Το φάντασμα του «Ασκαρέλ» προκαλεί τρόμο 33 χρόνια μετά.

Νέες δειγματοληψίες για τη μόλυνση από το τοξικό λάδι «Ασκαρέλ», αλλά και μελέτη για το ενδεχόμενο εξαγωγής των ρυπασμένων εδαφών και τη διαχείρισή τους σε αδειοδοτημένη μονάδα του εξωτερικού, σύμφωνα με παλαιότερη πρόταση του βουλευτή Χαράλαμπου Θεοπέμπτου, εξετάζει το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, που προκήρυξε διαγωνισμό για μελέτη από ειδικούς των επιπτώσεων από την ταφή του τοξικού χημικού στα Πολεμίδια πριν από 33 χρόνια. Πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί την Κύπρο από το 1987 όταν ενταφιάστηκε στη βιομηχανική περιοχή Κάτω Πολεμιδιών (μετέπειτα μετονομάστηκε σε βιομηχανική περιοχή Ύψωνα) το τοξικό υγρό «Ασκαρέλ». Πρόκειται στην ουσία για πολυχλωριομένα διφαινύλια (PCBs).

 

Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του 1987, έγινε εισαγωγή μετασχηματιστών, που περιείχαν συνολικά περίπου 160 τόνους βιομηχανικού λαδιού (με την επωνυμία «Ασκαρέλ»), από την εταιρεία Epiphaniou Scrap Metals LTD με σκοπό την αποσυναρμολόγηση και εκποίησή τους. 

 

Κατά την αποσυναρμολόγηση των μετασχηματιστών από την εν λόγω εταιρεία χύθηκαν 6 - 10 τόνοι «Ασκαρέλ» έξω από τον περιφραγμένο χώρο της εταιρείας Epifaniou Scrap Metals LTD, στη βιομηχανική περιοχή Κάτω Πολεμιδιών και περίπου 100 - 120 τόνοι «Ασκαρέλ» στην είσοδο του γειτονικού λατομείου χαβάρας.

 

Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης σε συνεργασία με το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, ανέλαβαν την κατασκευή δύο στεγανών δεξαμενών, στις οποίες ενταφιάστηκαν τα ρυπασμένα εδάφη και ακολούθως έγινε περίφραξη της περιοχής. Η ποσότητα ρυπασμένων εδαφών στις δύο δεξαμενές υπολογίζεται σε 30.000 κυβικά μέτρα. 

 

Για την παρακολούθηση της περιοχής ενταφιασμού του «Ασκαρέλ» συστάθηκε στη συνέχεια αρμόδια Επιτροπή Παρακολούθησης στην οποία συμμετέχουν το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, το Γενικό Χημείο του Κράτους, το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων και οι Κοινοτικές Αρχές (Δήμος Πολεμιδιών).

 

Το Τμήμα Γεωλογικής επισκόπησης προχώρησε στην εκπόνηση μελέτης με αγορά υπηρεσιών και τον Μάιο του 2003 ολοκληρώθηκε η έκθεση αξιολόγησης της εταιρείας SWECO για την εν λόγω περιοχή ενταφιασμού. 

 

Στα συμπεράσματα της έκθεσης αναφέρεται ότι δεν υπάρχει διαρροή τοξικών υλικών από τις δεξαμενές ταφής του «Ασκαρέλ», καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η έρευνα και τα μέτρα που λήφθηκαν για την αντιμετώπιση του προβλήματος ήταν επιτυχημένα. Η μόνη ανησυχία, δημιουργήθηκε το 2011 όταν διαπιστώθηκε ότι κατέρρευσε μέρος της περίφραξης του μολυσμένου χώρου.

 

Επίσημα, μέχρι και προ τριετίας, αναφερόταν ότι, με βάση τις διαπιστώσεις του δικτύου δειγματοληψίας, το οποίο περιλαμβάνει δειγματοληψία από 5 σημεία υπόγειου νερού και 5 σημεία επιφανειακού εδάφους, «η κατάσταση παραμένει σταθερή. Η περιοχή ενταφιασμού είναι περιφραγμένη, με κατάλληλη σήμανση και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος αποσταθεροποίησης των ενταφιασμένων εδαφών».

