Τίποτα δεν τελείωσε μεταξύ Σέρβων και Αλβανών... Το αμερικανικό σχέδιο για την αλλαγή συνόρων στα Βαλκάνια.

Εξαιρετικά ανήσυχη είναι η ελληνική κυβέρνηση καθώς πληθαίνουν οι πληροφορίες που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι προϋποθέσεις μιας νέας κρίσης δημιουργούνται στο Κοσσυφοπέδιο. Το κέντρο της προσοχής προοδευτικά μετατίθεται στην κοιλάδα του Πρέζεβο, στη Νότια Σερβία, για την οποία το ΝΑΤΟ ανέπτυξε ειδική δραστηριότητα τις προηγούμενες εβδομάδες. Τα γεγονότα της Μιτροβίτσα απετέλεσαν (κατά τις εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ) τη σκανδάλη που ενεργοποίησε μια σειρά γεγονότα που, αν δεν ελεγχθούν, μπορεί να οδηγήσουν σε αναθέρμανση των ενόπλων συγκρούσεων.  

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον απορίες δημιουργεί η πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών καθώς η Ουάσιγκτον ανακινεί, με δική της πρωτοβουλία, μερικά από τα πιο ευαίσθητα θέματα, όπως αυτό του μέλλοντος του Κοσσυφοπεδίου. Πιο συγκεκριμένα:

1 Οι αμερικανοί διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ έχουν αρχίσει να διερευνούν τις αντιδράσεις των συμμάχων στο ενδεχόμενο να σημειωθεί τελικά αλλαγή συνόρων με στόχο τη συγκέντρωση όλων των αλβανικών πληθυσμών που κατοικούν σήμερα στη Γιουγκοσλαβία σε μια νέα πολιτική οντότητα. Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου θα πρέπει να αποσπαστεί από τη Γιουγκοσλαβία το μεγαλύτερο μέρος του Κοσσυφοπεδίου καθώς και μια ζώνη της Νότιας Σερβίας όπου πλειοψηφούν οι Αλβανοί. Η κοιλάδα του Πρέζεβο, η οποία ανήκει στη Σερβία, θα βρεθεί στο επίκεντρο των σχετικών διεργασιών διότι ο εκεί αλβανικός πληθυσμός φθάνει τις 75.000 και σε μια έκταση 100 τετραγωνικών χιλιομέτρων αποτελεί την πλειονότητα. Ο σχετικός διπλωματικός προβληματισμός εξελίσσεται πολύ γρήγορα.

Το ΝΑΤΟ, κατά την τελευταία συνάντηση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, αποφάσισε να πολλαπλασιάσει τις επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών για τις εξελίξεις στο τρίγωνο Πρέζεβο - Μπουγιάνοβατς - Μεβέντια. Αμέσως μετά άρχισαν να καταφθάνουν στις Βρυξέλλες «αξιόπιστες αναφορές» για διαρκή αύξηση της σερβικής στρατιωτικής και αστυνομικής παρουσίας, ενοχλήσεις Αλβανών, απειλές βιασμού, περιπτώσεις βίαιης απόσπασης χρημάτων, κατάσχεση διαμερισμάτων και υποχρεωτική στρατολόγηση. Διαμορφώνεται λοιπόν προοδευτικά η βάση μιας νέας «ανθρωπιστικής κρίσης» ανάλογης με εκείνη που προηγήθηκε των πολεμικών επιχειρήσεων του 1999.

2 Κατά την τακτική συνεδρίαση του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου της 25ης Φεβρουαρίου ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ κ. Αλεξάντερ Βερτσμπάουχαρακτήρισε «ανοικτό θέμα» το μελλοντικό, μακροπρόθεσμο status του Κοσσυφοπεδίου, υποστήριξε μάλιστα ότι θα προκύψει ως αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων. Επιπλέον ζήτησε την ταχεία διεξαγωγή εκλογών ώστε «ο λαός του Κοσσυφοπεδίου να πάρει την τύχη του στα χέρια του». Ορισμένες αντιπροσωπείες χωρών με συνήθως καλό συντονισμό με τις ΗΠΑ επανέφεραν ανοικτά το θέμα της «ανεξαρτησίας». Αλλες χώρες-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έσπευσαν να επισημάνουν ότι οι θέσεις για «ανοικτό θέμα» και «ανεξαρτησία» αποτελούν εξαιρετικά αυθαίρετες ερμηνείες των αποφάσεων του ΟΗΕ, ειδικά της 1244 του 1999, η οποία αναφέρεται ρητά στην κυριαρχία και στην ακεραιότητα της Γιουγκοσλαβίας. Εν τούτοις, η αμερικανική πλευρά δεν φάνηκε να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις αντιρρήσεις των ευρωπαίων συμμάχων.

