικού κεφαλαίου της ARAMCO και το management, ήταν στα χέρια ξένων – κυρίως Αμερικανών – επενδυτών. Το 1980, οι Σαουδάραβες απέκτησαν το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών, ενώ το 1988 – σχεδόν πραξικοπηματικά – έθεσαν εκτός όλους τους άλλους μετόχους και πήραν και τον έλεγχο του management της εταιρείας.
Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, οι Σαουδάραβες είναι κυρίαρχοι της ARAMCO και ελέγχουν – σχεδόν απόλυτα – και τον OPEC. Παράλληλα, στα τέλη της δεκαετίας του ’80, οι ΗΠΑ είναι απασχολημένες με τη Σοβιετική Ένωση.
[ΕΙΚΟΝΑ 6]
Από το 1986, οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου που σημειώνονται στην παγκόσμια αγορά δίνουν μια εκπληκτική ώθηση στην ανάπτυξη της Αμερικανικής οικονομίας, αντίθετα παράγουν ελλείμματα στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες και κυρίως στη Σοβιετική Ένωση.
(Η οικονομική κρίση της ΕΣΣΔ από το 1986 και μετά εξηγεί και το άνοιγμα του Γκορμπατσόφ προς τη Δύση)
Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ - Σοβιετικής Ένωσης, δημιουργεί φόβους στους Σαουδάραβες μήπως το Αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον μετακινηθεί από την περιοχή του Κόλπου και πάει βορειότερα στα ενεργειακά πεδία της Σιβηρίας και της Κασπίας.
Την ώρα λοιπόν, που η πρώην Σοβιετική Ένωση καταρρέει (1990-1991), πάει το Ιράκ και εισβάλλει στο Κουβέιτ (Αύγουστος, 1990), και εκτοξεύονται οι τιμές του πετρελαίου στα ύψη.
Έτσι, οι ΗΠΑ βρίσκονται ταυτόχρονα αντιμέτωπες με ένα τεράστιο πρόβλημα παγκόσμιας ασφάλειας με τη διαχείριση της πτώσης της Σοβιετικής Ένωσης και την τύχη του πυρηνικού οπλοστασίου της, και με ένα τεράστιο πρόβλημα ενεργειακής ασφάλειας για τις ίδιες, που απειλεί να προκαλέσει ανυπολόγιστη ζημιά στην Αμερικανική οικονομία.
Για να καταλάβουμε πόσο σημαντικό είναι το κόστος της ενέργειας για τις ΗΠΑ, αρκεί να σας πω πώς τα τελευταία 25 χρόνια, οι ΗΠΑ διατηρούν την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους σε υψηλά επίπεδα, χάριν κυρίως της πολύ φθηνής ενέργειας που απολαμβάνουν.
Σε αυτό το εφιαλτικό σκηνικό του 1991, η μόνη εναλλακτική για τις ΗΠΑ είναι η Σαουδική Αραβία. Παροχή φθηνής ενέργειας ώστε να συνεχίσει η Αμερικανική οικονομία να παράγει και να έχει τον έλεγχο των τιμών στις διεθνείς αγορές μέσω του OPEC.
Η Σαουδική Αραβία όμως δεν είχε και δεν έχει μόνο ενεργειακές φιλοδοξίες. Έχει ευρύτερες φιλοδοξίες που σχετίζονται:
- Με την πολιτική και γεωπολιτική της κυριαρχία στη Μ. Ανατολή, και κυρίως,
- Την ιδεολογική και θρησκευτική της επικράτηση (την επικράτηση του Ουαχαμπισμού) έναντι όλων των υπολοίπων τάσεων και δογμάτων του Ισλάμ. (Φιλοδοξία που ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια της ευρύτερης Μ. Ανατολής)
Η Σαουδική Αραβία, λοιπόν, πιθανότατα ανταλλάσει την παροχή φθηνής ενέργειας και την τιθάσευση των τιμών, με την υποχρέωση των ΗΠΑ να ξεκαθαρίσουν το τοπίο από τα «ενοχλητικά» Μπααθικά καθεστώτα του Ιράκ και της Συρίας.
