Οι “έξυπνοι μετρητές” ηλεκτρικής ενέργειας έρχονται. Αλλά αξίζουν τον κόπο;

Οι “έξυπνοι μετρητές” ηλεκτρικής ενέργειας υπόσχονται να δίνουν στον καταναλωτή τη δυνατότητα να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωσή του και στις εταιρείες ηλεκτρισμού τη δυνατότητα να καταργήσουν τους καταμετρητές και να παίρνουν ηλεκτρονικά σε πραγματικό χρόνο την ένδειξη, αποφεύγοντας λάθη και καθυστερήσεις στην έκδοση των λογαριασμών. Έχει γραφεί μάλιστα ότι χάρη στους νέους μετρητές θα δοθεί η δυνατότητα για τιμολόγηση της ενέργειας ανάλογα με την ώρα του 24ώρου.

Για τις εταιρείες προκύπτει σαφές όφελος, για τον καταναλωτή όμως το όφελος δεν είναι άμεσα ορατό. Καταρχήν τα σημερινά “ρολόγια” της ΔΕΗ είναι τοποθετημένα σε εξωτερικούς χώρους, προκειμένου να είναι προσβάσιμα στους καταμετρητές. Κι από τότε που η ΔΕΗ ανέθεσε σε εργολάβους την καταμέτρηση, έχουμε ακούσει άπειρες ωραίες ιστορίες για σπίτια που “δεν βρέθηκαν για να γίνει η καταμέτρηση”, για “σκύλους που καταδίωξαν τους υπαλλήλους”, κλπ. Οι νέοι “έξυπνοι μετρητές” θα πρέπει να τοποθετηθούν πλέον μέσα στα σπίτια και σε χώρους εύκολα προσβάσιμους, προκειμένου να μπορεί ο καταναλωτής να παρακολουθεί τις ενδείξεις. Οι εταιρείες-πάροχοι δεν θα χρειάζονται πια πρόσβαση, θα παίρνουν τις ενδείξεις από απόσταση.

Το κακό στην υπόθεση είναι ότι με τη συλλογή των δεδομένων κατανάλωσης σε πραγματικό χρόνο οι εταιρείες θα …

δημιουργούν το πρότυπο καταναλωτικής συμπεριφοράς του κάθε καταναλωτή. Μετά τις εταιρείες τηλεφωνίας που έχουν το πλήρες αρχείο των αριθμών που καλέσαμε, τη συχνότητα και τις ώρες που καλέσαμε, μετά τα σούπερ μάρκετ που με τις κάρτες τους καταγράφουν τι ακριβώς αγοράζουμε, κάθε πότε το αγοράζουμε και σε τι ποσότητες, τώρα οι πάροχοι ηλεκτρισμού θα ξέρουν ποια ώρα ανάβουμε τα φώτα το βράδυ, κάθε πότε ανάβουμε θερμοσίφωνα ή βάζουμε πλυντήριο. Μήπως όταν κάποτε η Ασφάλεια “φακέλωνε” επίσημα τους πολίτες, είχε πολύ λιγότερα στοιχεία;  

Στη Βρετανία τρέχει ήδη ένα φιλόδοξο πρόγραμμα τοποθέτησης μέχρι το 2020 50 εκατομμυρίων τέτοιων μετρητών σε όλα τα σπίτια, εκτιμώμενης δαπάνης 11 δισεκατομμυρίων στερλινών (13,7 δισ. ευρώ). Οι εταιρείες πρέπει να προσπαθήσουν να τοποθετήσουν όλους τους μετρητές μέχρι το 2020, αλλά οι καταναλωτές έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν το νέο μετρητή.