Οι εξελίξεις στο Κοσσυφοπέδιο απετέλεσαν και αντικείμενο της διάσκεψης των πολιτικών διευθυντών των χωρών που έχουν αναλάβει ζώνες στρατιωτικής ευθύνης, δηλαδή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας, η οποία πραγματοποιήθηκε τη 16η Φεβρουαρίου. Την πρωτοβουλία της πρόσκλησης είχε ο ειδικός εκπρόσωπος του ΟΗΕ κ. Μπερνάρ Κουσνέρ και πραγματοποιήθηκε στην Πρίστινα. Στο πρόγραμμα περιλήφθηκαν συναντήσεις με τους ηγέτες των Αλβανών αλλά ουδείς ασχολήθηκε με τους Σέρβους. Οταν βέβαια τέθηκε το ερώτημα από άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ για τις αιτίες μιας τέτοιας διακριτικής συμπεριφοράς, βρέθηκε η δικαιολογία ότι οι σέρβοι ηγέτες αναζητήθηκαν αλλά δεν βρέθηκαν διότι απουσίαζαν... Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες, η συνάντηση αυτή ήταν και η πρώτη όπου ετέθη ανοικτά το θέμα του επαναπροσδιορισμού των θέσεων του ΝΑΤΟ για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου. Τι ακριβώς συνέβη κατά τη διάσκεψη δεν είναι σαφές αλλά μια ένδειξη προσφέρει (ενδεχομένως) η έκτοτε εμμονή του κ. Κουσνέρ να αναφέρεται στις προοπτικές ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

Στην ωρίμανση των προϋποθέσεων μιας νέας κρίσης συμβάλλει και το Μαυροβούνιο. Ο κ. Καρλ Μπιλντ, ο οποίος είχε και έχει στενές σχέσεις με την αμερικανική διπλωματία, ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών στη Γιουγκοσλαβία, αναβάθμισε τον κίνδυνο δημιουργίας μιας νέας εστίας συγκρούσεων κατά την κατάθεσή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Ο κ. Μπιλντ υπογράμμισε ότι η Σερβία και το Μαυροβούνιο βρίσκονται σε μια «αργή αλλά σταθερή πορεία σύγκρουσης» και «θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας».

Κρίσιμος παράγοντας στον μηχανισμό γέννησης της κρίσης είναι ο πρόεδρος Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες ενίσχυσαν τις προηγούμενες ημέρες την πεποίθησή τους ότι μπορούν να εξασφαλίσουν την ανατροπή του. Το νέο στοιχείο είναι η μεταστροφή που σημειώνεται στην τακτική της Ρωσίας, η οποία φαίνεται έτοιμη να υιοθετήσει πιο ρεαλιστικές προσεγγίσεις για το γιουγκοσλαβικό πρόβλημα και να αποσύρει την υποστήριξη που προσέφερε ως τώρα στον Μιλόσεβιτς. Το μήνυμα που έρχεται από τη Μόσχα είναι ότι η διάσωση της Σερβίας μπορεί πια να πραγματοποιηθεί ακόμη και χωρίς τον Μιλόσεβιτς. Ετσι αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό το χρόνιο πρόβλημα που δημιουργείται από τον βαθύ διχασμό της σερβικής αντιπολίτευσης και την αδυναμία της να οργανώσει μια στοιχειωδώς αξιόπιστη πολιτική παρέμβαση.

Η Αθήνα προσπαθεί να αναλάβει έναν διαμεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο ΝΑΤΟ και στη Γιουγκοσλαβία σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις για αποτροπή μιας νέας μεγάλης κρίσης. Ως τώρα η παρασκηνιακή ήπια διπλωματία της Ελλάδας έχει αποδώσει κάποιους καρπούς αλλά ο δρόμος μοιάζει να είναι ακόμη μακρός.

tovima.gr