Από εκεί και πέρα η ιστορία είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ωστόσο, σε εκείνη την αρχική περίοδο, οι συνετοί σύμβουλοι των Αμερικανών ηγετών δεν ξέχασαν τα διδάγματα του Θουκυδίδη, και δεν επεδίωξαν την πλήρη ανατροπή του Σαντάμ, ώστε να μην αφήσουν ελεύθερο το πεδίο στις Σαουδαραβικές επιδιώξεις.
Δυστυχώς, η 11η Σεπτεμβρίου (2001) φέρνει και το στρατηγικό λάθος για τις ΗΠΑ. Δηλαδή την επέμβαση και ανατροπή του Σαντάμ. Έκτοτε, είναι πολύ βαρύ το φορτίο ελέγχου του Ιράκ και του έτερου μετώπου στο Αφγανιστάν.
Στην προσπάθειά τους να διαχειριστούν το λάθος, αρχίζει να καλλιεργείται σταδιακά στους κόλπους της Αμερικανικής διοίκησης μια πολύ προχωρημένη σκέψη με τη λογική ότι:
“Οι Σαουδάραβες είναι ισχυροί αλλά πολιτικά ασταθείς. Οι σχέσεις μας γενικά με τους Σουνίτες είναι προβληματικές και τα καθεστώτα τους απεχθή. Οι Σουνίτες μεταξύ τους έχουν πολύπλοκες και ανταγωνιστικές σχέσεις, και όλοι μαζί είναι καχύποπτοι απέναντι στις ΗΠΑ. Η εναλλακτική, είναι να τα βρούμε με τους Σιίτες, που παραδοσιακά είχαμε σταθερότερες και καλύτερες σχέσεις”
Στα πλαίσια αυτής της νέας αντίληψης, οι ΗΠΑ ρίχνουν γέφυρες προς το Ιράν, βλέπουν τους Σιίτες του Ιράκ ως αξιόπιστους συνομιλητές, και τέλος στηρίζουν τους Κούρδους του Ιράκ.
Στη Βαγδάτη σχηματίζεται κυβέρνηση Σιιτική (άλλωστε οι Σιίτες πλειοψηφούν στο Ιράκ), με συμμετοχή και Κούρδων, και με τους Σουνίτες να έχουν χαμηλή εκπροσώπηση.
Αυτή η εξέλιξη, ωστόσο, είχε δύο επαναστατικές επιπτώσεις:
(α) Περιφερειακές δυνάμεις όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία, ακόμα και το Ισραήλ, να θορυβηθούν και να έρθουν μεταξύ τους πιο κοντά προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους Σιίτες, και
(β) Λόγω της κακής Σιιτικής διακυβέρνησης στη Βαγδάτη, να συμβεί ένα πραγματικό «θαύμα» – οι Σουνίτες του Ιράκ (μέχρι χθες εχθροί μεταξύ τους), να συνασπιστούν σε κοινό μέτωπο, εναντίον της κυβέρνησης και εναντίον της επέλασης των Σιιτών στην χώρα!
Από το 2004 μέχρι το 2007 εκτυλίσσεται στο Ιράκ ένας πραγματικός εμφύλιος μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών.
Το 2007, οι ΗΠΑ αυξάνουν την στρατιωτική τους παρουσία στο Ιράκ προκειμένου να σταθεροποιήσουν την κατάσταση, με αποτέλεσμα να αυξάνει το κόστος για τις ΗΠΑ, χωρίς να έχουν κάποιο ουσιαστικό κέρδος!
Το 2008 ξεσπά η μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση (έκτοτε αλλάζουν όλα τα οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα στις ΗΠΑ), ενώ το 2009 αναλαμβάνει το τιμόνι της χώρας ο Μπαράκ Ομπάμα. Ο Ομπάμα βρίσκεται μπροστά σε μεγάλα διλήμματα και πρέπει να πάρει αποφάσεις!