Προκειμένου να προωθήσει το πρόγραμμα, η Βρετανική κυβέρνηση έκανε έναν αρμόδιο οργανισμό. Ο Οργανισμός αυτός έκανε μια έρευνα αγοράς και διαπίστωσε ότι ενώ το 84% των καταναλωτών είχε ακουστά τους νέους μετρητές, μόλις το 44% εξέφρασε ενδιαφέρον για μελλοντική τοποθέτηση στο σπίτι του. Η έρευνα βρήκε επίσης ότι πάνω απ’ τους μισούς καταναλωτές δεν εμπιστεύονταν οποιαδήποτε εταιρεία-πάροχο, παρά μόνο μεμονωμένους ιδιώτες τεχνικούς. Μέχρι τώρα έχουν εγκατασταθεί λίγο πάνω από 1 εκατομμύριο μετρητές και το πρόγραμμα αναμένεται να αναπτυχθεί πλήρως προς το τέλος του 2015, καθώς κρίσιμα συστήματα επικοινωνίας και επεξεργασίας δεδομένων δεν είναι ακόμα έτοιμα.

Όλα ωραία και καλά λοιπόν με τις νέες τεχνολογίες, που τις πληρώνουν φυσικά οι καταναλωτές μέσα απ’ τους λογαριασμούς, αλλά υπάρχουν μερικά πράγματα τα οποία δεν μπορούν να αλλάξουν και αποτελούν τις “φυσικές σταθερές” για το οποιοδήποτε σύστημα ηλεκτροδότησης. Ποιές είναι αυτές οι “σταθερές”; Πρώτα απ’ όλα, τα συστήματα απευθύνονται σε ανθρώπους κι όχι σε μηχανές. Οι άνθρωποι έχουν συγκεκριμένους ρυθμούς που ζουν κι εργάζονται, αξιοποιώντας το φυσικό φως του ήλιου. Η πλειοψηφία λοιπόν, αφού υπάρχουν και οι βάρδιες, ξυπνάει το πρωί, αφού ξημερώσει και πάει για δουλειά. Εκείνες τις ώρες της δουλειάς, αυξάνει αντίστοιχα η ζήτηση για ενέργεια στη βιομηχανία, το εμπόριο, τις υπηρεσίες. Όταν ο κόσμος επιστρέψει απ’ τη δουλειά στο σπίτι, μειώνεται η ζήτηση ενέργειας στους πιο πάνω τομείς κι αυξάνει αντίστοιχα στα σπίτια, όπου δουλεύει ο φωτισμός και οι οικιακές συσκευές. Μετά τις 10 το βράδυ τα φώτα και οι συσκευές αρχίζουν να σβήνουν και μειώνεται πάλι η κατανάλωση. Μένει όμως αναμμένος ο φωτισμός των πόλεων και των δρόμων, λειτουργεί η βαριά βιομηχανία και όλο το νυκτερινό εμπόριο, η ζήτηση συνεπώς δεν μηδενίζεται ποτέ.

Αυτά όλα που περιγράψαμε πιο πάνω, δημιουργούν τις καμπύλες ζήτησης φορτίου, που καλούνται να καλύψουν οι ηλεκτρικές εταιρείες απανταχού της γης. Οι εταιρείες θα ήταν ιδιαίτερα ευτυχείς αν οι καμπύλες ζήτησης φορτίου δεν είχαν αυτή τη μορφή, της έντονης μεταβολής στη διάρκεια του 24ώρου και ήταν οριζόντιες γραμμές, αν δηλαδή η ζήτηση ήταν διαρκώς σταθερή. Αυτό δεν έχει σε τίποτα να κάνει με το αν η εταιρεία είναι δημόσια ή ιδιωτική, η προσπάθεια παρακολούθησης της ζήτησης, με προσφορά αντίστοιχης παραγωγής, είναι συνεχής και ιδιαίτερα δαπανηρή στις κορυφές της καμπύλης.