 

Ταυτόχρονα όμως, μέχρι τώρα διαπιστώνεται επίσης ότι η κατάσταση δεν είναι αναστρέψιμη. Την ίδια ώρα, ιδιαίτερα μετά το 2013, στην ευρύτερη περιοχή, η οποία μέχρι τότε δεν ήταν κατοικημένη σε μεγάλη ακτίνα από την εστία μόλυνσης, άρχισαν να κτίζονται νέες οικιστικές μονάδες ολοένα και πιο κοντά στην περιοχή ενταφιασμού η οποία είναι χαρακτηρισμένη ως Βιομηχανική.

 

Τόσο το 2013 όσο και το 2016 που εξετάστηκε εκ νέου το θέμα, οι κυβερνήσεις ήταν επιφυλακτικές για μετακίνηση του «Ασκαρέλ», από τη στιγμή που δεν είχαν παρατηρηθεί προβλήματα μετά την πάροδο τόσων χρόνων. Μάλιστα σε όλα τα σχετικά ερωτήματα που τίθεντο από πλευράς πολιτών αλλά και επίσημα από βουλευτές, η απάντηση στο ενδεχόμενο μετακίνησης των μολυσμένων όγκων χώματος, ήταν ότι:

 

«Με τέτοια απόφαση θα προκύψουν ζητήματα όπως της εξεύρεσης νέου χώρου ταφής, της μεταφοράς της μόλυνσης σε άλλο σημείο και των πιθανών προβλημάτων για την περιοχή που θα προκύψουν από τη διατάραξη μιας ασφαλούς κατάστασης η οποία έχει σταθεροποιηθεί και είναι ασφαλής. Τα διαχρονικά αποτελέσματα των αναλύσεων δεν εμπνέουν ανησυχία που να δικαιολογεί την εξέταση πιθανής μετακίνησής του. Το υπουργείο είναι επιφυλακτικό για μετακίνηση του «Ασκαρέλ» τη στιγμή που δεν έχουν παρατηρηθεί προβλήματα μετά την πάροδο τόσων χρόνων».
 

Πιθανή διαχείρισή του από μονάδα του εξωτερικού

 

Ωστόσο, φαίνεται πως η Κυβέρνηση κάνει τώρα δεύτερες σκέψεις, με βάση και τον διαγωνισμό που προκήρυξε πρόσφατα για την επιλογή εξειδικευμένων μελετητών, που θα πρέπει πέραν της λήψης δειγμάτων, να προχωρήσουν σε «εκπόνηση μελέτης επαναξιολόγησης του χώρου ενταφιασμού του «Ασκαρέλ» στη Βιομηχανική Περιοχή Ύψωνα». Η αξιολόγηση θα γίνει στη βάση των υπαρχόντων ιστορικών και τεχνικών δεδομένων που διαθέτει το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης και το Τμήμα Υδάτων, αλλά πρόσθετα, θα πρέπει να γίνει επισκόπηση επί τόπου και δειγματοληψία από χώμα και νερό σε τουλάχιστον 15 σημεία. Επίσης, θα πρέπει να γίνουν αναλύσεις των δειγμάτων από πιστοποιημένο στο πεδίο ανάλυσης των πολυχλωριομένων διφαινυλίων (PCBs) σε υποστρώματα νερών και εδαφών, εργαστήριο.

 

Αφού μελετήσει όλα τα μέχρι τώρα δεδομένα, όπως και τα αποτελέσματα των νέων αναλύσεων, αλλά και των νέων συνθηκών, δηλαδή τα νέα σχέδια περιοχής, τις γειτονικές αναπτύξεις, τη συμβατότητα κ.τ.λ. οι ειδικοί που θα αναλάβουν θα πρέπει να ετοιμάσουν εκθέσεις για τέσσερα διαφορετικά «κοστολογημένα σενάρια» για τη μελλοντική διαχείριση ή και απορρύπανση της περιοχής.

 

Το ένα σενάριο, είναι να μη γίνει τίποτα. Τα άλλα τρία σενάρια, είναι η επί τόπου απορρύπανση του χώρου, η εξαγωγή των ρυπασμένων εδαφών και η διαχείρισή τους σε αδειοδοτημένη μονάδα του εξωτερικού, όπως και το ενδεχόμενο διαχείρισης με τη μέθοδο της πυρόλυσης στην Κύπρο.

 

Ιδιαίτερη σημασία, με βάση τους όρους της προκήρυξης, δίδεται στον καθορισμό του κόστους κάθε λύσης.

philenews.com