Το 2009 έρχονται πολύ καλά νέα από τον Καναδά στα ενεργειακά θέματα. Αφορούν την πρόοδο της τεχνολογίας του fracturing για την εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Τεράστια τα αποθέματα σε Καναδά και ΗΠΑ. Με τις τιμές του πετρελαίου διεθνώς πάνω από τα US$80-90 το βαρέλι η εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φέρνει κέρδη, οι ΗΠΑ καθίστανται αυτάρκεις σε πετρέλαιο και μάλιστα υπολογίζουν ότι το 2015 θα είναι Νο.1 χώρα-παραγωγός Υ/Α παγκοσμίως.
Άρα, η εμπλοκή τους στη Μ. Ανατολή είναι πλέον μια ανούσια υπόθεση.
Ο Ομπάμα, λοιπόν, αποφασίζει:
- Τη συνέχιση των προσπαθειών συνεννόησης με τους Σιίτες στη λογική ότι αν εντάξει το Ιράν σε μια διεθνή κανονικότητα α) θα ελέγξει το πυρηνικό του πρόγραμμα, β) θα ενισχύσει τους μετριοπαθείς έναντι των φανατικών, γ) θα αποκόψει την Τεχεράνη από τις εξτρεμιστικές οργανώσεις Χεζμπολάχ, Χαμάς και των παραφυάδων τους που φτάνουν μέχρι και τη Λατινική Αμερική, και τέλος, δ) θα στηρίξει την κυβέρνηση της Βαγδάτης.
- Την άμεση αποχώρηση των ΗΠΑ από την περιοχή
- Να βοηθηθούν τα Κοινωνικά Κινήματα της Μ. Ανατολής να εκφραστούν, ώστε να αρχίσει να διαμορφώνεται Κοινωνία Πολιτών στην περιοχή. (Οι λέξεις που χρησιμοποιώ δεν είναι τυχαίες, και οι Αμερικανικές αντιλήψεις συμπληρώνουν αντίστοιχες Ευρωπαϊκές)
Παράλληλα, αντιλαμβανόμενος την δύσκολη θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι ΗΠΑ μετά την κρίση του 2008, και στα πλαίσια της λογικής της οικονομίας δυνάμεων μέσα από την παγκόσμια συνυπευθυνότητα για τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης, ο Ομπάμα προωθεί την νέα ισορροπία ισχύος των G20.
Ωστόσο:
- Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Μ. Ανατολή αφήνει μεγάλο κενό, αφού καμία άλλη δύναμη δεν έχει την απόλυτη ισχύ να επιβληθεί καλύπτοντας το κενό,
- Η άνοδος της ισχύος των Σιιτών και του Ιράν προκαλεί εφιάλτες στις άλλες χώρες της περιοχής, και
- Το άνοιγμα των ΗΠΑ προς τα κοινωνικά κινήματα απειλεί τον αυταρχικό χαρακτήρα των Μεσανατολικών καθεστώτων
Είναι στοιχεία που χτυπάνε το καμπανάκι από τη Σαουδική Αραβία ως το Ισραήλ, που αντιλαμβάνονται την Αμερικανική στροφή ότι απειλεί τα ιδιαίτερά τους συμφέροντα!
Έτσι, η νέα Αμερικανική πολιτική στη Μ. Ανατολή φέρνει το Ισραήλ πιο κοντά στη Σαουδική Αραβία, ενώ το απομακρύνει εντελώς από την Τουρκία που παίζει το ανθρωπιστικό χαρτί με τους Παλαιστινίους εναντίον του Ισραήλ.
2011 – 2013 έχουμε τη λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη». Τα κοινωνικά κινήματα της Μ. Ανατολής αδυνατούν να κεφαλαιοποιήσουν τον ξεσηκωμό, και υπερφαλαγγίζονται από τα καλύτερα οργανωμένα και ιδεολογικά πιο συμπαγή Ισλαμιστικά κινήματα.
Το τι έγινε στην Τυνησία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη είναι γνωστά.
Ο κρίκος που έσπασε – και έσπασε πολύ άσχημα – ήταν αυτός που είχε μείνει σε εκκρεμότητα από τα Μπααθικά καθεστώτα της περιοχής, ο κρίκος Συρία.