Για να μειώσουν λοιπόν τις δαπάνες και να εξομαλύνουν τις καμπύλες φορτίου οι εταιρείες, παντού, σ’ όλο τον κόσμο, δημόσιες ή ιδιωτικές, χρησιμοποιούν τα λεγόμενα “μέτρα διαχείρισης της ζήτησης”. Τέτοιο μέτρο π.χ. είναι το φθηνότερο νυχτερινό τιμολόγιο, προκειμένου κάποιοι καταναλωτές να μεταφέρουν τη ζήτηση από ώρες αυξημένου σε ώρες χαμηλού φορτίου. Άλλο τέτοιο μέτρο είναι το αίτημα προς κάποιο μεγάλο και ενεργοβόρο καταναλωτή να περιορίσει την κατανάλωσή του τις ώρες αιχμής, π.χ. η ΔΕΗ πάντοτε στους μεγάλους καύσωνες θέτει τα μεσημέρια εκτός λειτουργίας φορτία στα ορυχεία της, προκειμένου να υπάρχει επάρκεια ρεύματος όταν ανάβουν τα κλιματιστικά στο φουλ. Ανάλογα μέτρα συζητούνται να εφαρμοστούν ευρύτερα στην ενεργοβόρα βιομηχανία, (“διακοψιμότητα”), με προσφορά μειωμένων τιμολογίων και μείωση του ενεργειακού κόστους προκειμένου να μειώνουν κάποιες φορές φορτία μετά από αίτημα του ΑΔΜΗΕ.

Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν μετά την τοποθέτηση των “έξυπνων” μετρητών δείτε τις τιμές του ρεύματος να εκτοξεύονται στη στρατόσφαιρα στο διάστημα 8-10 το βράδυ και να μειώνονται δραστικά 2-6 τη νύχτα. Θυμηθείτε τις οδηγίες που δίνουν στη Βρετανία:

• Κάντε ντους δυο-δυο (ή και περισσότεροι),
• Πιείτε δυο ζεστά ροφήματα λιγότερα τη βδομάδα,
• Πηγαίντε στο κρεβάτι νωρίς,
• Παίξτε Μονόπολυ αντί να δείτε τηλεόραση.

Δείτε πιο πάνω τις καμπύλες για τον Ιούλιο: θα μας δημιουργήσουν μεγάλο κίνητρο να μην ανάβουμε τόσο εύκολα το κλιματιστικό το μεσημέρι ή να σβήνουμε τις λάμπες το βραδάκι ή να βάζουμε τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων στα μαύρα μεσάνυχτα, στο “γερμανικό νούμερο”, που λέμε για τη σκοπιά στο στρατό. Τώρα, αν βουίζουν όλη νύχτα οι πολυκατοικίες απ’ τα πλυντήρια και δεν μπορεί κανείς να κλείσει μάτι, τι να κάνουμε, πρώτη φορά θα είναι που το όφελος των εταιρειών μπαίνει μπροστά απ’ το όφελος της κοινωνίας; 

Εκείνο λοιπόν που έχει σημασία είναι να μην υποχρεωτική για τον καταναλωτή η τοποθέτηση του νέου “έξυπνου” μετρητή, όπως στη Βρετανία, προκειμένου να κερδίσουμε χρόνο και να μάθουμε απ’ τα μαθήματα των άλλων χωρών. Αν δούμε θετική εμπειρία, πάντα μπορούμε να βάλουμε το μετρητή λίγο αργότερα. Αν η εμπειρία δεν είναι θετική, θα έχουμε πάρει την απάντηση ότι “μετά τη απομάκρυνση εκ του ταμείου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται”.

Τα λινκς τεκμηρίωσης βρίσκονται στο http://greeklignite.blogspot.gr/2014/06/blog-post_8007.html και στο Facebook, στη διεύθυνση Greeklignite!           http://olympia.gr/2014/06/18/%ce%bf%ce%b9-%ce%ad%ce%be%cf%85%cf%80%ce%bd%ce%bf%ce%b9-%ce%bc%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%b7%cf%84%ce%ad%cf%82-%ce%b7%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%cf%81%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%82-%ce%b5%ce%bd%ce%ad%cf%81%ce%b3/