Το 2013, με την καταστολή της «Αραβικής Άνοιξης», η Σαουδική Αραβία είδε ότι δεν είναι έτοιμη να παίξει ηγεμονικό ρόλο στην περιοχή και ότι δεν πρέπει να αφήσει τις ΗΠΑ να αποχωρήσουν από τη Μ. Ανατολή φροντίζοντας:
(α) να συντηρήσουν την αστάθεια και άρα να αναγκάσουν τις ΗΠΑ να παραμείνουν στην περιοχή, μέχρι η Σαουδική Αραβία να είναι σε θέση να επιβάλλει την δική της κυριαρχία, και
(β) να συντηρήσουν την ενεργειακή εξάρτηση των ΗΠΑ από το Σαουδαραβικό πετρέλαιο ως βασική προϋπόθεση παραμονής των ΗΠΑ στη Μ. Ανατολή.
Η φιλόδοξη Τουρκία θέλει και αυτή να παίξει στο Μεσανατολικό matrix.
Το 2013, η AQI εξελίσσεται σε Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε. Το καλοκαίρι του 2014, μετά την κατάληψη της Μοσούλης, μετονομάζετε σε Ισλαμικό Κράτος και ιδρύει την «πρωτεύουσά» του στη Ράκκα της Συρίας. Στη Συρία, η Αλ Νούσρα έρχεται στο προσκήνιο. Εκεί που πολεμάει τις δυνάμεις του Ασάντ, εκεί παράλληλα πολεμάει ή συνεργάζεται και με τις δυνάμεις του Ελεύθερου Συριακού Στρατού, τις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους και άλλων Σουνιτικών αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Στη Λιβύη, αφού έχει εξοντωθεί ο Καντάφι, ξεσπά δραματικός εμφύλιος μεταξύ των λιγότερο και των περισσότερο φανατικών Ισλαμιστών. Ακραίοι Τσιχαντιστές αποκτούν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της χώρας και κάνουν εναλλακτική πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους την πόλη-λιμάνι Derna στη Λιβύη, μόλις 260 χλμ νότια της Γαύδου.
(Η απόσταση Πειραιάς – Χανιά είναι μεγαλύτερη από την απόσταση Ντέρνα – Γαύδου)
Έτσι, έχουμε ένα νέο ισχυρό παίκτη στην περιοχή, το Ισλαμικό Κράτος με υβριδική παρουσία από τον Καύκασο ως τον Κόλπο της Γουινέας.
Η στρατηγική του διαφοροποιείται από την στρατηγική της Αλ Κάιντα – στην επιλογή τους να ιδρύσουν κράτος και στην οικονομική τους «ανεξαρτησία» από δωρεές.
Στα πλαίσια μιας άτυπης συνεργασίας, η Σαουδική Αραβία έδωσε την αρχική στήριξη στο ΙΚ, ενώ η Τουρκία είναι η βασική πύλη εισόδου ξένων μαχητών στις τάξεις του, παρέχει υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα για τις ανάγκες του, και ξεπλένει χρήμα και πετρέλαιο για λογαριασμό του στις διεθνείς αγορές.
Και επειδή η Τουρκία δεν θα μπορούσε να αρκεστεί σε μια μονοδιάστατη στρατηγική, χρησιμοποιεί τους μετανάστες-πρόσφυγες ως μοχλό πίεσης στην Ε.Ε., αναγκάζει τους Ευρωπαίους να την πληρώσουν για να διαχειριστεί – όπως ισχυρίζεται - εκείνη το πρόβλημα, ενώ από την άλλη, ρίχνει χημικά όπλα σε Συριακά χωριά ισχυριζόμενη ότι φταίνε οι δυνάμεις του Άσαντ προκειμένου να προκαλέσει την εμπλοκή των ΗΠΑ, καταρρίπτει Ρωσικά μαχητικά για να εμπλέξει το ΝΑΤΟ, και χρησιμοποιεί διάφορα στρατηγήματα ώστε να κρατήσει την ένταση ψηλά και την εμπλοκή της Δύσης διαρκή.
Την ώρα που η Τουρκία έχει αναλάβει ρόλο άμεσου συνεργάτη του ΙΚ, η Σαουδική Αραβία έχει επιδοθεί σε ένα σχέδιο ανατροπής των ενεργειακών σχεδιασμών των ΗΠΑ.
Πώς; Μα μέσα από τη χειραγώγηση των τιμών.
Από το Νοέμβρη του 2014 οι τιμές του πετρελαίου κατρακυλούν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Μείωση της τιμής του πετρελαίου σημαίνει μείωση των εσόδων και ελλείμματα για τις χώρες που η οικονομία τους εξαρτάται από τις εξαγωγές πετρελαίου. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι με αυτή της την πολιτική, η Σαουδική Αραβία στέλνει στην χρεοκοπία όλους εκείνους τους Αμερικανούς παραγωγούς που επένδυσαν στην εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου. Το κόστος αυτής της πολιτικής, τους είναι αδιάφορο, αφού οι Σαουδάραβες έχουν το περιθώριο να δουν τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν ακόμη έως και τα US$6 το βαρέλι, φτάνει να καταφέρουν να κλείσουν και τον τελευταίο παραγωγό σχιστολιθικού πετρελαίου στη Β. Αμερική.
Και προσέξτε να δείτε πώς διαμορφώνεται το σκηνικό το τελευταίο διάστημα:
Τον περασμένο μήνα, στη Σύνοδο των G20 στην Αττάλεια της Τουρκίας, Πούτιν – Ομπάμα συνεννοούνται πάνω στις νέες σφαίρες επιρροής. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται μόνο για τον Ειρηνικό και τη Λατινική Αμερική (δεν είναι άσχετο το άνοιγμα των σχέσεων με την Κούβα, τώρα!), και αποχωρούν από τη Μ. Ανατολή αφήνοντας τη Ρωσία να καλύψει το κενό που δημιουργείται
Έτσι εξηγείται και η στάση του Ισραήλ που βλέπει με ανακούφιση τη Ρωσία αντί του Ιράν σε ρόλο χωροφύλακα στην περιοχή!
Σε ότι αφορά την ενεργειακή κυριαρχία των ΗΠΑ από το σχιστολιθικό πετρέλαιο - κάτι που υπονομεύεται από τις χαμηλές τιμές που διατηρούν οι Σαουδάραβες - οι ΗΠΑ έχουν ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Αντίθετα από τις άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, που οι κρατικοί τους προϋπολογισμοί είναι εξαρτώμενοι από τους ισολογισμούς των κρατικών τους εταιρειών πετρελαίου, στις ΗΠΑ η εξόρυξη του σχιστολιθικού πετρελαίου είναι στα χέρια ιδιωτών. Ο προϋπολογισμός των ΗΠΑ δεν επηρεάζεται άμεσα, μάλιστα οι χαμηλές τιμές βοηθούν τους Αμερικανικούς δείκτες ανάπτυξης, και οι ΗΠΑ έχουν πολλούς τρόπους να στηρίξουν τους ιδιώτες παραγωγούς προκειμένου να συντηρηθούν, όσο θα κρατάει ο τιμολογιακός πόλεμος με τη Σαουδική Αραβία.
Στο μεταξύ, πριν από δύο εβδομάδες γίνεται η γενική συνέλευση του ΟΠΕΚ, όπου η Σαουδική Αραβία επέμεινε στο να μη μειωθεί η παραγωγή πετρελαίου ώστε να αυξηθεί λίγο η τιμή του, προκαλώντας σφοδρές αντιδράσεις από χώρες όπως η Βενεζουέλα και η Νιγηρία που στην κυριολεξία καταστρέφονται οικονομικά από τις μειωμένες τιμές.
Η Ρωσία που έχει καθεστώς παρατηρητή στον ΟΠΕΚ, κρατάει επιφυλακτική στάση, ελπίζοντας σε κάποια παράλληλη συνεννόηση με τους Σαουδάραβες στη Σύνοδο του Abu Dhabi που έληξε προχθές, χωρίς πάλι να προκύψει κάποια απόφαση μείωσης της παραγωγής ώστε να αυξηθούν οι τιμές.
Η Σαουδική Αραβία εμμένει στη στρατηγική της να κρατάει πολύ χαμηλά τις τιμές, και βλέποντας την Αμερική να ετοιμάζεται να συγκρουστεί μαζί της για ενεργειακή κυριαρχία και τη Ρωσία να καλύπτει το κενό που αφήνει η Αμερικανική αποχώρηση από τη Μ. Ανατολή, προχωράει και ανακοινώνει Σαουδαραβική Συμμαχία 34 Μουσουλμανικών κρατών εναντίων της τρομοκρατίας, προκειμένου ουσιαστικά τι να κάνει; Να φτιάξει ένα δικό της συνασπισμό χωρών για να αυξήσει την ισχύ της στην περιοχή, σε αντιστάθμισμα των σχεδιασμών ΗΠΑ-Ρωσίας!
Και απέναντι σε αυτή την πρωτοβουλία των Σαουδαράβων, Τουρκία και Κατάρ, που έχουν δική τους παράλληλη ατζέντα, ενώ συμμετέχουν στο Σαουδαραβικό Συνασπισμό, προωθούν τη δική τους διμερή Αμυντική Συνεργασία και η Άγκυρα ανακοινώνει δημιουργία Τουρκικής στρατιωτικής βάσης στο Κατάρ.
ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Η κρίση σε Ουκρανία και Μ. Ανατολή έχει καταστρέψει τις οικονομίες των άμεσα εμπλεκόμενων χωρών.
Για τις χώρες που έχουν πληγεί και για τις προοπτικές που ενδεχομένως θα έχουν μετά το τέλος των εχθροπραξιών, έχουμε ως αναφορά μια μελέτη του ΔΝΤ σχετικά με το Λίβανο, όπου συμπερασματικά προκύπτει ότι όσο πιο διεθνοποιημένη είναι μια οικονομία στην προπολεμική περίοδο, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα ανακάμπτει μετά τις συγκρούσεις. Ωστόσο, αυτό είναι ένα συμπέρασμα που έχει αξία όταν η διεθνής οικονομία είναι σε φάση ανάπτυξης. Τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά όταν η διεθνής οικονομία είναι σε ύφεση, όπως είναι σήμερα.
Είναι βέβαιο, πως μετά το τέλος των εχθροπραξιών, Ιράκ και Συρία δεν θα υπάρχουν, τουλάχιστο στα σημερινά τους σύνορα. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για την Ουκρανία.
Ο τερματισμός των εχθροπραξιών και η ειρήνευση θα διαρκέσουν πολλά χρόνια. Δεν είμαστε κοντά σε λύση του προβλήματος. Έχουμε πολύ μέλλον ακόμη.
Θα σας έλεγα ακόμη, πως βλέπω μεσοπρόθεσμα καθεστωτικές εξελίξεις και μέσα στο ΙΚ, με ανατροπή του σημερινού καθεστώτος και άνοδο στην εξουσία πιο «πολιτικών» ηγετών που ενδεχομένως θα αλλάξουν τακτική, θα αποκηρύξουν οργανώσεις σαν την Αλ Σαμπάμπ και τη Μπόκο Χαράμ, με αντάλλαγμα ένα επίσημο νέο κράτος. Ή ακόμη και ενσωμάτωση του ΙΚ σε μια νέα ευρύτερη Ουαχαμπιστική οντότητα.
Σχετικά κερδισμένοι θα είναι οι Κούρδοι του Ιράκ, ωστόσο θεωρώ σχεδόν βέβαιη τη σύγκρουσή τους με τους Κούρδους του ΡΚΚ στην Τουρκία. Και εκεί θα υπάρξει μια νέα Κουρδική οντότητα. Όμως σταθερότητα στα σημερινά Τούρκο-Συριακά σύνορα δεν βλέπω – και αυτό είναι πολύ καλό για εμάς!
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τα όσα συμβαίνουν κυρίως στη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική δημιουργούν ευκαιρίες αλλά και μεγάλους κινδύνους για την Ελλάδα.
ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Τουρισμός
Μετά το τρομοκρατικό χτύπημα στο Ρωσικό αεροπλάνο πάνω από το Σινά και το μπλοκάρισμα χιλιάδων τουριστών στο Σάρμ Ελ Σέιχ, καθώς και μετά την κατάρριψη του Ρωσικού μαχητικού από Τουρκικά μαχητικά και τις οικονομικές κυρώσεις της Ρωσίας εναντίων της Τουρκίας, δημιουργείται μια μοναδική ευκαιρία αυτός ο τουρισμός να έρθει στην ασφαλή και φιλική Ελλάδα.
Αξιοποίηση των Ενεργειακών Πεδίων της Ν.Α. Μεσογείου
Η όποια αξιοποίηση εξαρτάται κυρίως από τις διεθνείς τιμές Υ/Α.
Προσωπικά διαφωνώ με τη λύση του αγωγού.
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Μια καλή προοπτική για εμάς, είναι η Τουρκία να κάνει το λάθος στη διαχείριση του μεταναστευτικού. Όταν έγραφα αυτήν την ομιλία, ήρθε στο φώς της δημοσιότητας η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας που είναι καταπέλτης για την Άγκυρα. Ακολούθησαν Ευρωπαϊκές αναφορές και δημοσιεύματα – παρακαλώ από το BBC – παρότι η Τουρκία πήρε χρήματα για την διαχείριση του μεταναστευτικού, στην πραγματικότητα δεν έχει κάνει τίποτα, συνεχίζει να στέλνει μετανάστες στην Ε.Ε. και ότι εν ολίγοις κοροϊδεύει την Ευρώπη. Εδώ είναι η δική μας ευκαιρία, να πείσουμε τους Ευρωπαίους ότι εμείς είμαστε το κλειδί για τη λύση του προβλήματος και όχι οι Τούρκοι.
ΚΙΝΔΥΝΟΙ
Η εγγύτητα της χώρας μας και της Μεσογειακής Ευρώπης στο χώρο δράσης του ΙΚ, εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους.
Και για να σας δώσω μια ιδέα της απειλής, θα ήθελα να δημιουργήσω κι εγώ μια εικόνα ανάλογη με αυτή του Michael Roth, για να καταλάβουμε πόσο μας αφορούν οι εξελίξεις στη Β. Αφρική και τη Μ. Ανατολή.
Φανταστείτε, το φετινό καλοκαίρι, μια Μεσογειακή παραλία γεμάτη τουρίστες από όλο τον κόσμο, χαλαρούς, να απολαμβάνουν τις διακοπές τους. Και ξαφνικά μικρά ταχύπλοα σκάφη, εξοπλισμένα με βαριά πολυβόλα να αρχίσουν να γαζώνουν με σφαίρες τους ανέμελους λουόμενους, τις πλαζ και τα παρακείμενα μαγαζιά. Και αυτό να γίνει ταυτόχρονα σε 2-3 παραλίες ισάριθμων Ευρωπαϊκών Μεσογειακών χωρών!
Φανταστείτε το κόστος σε ανθρώπινες απώλειες, το κόστος στην τουριστική βιομηχανία που από αυτή περιμένει ο Ευρωπαϊκός Νότος για να ανακάμψει, φανταστείτε το διεθνή αντίκτυπο αν μέσα στα θύματα είναι και πολλοί Αμερικανοί ή Κινέζοι και Ρώσοι τουρίστες.
Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση;
Ενδεχομένως να πρέπει να υπάρξει ειδική μέριμνα μέσα από στοχευμένα προγράμματα της Ε.Ε. για την προστασία των τουριστικών περιοχών και την εκπαίδευση εξειδικευμένου προσωπικού στα μεγάλα τουριστικά και ξενοδοχειακά συγκροτήματα.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει να προστατέψουμε τη Μεσόγειο από την ανασφάλεια και την ανομία.
Σας ευχαριστώ πολύ! http://tilegrafima.gr/world-security/item/16637
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου